تبیان، دستیار زندگی

هر چند مطابق علم صرف و نحو اصطلاح (sentiment) از كلمه حس كردن گرفته شده اما به معنی وسیعتری به كار می رود حس كردن یك حالت پیچیده است كه بر پایه احساس یك فرد نسبت به بعضی موقعیتها، اشخاص، عقاید و افكار و نظایر آن ، وجود می آید . یك احساس ،كلی تر و پیچیده تر از یك نگرش یا قضاوت است ، یعنی یك احساس خاص بیش از یك حالت عاطفی است و در آن معنی ضمن عمل نیز وجود دارد برای مثال فردی كه دارای احساسات قوی وطن دوستی است ، احتمال دارد با شدت از وطن خود در مقابل دشمن مهاجم ، دفاع كند.(ساعتچی   ،   1377)

احساس حقارت   Inferiority  feeling

نگرش منفی و انتقاد آمیز نسبت به خود. در واقع این اصطلاح برای كاربرد روزمره مردم عامی در اشاره به هر نوع احساس بی كفایی و حقارت است . و آدلر به وجود چنین احساسهایی در كودك اشاره دارد .  (شولتز  ،  1987)

اختلال اسكیزوفرنیایی  schizophrenia  disorder 

گروهی از اختلالها با ویژگی های فقدان تماس با واقعیت ، پریشا نیهای بارز اندیشه و ادراك و رفتار عجیب و غریب.      (هیلگارد و اتكینسون  ،  1983)

اختلال اضطرابی   Anxiety disorder 

یك اختلال اضطرابی كه مشخصه عمده آن تنش وبیمناكی حتمی است . ممكن است با نشانه های بدنی مانند تپش قلب، احساس خستگی ، اختلال خواب ، سر گیجه نیز همراه باشد

  (هیلگارد و اتكینسون ،  1983)

اختلال اضطراب فراگیر   Generalized anxiety diso rder

اشخاصی كه این اختلال راتجربه كرده اند معمولاً به رو شنی نمی دانند كه چرا می ترسند . نشانة اصلی این اختلال اضطراب است و به این دلیل فراگیر نامیده می شود كه با محرك یا رویداد بخصوص فرا خوانده نمی شود . بلكه در موقعیتهایی گوناگون رخ می دهد. به نظر می رسد كه این گونه اضطراب كمتر وابستة رویدادهای برونی است و بیشتر در احساسات و تعارضهای درونی شخص ریشه دارد.
(هیلگارد و اتكینسون ، 1983)

اختلال خلقی  Disorder Temperamental 

اختلالهای خلقی به سه گروه اختلالهای افسرده وار ( یك قطبی ) ، اختلالهای دو قطبی و دو اختلال مبتنی بر علت شناسی («اختلال خلقی ناشی از یك شرط طبی عمومی » و «اختلال خلقی ناشی از مصرف مواد ») تقسیم شده اند كه هر یك از آنها نیز دارای مجموعه هایی هستند.

اختلال خلقی تك قطبی   Polar temperame ntal disorder

اختلال خلقی ویژگی اصلی اختلالهای عاطفی است ، افرادی كه اختلال خلقی تك قطبی دارند ، آشفتگی هیجانی آنها به یك حالت است و دائماً در حالت افسردگی به سر می برند   ( آزاد ، 1375 )

اختلال خلقی دو قطبی  Bipolar Temperament Disorder

اختلال دو قطبی ، بر اساس نامی كه برای آن انتخاب شده، هم شامل حمله های افسردگی است و هم حمله های ما نیایی (شیدائی). به طور معمول ، اختلال دو قطبی در آغاز به صورت حملة مانیایی آشكار می شود حمله های بعدی ،ممكن است كه به شكل الگوهای گوناگونی رخ بنماید . امكان دارد كه پس از حمله های مانیایی  یك دورة طبیعی باشد ، به دنبال آن یك حمله  افسردگی، سپس یك دورة طبیعی ،وبه همین ترتیب .  (آزاد  ،  1375 )

اختلال روانی فیزیولوژیكی Psychophysiological     Disorder

آسیب شناسی جسمی و صدمه واقعی به بافت كه ناشی از برانگیختگی مستمر هیجانی بدن در دورههای فشار روانی تحمل شده است.      (سارا سون ، 1378)

اختلال شخصیت   Personality  Disorder/      

الگوی پایدار عادت گونه وانعطاف ناپذیر رفتار یا منش كه قدرت سازگاری شخص را به شدت محدود میسازد. در اغلب موارد جامعه این گونه رفتار ها را  نا سازگار به حساب می آورد در حالی كه از نظر خود شخص چنین نیست .   ( هیلگارد واتكینسون ،1983)

اختلال هراس  Phobic  disorder 

هراسها ، ترسهای غیر منطقی از اشیا و موقعیتهای خاص هستند . وبر خلاف نگرانیهای مبهمی كه در اختلالهای اضطراب فراگیر دیده می شود در اختلالهای هراس ، ترسها كاملا اختصاصی هستند . وقتی كسی ترس شدیدی در برابر محرك یا موقعیتی نشان می دهد كه دیگران آن را خطرناك نمی دانند ، می گوییم این شخص دچار هراس (فوبی) است .  ( هیلگارد واتكینسون ،1983)

هر مرحله با یك تكلیف یا بحران رشدی شخص می شود كه  مشخص باید آن را از سر بگذارند تا بتواند مطابق با الگوی رشد سالمی به زندگی ادامه دهد . مساله مهم در مرحله اول ایجاد اعتماد است . اریكسون معتقد بود كه نوزادان در صورتی كه دنیای پیرامونشان با ثبات و قابل پیش بینی باشد غذایشان را خورده با شند ، جای گرم و راحتی داشته باشند احساس اعتماد می كنند.
مرحله دوم : مرحله تضاد بین رشد استقلال رأی با رشد تر دید و شرم است. در دوران نو پایی كودكان می كوشند تا استقلالی بیا بند . آنان «نه» می گویند و می توانند هر جا كه بخواهند راه بروند وبدوند . اریكسون معتقد بود كه  این مساله اهمیت دارد كه به كودكان در این دوران استقلال رای بدهیم و با آنان تند و پر خاشگر نباشیم. والدینی كه فرزندان خود را به دلیل رفتار نادرست دچار شرمزدگی می كنند ممكن است باعث شوند كه او در مورد مستقل بودن خود دچار احساس تردید و دودلی شود.
مرحله سوم : مرحله تضاد بین  احساس ابتكار و گناه است . كودكان در اواسط دوران كودكی نیاز دارند تا تضاد بین كارایی و احساس حقارت را حل كنند . آنان وارد مدرسه می شوند ، تكالیفی را انجام می دهند و مهارتهای جدیدی كسب می كنند . موفقیت و احساس كفایت اهمیت می یابد  كودكی كه هیچ توانایی خاصی ندارد،یا به كرات با شكست مواجه می شود ممكن است شدیدا‎‎‏ً احساس حقارت كند.
عمده ترین تضاد در دوران نوجوانی تضاد بین هویت یابی در برابر سر در گمی نقش است . بسیاری از عناصر هویت دوران كودكی در نوجوان تثبیت می شود و در عین حال هویتی شخصی و شغلی كسب می كند.عدم  توانایی در حل این تضاد ممكن است منجر به سر در گمی نقش یا هویت شود.
در اوایل بزرگسالی فرد با تضاد بین صمیمیت ، در برابر كناره جویی روبه رو است . انسان نیاز دارد تا روابط شخصی و طولانی مدتی با دیگران بر قرار كند. كسی كه   نمی تواند چنین روابطی برقرار كند . ممكن است از لحاظ روانی از دیگران كناره جویی كند و فقط روابط اجتماعی سطحی با دیگران بر قرار كند.
تضاد در اواسط دوران بزرگسالی زایندگی در برابرخود فرو رفتگی است . یكی از انواع زایندگی بچه دار شدن است ولی در عین حال تولید كننده و خلاق بودن در كار یا سایر فعالیت ها نیز اهمیت دارد . به نظر اریكسون بزرگسال بدون احساس مولد بودن در خود فرو می رود.
آخرین تضاد ،كمال خود در برابر نومیدی است ،كسانی كه خود آنان به حد كمال رشد كرده احساس معنا و نظم در زندگی می كنند. زمانی یاس در این مرحله غالب می شود كه افراد از مرگ بتر سند یا اینكه زندگی گذشته خود را رضا یت بخش ندانند. ( یا سایی ،1377)

آزمون       Test

آزمون عبارت است از وسیله ا ی كه برای سنجیدن ویژگی روانی خاصی به كار گرفته می شود.
آزمونهای روانی به چند دسته تقسیم می شوند.

1- آزمونهای شناختی: آزمونهایی هستند كه ویژگیهای شناختی را مورد سنجش قرار می دهند

2- آزمونهای هوشی : نمونه ا ی از آزمونهای شناختی به شمار می آیند

3- آزمونهای شخصیتی: آزمونهایی هستند كه ویژگی های شخصیتی افراد را مورد سنجش قرار می دهند

4- آزمونهای پیشرفت تحصیلی : آزمونهایی هستند كه پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را می سنجند.(احمدی و فراهانی  ، 1370)

آزمون های استعداد ( آزمون پیشرفت):    Aptitude tests/Achivement tests

آزمونهایی هستند كه از روند یاد گیری یا پیشرفت موفقیت یك فرد در انجام یك وظیفه خاص ارزشیابی می كنند بدون اینكه به زمینه های وراثتی آن توجه شود.(نظری  ، 1381)

آزمونهای آماری  Statistical  tests

آزمونهای آماری عبارتند از روشهایی كه به منظور بررسی میزان اعتبار داده ها در بر آوردهای آماری مورد استفاده قرار می گیرند به بیان دیگر آزمونهای آماری نشان می دهد كه خطای اندازه گیری در داده ها آماری چقدر است . (شریفی و نجفی زند ،1376)

استدلال استقرایی  Imductive  reasoning    

برخی اوقات به استدلال استقرایی استدلال «به سمت بالا» گفته می شود،یا از جزء به كل . برای مثال اگر بدانیم كه زمستان در تورنتو ، كالگاری، ساسكاچوان ،كه        شهر های كانادا هستند سرد است می توانیم بر این اساس به این تصمیم برسیم كه زمستان در كانادا سرد است .
وقتی ما از طریق قیاس استدلال می كنیم می توانیم درباره درستی نتیجه آن مطمئن باشیم. اما وقتی افراد به طریق اسقراء استدلال می كنند ، درباره احتمال نتیجه به داوری می نشینند.بیشتر دانسته های ما درباره جهان از طریق استدلال استقرایی فرا گرفته شده است  (آیسنك ، 1944)

استدلال قیاسDeductive reasonig/Syllogistic reasoning    

 به استدلال قیاسی بعضا استدلال ((به سمت پایین)) یا از كل به جزء نیز گفته      می شود .
فرآیند  استدلال قیاسی با مجموعه ای از عبارتها كه مقدمه نامیده می شود شروع می شود و از آن مقدمه برای استنتاج عبارت دیگری استفاده می شود كه در صورت درستی نتیجه نام دارد.

(  آیسنك  ،   1944)

ا سترس   Stress        

استرس یا فشار روانی ، مجموع واكنشهای جسمی ، عاطفی و ذهنی است كه ارگانیزم (موجود زنده) در برابر محركهای خارجی یا داخلی كه بر هم زننده ثبات و اوضاع فیزیولوژیك بدن هستند نشان می دهد . البته قدری استرس لازمه زندگی ، تلاش و پیشرفت می باشد اما استرس بیش از حد و فشار روانی ناراحت كننده عامل مشترك بسیاری از بیماریهاست . (هیلگارد واتكینسون   ،    1983)

حالت استرس وقتی اتفاق می افتد كه انسانها با رویداد هایی مواجه می شوند كه آنها را برای بهزیستی روانی و مادی خود خطرناك تلقی می كنند . در چنین شرایطی از ارگانیسم انتظار می رود با این وضعیت سازگاری و انطباق داشته باشد . در استرس ، رویدادهایی كه خطر آفرین تلقی می شوند ، محركهای استرس زا  نام دارند ، واكنشهای شخص نسبت به این رویدادها را استرس می گویند. بسیاری از منابع استرس را عوامل بیرونی تشكیل می دهند ( مانند گرفتاریهای روزمره، دگر گونیهای زندگی و …) . سایر منابع استرس را می توان به عوامل درونی نسبت داد (مثل باورهای غیر منطقی و رفتارتیپ A)  (نظری   ،   1381)