جایی كه تا چشم كار می‌كند جاده است و جاده و بوته‌های بلند و پرابهت گز كه اگر بهار باشد و همراه باد و توفان‌های موسمی این منطقه راهی كویر شده باشی رقص زیبای این بوته‌زارهای بلند میان گرد و غبار شن‌آلود گاهی به توفانی وسیع و دامنه‌دار تبدیل می‌شود، توفانی كه ناخواسته مجبورت می‌كند اتومبیل را دقایقی كنار جاده پارك كنی و بی‌هیچ مقاومتی زیر هیبت تدریجی این توفان‌ها مدفون شوی تا هوای متغیر این خطه خود به خود آرام گیرد.
نكته جالب این است كه این دفن طبیعی، معمولا نگرانی به دل اهالی بومی این منطقه راه نمی‌دهد و آنها اغلب می‌دانند كه هوای ناآرام این منطقه تا دقایقی دیگر راه زندگی را از میان شن‌های انباشته به رویشان می‌گشاید.
هوا آرام آرام روشن می‌شود و ما كم‌كم به سرزمین زیبای كلوت‌ها نزدیك می‌شویم. شهری بنا شده از ماسه و شن كه گویی ماه‌ها و سال‌ها طول كشیده تا معمارانی زبده، سازه‌هایی اینچنین زیبا و وهم‌آمیز بنا كنند. تنهایی و سكوت پر راز و رمز، نخستین درك غریبی است كه به محض ورود به این سرزمین پرجاذبه به تو دست می‌دهد، انگار اینجا كویر نیست؛ سیاره‌ای است بدون سكنه، با جاذبه و ترسی توامان...
جاذبه‌ای به نام كلوت
شاید برای شما هم جالب باشد كه بدانید كلوت چیست و چگونه به مرور زمان قصرهایی از جنس كلوت از بهشت شهداد سر بیرون آورده‌اند؟ كلوت به عوارضی طبیعی و جغرافیایی گفته می‌شود كه در اثر ساز و كار شگفت‌انگیز آب و باد و فرسایش زمین، در بخش مركزی و جنوب شرق ایران پدید آمده است. محمد داوودی كه در حوزه اكتشاف معدن تجارب تحقیقاتی فراوانی دارد در این‌باره توضیح می‌دهد: كلوت‌های نهبندان كه طی فرسایش چند میلیون سال در حاشیه كویر لوت ایران به‌وجود آمده است یكی از بزرگ‌ترین عارضه‌های طبیعی كلوخی دنیا به شمار می‌رود كه در پهنه‌ای به وسعت 80 در 145 كیلومتر از غرب بیابان لوت و در حاشیه محور نهبندان به كرمان قرار گرفته است. به گفته او، این سازه‌های غول‌پیكر با ارتفاع 1086متر از سطح دریا مانند قلعه‌ای است كه پابرجا ایستاده تا از كویر محافظت كند.
به گفته این كارشناس، كلوت‌های این منطقه با یك هزار و 134 هكتار وسعت به عنوان زیباترین كلوت‌های دنیا در كویرلوت كه خود یكی از گرم و خشك‌ترین بیابان‌های دنیاست قرار دارد.
شهر ارواح با قصرهای باشكوه
احساس بیكرانگی می‌كنی؛ گویی تو ذره‌ای هستی ذوب شده در اقیانوس گرم آفرینش، رقص زیبا و مواج شن‌ها در دالان‌های پرپیچ و خم كلوت‌های كویر مانند تصویر زیبای شهری قدیمی است كه گرفتار باران‌های ریز و مداوم بهاری شده و تو در حالی كه از این زیبایی رعب‌آور به وجد آمده‌ای، خود را در كوچه پس كوچه‌های این قلعه عظیم و متروكه تنها می‌یابی. احساس ترس می‌كنی، اما ترسی شیرین و مبهم...
دكتر آلفونس گابریل، محقق ایران‌شناس اتریشی كه سال‌های 1933 و 1937 سفرهای متعددی به كویرهای ایران كرده است در توصیف دیدار خود از كویر ایران می‌نویسد: : «وقتی سایه ابرها روی كلوت‌ها می‌افتد، انسان برج و باروهای كنگره‌ای را به یاد می‌آورد. كویر كسی را كه یكبار گرفتار افسونش شود دیگر هرگز رها نخواهد كرد.» اما جذاب‌ترین پرده نمایش جادویی كویر، سراب است. سراب در واقع خیال دیدن بركه‌های پرآب است وقتی تشنه‌ای و زیر تابش عطشناك خورشید كویر راه می‌روی، اما اینجای كویر كه می‌ایستی بی‌آن‌كه احساس تشنگی كنی، حركت سراب‌ها در دوردست این شهر خیال‌انگیز، تخیلت را به اوج می‌رساند، گویا از دور به تماشای صدها كشتی و قایق بر آب شناور نشسته‌ای.
ستاره‌ای به نام شهداد
این اشكال مخروطی و بوم رنگ زیبای كلوت‌ها در حالی كه می‌تواند بسیاری از طبیعت‌گردان را از سراسر جهان به خود جلب كند و در حوزه گردشگری ایران، فرصتی خارق‌العاده به شمار آید، اما همچنان برای عموم مردم علاقه‌مند ناشناخته مانده است. اداره میراث فرهنگی استان شهداد را ستاره كویر نامیده است و كمپ‌های برپا شده این منطقه از دیدنی‌های جالبی است كه هر مسافری را به ماندن ترغیب می‌كند، اما به گفته این پژوهشگر حوزه گردشگری، این فقط ابتدای راه است.
گردشگری كویر كرمان هرچند سفری یكروزه محسوب می‌شود، اما طی سال‌های اخیر با احداث كمپی كپری در حاشیه جاده شهداد ـ نهبندان و استقرار امكانات مناسب در این محور زمینه گردشگری، را در این منطقه كه از امنیت بسیار مطلوبی نیز برخوردار است به وجود آورده است.
خاك كویر پاك است
اگر در آغاز بهار راهی این منطقه شده باشی، تك و توك بومیان شتر به دستی را می‌بینی كه در سایه كلوت‌ها به انتظار مسافرانی نشسته‌اند، كه هوای شترسواری آنها را به سمت كلوت‌ها كشانده است. رزاق،مرد سیه چرده زاهدانی كه با لباس بلوچی به همراه پسر و برادرش، شترانش را به این سو و آن سو می‌كشاند در حالی كه با پاهایی برهنه شن‌های داغ كویر را دوره می‌كند، افسار شتر را به دست پسرش می‌دهد و می‌گوید: سواری نمی‌كنید؟! این شتر اهلی است، ترس ندارد! من خودم شما را تا پشت كلوت‌ها می‌برم. دنیا رو اگه از نوك كلوتا ببینی یه رنگ دیگه‌ای است خانم... و من مبهوت این رهایی و پابرهنگی بومیان كویرم كه چه بی‌ترس و دلهره روی ماسه‌های داغ راه می‌روند. كمی دورتر دختر بچه خردسالی را می‌بینم كه با خنده‌های بلند همراه مادرش روی ماسه‌های داغ كویر نشسته و بازی می‌كند.
از رزاق می‌پرسم كه شما از گزندگان و جانوارانی كه در این بیابان هستند نمی‌ترسید كه این‌طور بی‌دغدغه، با پای برهنه روی شن‌ها راه می‌روید؟ او می‌گوید: نه خانم این خاك از شن‌های كف دریا هم پاك‌تره، اینجا آنقدر حرارت بالاست كه هیچ جونوری نمی‌تونه زنده بمونه!
محققان می‌گویند در این منطقه هیچ موجود زنده‌ای حق حیات ندارد. آخرین تحقیقات زمین‌شناسی نشان می‌دهد كه دمای هوا در حاشیه كلوت‌ها به سمت كویر لوت آنقدر افزایش می‌یابد كه آثار حیات كاملا محو می‌شود و حتی باكتری‌ها هم نمی‌توانند در این سرزمین پرحرارت زندگی كنند. مینو شاهرخی در توضیح این وضع می‌گوید: شاهد این ادعا كشف جسد گوساله‌ای در حاشیه كویر لوت بود كه پس از گذشت سال‌ها به دلیل حرارت بالای منطقه خشك شده، اما هیچ‌گونه پوسیدگی در بدن این حیوان دیده نشده است.
در این منطقه در فصل تابستان دمایی معادل 63 درجه سانتی‌گراد رسما ثبت شده، در حالی كه گرم‌ترین نقطه جهان در بیابان‌های لیبی با حرارت 57 درجه سانتی‌گراد ثبت شده است. مردمان محلی شهداد در اوج گرمای تابستان، در چاله مركزی كویر لوت كه گندم بریان نام دارد، دمای هوا را تا 70 درجه نیز لمس می‌كنند، به گونه‌ای كه به گفته رزاق، تابستان كه می‌شود وقتی كاسه پرآبی را روی زمین بگذاری براحتی می‌توانی ظرف مدت كوتاهی شاهد گرم شدن و به جوش آمدن آب باشی.
رزاق شتر را روی زمین می‌نشاند و من با ترس سوارش می‌شوم، بلند كه می‌شود انگار روی موج‌های ناآرام دریا سوار شده‌ام، هیجان عجیبی دارد تماشای كویر از روی این بام‌های بلند؛ از این نقطه كلوت‌ها درست مانند دیواره‌های نامنظم قلعه‌ای بزرگ است كه به تازگی از زیر زمین كشف شده‌اند.
حالا خوب می‌فهمم چرا ساربان بلوچ و پسرهایش با پاهای برهنه روی شن‌ها راه می‌رفتند و چرا دختر كوچك سبزه روی كرمانی روی این فرش نرم و طلایی كویر غلت می‌زد و بی‌دلهره می‌خندید. اینجای زمین كه می‌ایستی گویی تو براده‌ای كوچك هستی در مركز جاذبه‌های بی‌انتهای هستی.
وجیهه امیرخانی
