تغذیه درمانی و نگاه به نوع تغذیه، اساس و اصل تمام مکاتب پزشکی جهان، از جمله مکتب پزشکی جامع اسلامی است. این بحث در طبّ جامع اسلامی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است که به بحث «اطعمه و اشربه» معروف است. بحث «اطعمه و اشربه» توجه خاصی به نوع، کیفیت و زمان مصرف غذا دارد.
سید محمد ظاهر محمدی
۱٫ تغذیه درمانی
تغذیه درمانی و نگاه به نوع تغذیه، اساس و اصل تمام مکاتب پزشکی جهان، از جمله مکتب پزشکی جامع اسلامی است. این بحث در طبّ جامع اسلامی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است که به بحث «اطعمه و اشربه» معروف است.
بحث «اطعمه و اشربه» توجه خاصی به نوع، کیفیت و زمان مصرف غذا دارد.
طبّ جامع اسلامی تغذیة سالم و صحیح را ضامن سلامتی انسان می‌داند۱ و به همین جهت اولین شیوه از هفت شیوه درمان جسمانی را به این امر مهم اختصاص داده است.۲
در نظر گرفتن حلال و حرام بودن غذاها و نوشیدنی‌ها و چگونگی حلال شدن و حرام بودن آنها را فقط در تحقیق قواعد تغذیه ای اسلامی می‌توان به این سادگی و جامعی یافت و این بحث در سایر مکاتب تغذیه ای و درمانی یا مفقود است یا به صورت ناقص و طبق اعتقادات خرافی موجود است.۳
۲٫ گیاه درمانی
در طبّ جامع اسلامی در مورد گیاه درمانی و کیفیت استفاده از گیاهان در شفابخشی تمام بیماری‌ها بحث مفصلی شده است.۴ آیات و روایات و تحقیقات دانشمندان طبّ جامع اسلامی در این باره بسیار گسترده و کامل است، طوری که اگر کسی فقط در این روش از درمان موفق به کسب تبحر و تجربه شود، می‌تواند بسیاری از بیماری‌ها را درمان کند و در حرفه خود کامل شود.۵
۳٫ حجامت درمانی
طبّ جامع اسلامی، حجامت را سومین ستون طبّ جسمانی قرار داده است و در مورد حجامت که قدمت ۵۰۰۰ ساله یا بیشتر دارد،۶ نظریه‌های نوینی را ارائه می‌دهد، از جمله این که:
- طبّ جامع اسلامی اصول سرّی این شیوه از طبّ را توضیح داده است،
- روابط مختلف بین بدن و جهان هستی در طیّ استفاده از این شیوه،
- روابط بین مایعات درون اعضاء و اجزای رئیسة بدن نسبت به ظاهر بدن و محیط اطراف،
- توجه به دفع شرّ موجودات غیر ارگانیک (امواج منفی) در طیّ انجام حجامت که با قرائت آیات و دعاهای خاصی انجام می‌شود.
- شناسایی بی‌سابقة قسمت‌های حجامت بر روی بدن انسان
- مشخص نمودن رابطة بین حجامت در قسمت‌های مختلف بدن و درمان‌های خاص،
- معرفی زمان‌های مختلف (مفید یا مضر) به جهت انتخاب روز و ساعت و ماه و سال و حالت‌های مختلف فلکی و نجومی.
۴٫ فصد درمانی
فصد درمانی (رگ زدن) همانند حجامت درمانی است که با تمام فصد درمانی‌های قبل از اسلام، هفت خصیصة متفاوت دارد. همچنین بیش از صدها خصیصة متفاوت با گرفتن خون وریدی که توسط سازمان انتقال خون در طبّ جامع اسلامی معرفی شده است، دارد.
۵٫ سنگ درمانی
سنگ‌های موجود در طبیعت همانند گیاهان و حیوانات دارای خواصّ مهمّ طبی و غیرطبی هستند. دانشمندان امروزه به خوبی متقاعد شده اند که سنگ بر ماده اثرگذار است.
سنگ هم امواج را دگرگون می‌کند و هم امواجی را از خود ساطع می‌کند. در طبّ جامع اسلامی هر سنگی، هم به تنهایی معرفی شده۷ و هم در زیر مجموعة سنگ‌های هم خانوادة خود تعریف شده است. حکمای اسلامی با استفاده از هزاران حدیث و روایت دربارة خواصّ سنگ‌ها که از چهارده معصوم(ع) روایت شده است، راجع به سنگ شناسی و کیفیت استفاده از سنگ‌ها بر اساس شناخت طبیعت۸ آنها، تألیفات و تحقیقات گرانقدری دارند. نقش نگین معصومین دراین زمینه قابل اشاره است.
۶٫ عطر درمانی
در هیچ مکتب درمانی قبل یا بعد از اسلام، و حتی در هیچ مذهبی به اندازة تعالیم مذهب اسلام، در مورد عطرهای مختلف نظری ارائه نشده است، البته با مراجعه به کتب تدوین شده در مورد عطر درمانی در طبّ جامع اسلامی، می‌توان با روحیات و علائم ظاهری و باطنی بیماری‌ها و کیفیت تأثیر مواد لطیف بر بدن آشنا شد و متوجه طبیعت مختلف عطرها و رایحه‌های گوناگون و اثرات آنها گردید. عطرها معمولاً به طور بسیار ظریف بر محرک‌های درونی بدن تأثیر می‌گذارند و موجب درمان می‌شوند. طبّ جامع اسلامی علاوه بر شناسایی طبیعت عطرها، این محرک‌های درونی را نیز معرفی می‌کند.
۷٫ رنگ درمانی
در رنگ درمانی اسلامی اعتقاد بر این است که بسیاری از بیماری‌ها را می‌توان فقط با استفاده از رنگ درمان کرد. البته این درمان باید با مراعات تمام قواعد و اصول رنگ درمانی اسلامی انجام شود.
شیوة استنشاق رنگ که با استفاده از فنّ تجسّم خلّاق اعمال می‌شود، یا به کار بردن مایعات رنگین یا استفاده از لباس‌ها، وسایل و سنگ‌ها با رنگی خاص که حالت تعادل را ایجاد می‌کنند، در درمان بیماری‌ها مؤثّر است. البته امروزه تأثیرات انرژیک نامحسوس رنگ بر روی روح و جسم به اثبات رسیده است.۹
در رنگ درمانی اسلامی اعتقاد بر این است که هر یک از رنگ‌ها دارای طیفی خاص است که با ردیفی از طول موج‌ها ارتباط دارد، یعنی صدها اختلاف رنگ جزئی و نامحسوس وجود دارد که حضرت علی(ع) در «نهج البلاغه» به آنها اشاره نموده است و در آیات و روایات در به کارگیری صحیح آنها توصیه شده است.
از آنجا که میزان ارتعاش رنگ‌ها یکسان و بسیار شبیه به هم است همة آنها برای چشم انسان قابل رؤیت نیستند. کلمة «نور» که در برگیرندة انواع رنگ هاست، در آیات و روایات بسیار آمده است و در ابعاد مختلف رنگ درمانی با استفاده از منابع دینی و دستورات پایه ای طبّ جامع اسلامی این درمان صورت می‌گیرد.
طول موج رنگ بنفش کوتاه ترین طول موج است و از ۳۸۰ تا ۴۵۰ نانومتر بُرد دارد. رنگ قرمز دارای بلندترین طول موج و بُرد آن از ۶۳۰ تا ۷۳۰ نانومتر است.
رنگ‌ها به شیوه‌های مختلفی بر ذهن، روح و جسم انسان تأثیر می‌گذارند که تمام این تأثیرات و کیفیت حصول آنها در رنگ درمانی طبّ جامع اسلامی بحث شده است.
منبع : ماهنامه موعود شماره ۱۱۰
——————————————————–
پی‌نوشت‌ها:
۱٫ ابنا بسطام نیسابوریین، طب الائمه، به اهتمام باسم محمود.
۲٫ محسن عقیل، طب الائمه.
۳٫ مامقانی، شیخ عبدالله، مرآت الکمال.
۴٫ ابوعلی سینا، القانون فی الطب؛ عقیلی خراسانی، مخزن الادویه.
۵٫ محسن عقیلی، الداء و الدواء.
۶٫ پرفسور و اسبانت، آیو ـ ورا، به نقل از: الحجامـة و الطب، نوشتة احمد صباح.
۷٫ ابوریحان بیرونی، الجماهر فی معرفـة الجواهر، نسخة کتابخانة مجلس.
۸٫ سیّد جمیلی، الاحجاز الکریمـة؛ سید عاطف، الاحجاز الکریمة.
۹٫ ماکس لوشر، روانشناسی رنگ‌ها، ترجمة ویدا آبی‌زاده.
