تبیان، دستیار زندگی

اگر لازم باشد كه انسان، برای رسیدن به كمال از یك نردبان چند پله ای صعود كند، به طور حتم اولین پله این نردبان تشكیل خانواده است.
در محیط خانواده ای كه براساس معیارهای اسلامی تشكیل شده باشد، آرامش و آسایش جسم و جان انسان تأمین می گردد و در صفا و صمیمیت و همفكری و همدردی و هماهنگی آن، زنگارهای پریشانی و خستگی های عصبی و جسمی زدوده می شود و دو انسان می توانند با تعاون و تعاضد و یكی شدن، نیرومند تر و مستحكم تر شوند.
انسان نیاز دارد كه خود را از تهاجم شهوات و آلودگی ها و هرزگی ها حفظ كند و برای رفع نیاز جنسی به انحراف و فساد كشانده نشود و عمری را با پاكدامنی و عفت سپری سازد.
زن و مرد طوری آفریده شده اند كه باید در حوزه جذب و انجذاب یكدیگر قرار گیرند و عمیقاً مجذوب یكدیگر شوند و تمام عمر را در كنار هم بگذرانند و هیچ عاملی نتواند آنها را از یكدیگر جدا گرداند.
سعادت زن و مرد، در این است كه از سنت های آفرینش خارج نشوند و تحت تأثیر جذبه های سطحی و زودگذر قرار نگیرند و در پی آن گونه جاذبه ای باشند كه تمام وجود آنها را به یكدیگر پیوند دهد و آنها را در اعماق جان و دل، متحد سازد.
زن و مرد، طالب این هستند كه با مشاهده ثمره وجود خویش، خود را بر مسند پر افتخار مادری و پدری بنگرند و مسؤولیت تربیت انسان هایی صالح و ارزشمند را بر عهده گیرند و از این رهگذر، به وجود خویشتن، امتداد بخشند.
فرزند، جلوه وحدت پدر و مادر است. زن و مرد باید بدانند كه با ازدواج، دارای روح واحدی شده اند در دو پیكر! درست است كه ژن های والدین، بعضی به صورت (بارز) اثر خود را بیشتر نشان می دهند و بعضی به صورت (مكتوم) اثر خود را كمتر، ولی به هر حال، فرزند، آمیزه ای است كه پاره تن هر دوی آنهاست و زمینه های وجودی آنها را در خود ذخیره دارد و از هیچ یك جدا نیست.
عاشقان دلداده ای كه در ادبیات نظم و نثر ما جایی برای خود باز كرده اند، از این جهت روشنگری های بسیار كرده اند؛ به عنوان نمونه، مجنون می گوید:.

من كیم لیلی و لیلی كیست من 

هر دو یك روحیم، اندر دو بدن!.

ظاهراً اینها را دیوانه می نامند، اما فرق است میان دیوانه عشق و دیوانه های دیگر!.

لاف خرد مزن بر دیوانه ای حكیم 

دیوانگان وادی عشقند موشكاف.

چنین جاذبه عمیقی است كه نه تنها زن و شوهر را در فراز و نشیب زندگی و حوادث و مصایب، از خطر طلاق و جدایی و متاركه، حفظ می كند، بلكه همواره بر استحكام رشته وحدت آنها می افزاید و اگر روزی به مقتضای سنت غیر قابل تغییر آفرینش، دست اجل میان جسم آنها جدایی افكند، باز پیوند روحی آنها استوار می ماند و در نتیجه، مسؤولیت های مشترك را دیگری (یك تنه) بر عهده می گیرد و این جاست كه فرزندان از یتیمى، چندان لطمه ای نمی بینند و آن گونه كه باید و شاید، از رشد و تعلیم و تربیت، برخوردار می شوند.
سیّد رضی كه یكی از علما و ادبای بزرگ و گردآورنده سخنان مولا در نهج البلاغه است، در سنین كودكی یتیم شد، اما مادر، چنان در تعلیم و تربیت او و برادرِ بزرگوارش سید مرتضی همت گماشت كه هر دو سرآمد علمای عصر خود شدند و به همین جهت در رثای وی گفت:.
اگر همه مادرها مانند تو نیكوكار بودند، كودكان از وجود پدر، بی نیاز می شدند.(1).
حضرت سید الشهدا(ع) كه امام و رهبر مسلمین و برای همه انسانها الگوست، از پدیده طبیعىِ دلبستگىِ خانوادگی كه نشانی از كمال انسانیت و انسانیت كامل است، این گونه سخن می گوید:.
سوگند كه من خانه ای را دوست دارم كه دخترم سكینه و همسرم رباب در آن باشند آنها را دوست می دارم و مال خود را به خاطر آنها بذل می كنم و كسی را نرسد كه مرا عتاب و ملامت كند.(2).
همه اینها از نیازمندی های انسان است و بدون تردید، اگر این نیازمندی ها برآورده نشود، انسان، سعادتمند نمی شود.
اگر كسی براساس معیارهای اسلامى، این نیازهای خود را رفع كند، در راه رسیدن به كمال، گام عمده و مهمی برداشته است. بدون رفع این نیازها، دینداری نیز مشكل است.
بی شك، انسان كامل كسی است كه خود را زیر پوشش دین خدا قرار دهد و در ترك و فعل خویش، تابع دستورات دین باشد؛ یعنی ترك كند آنچه را دین نخواسته و انجام دهد آنچه را دین خواسته است.
پیامبر گرامی اسلامْ با توجه به اهمیت نقش خانواده در دینداری انسان فرمود:.
مَنْ تَزوَّجَ أحْرَزَ نِصْفَ دینِهِ فَلْیَتَّقِ اللّهَ فىِ النِصْفِ الباقى؛(3).
هر كس ازدواج كند، نصف دین خود را حفظ كرده است، باید در مورد نصف باقى، تقواىِ الهی پیشه كند.
دختران و پسران جوانی كه می خواهند پاك بمانند و از راه و رسم دینداری خارج نشوند، سعی می كنند با گریز از تشریفات و بهانه های پوچ و براساس معیارهای اسلامى، بنیان خانواده را - كه بنیانی است محكم و غیرقابل انهدام - به وجود آورند.
رهبر عالی قدر اسلامْ فرمود:.
ما بُنِىَ بِناء فِى الإسْلامِ أحَبُّ إلی اللّهِ تَعالی مِنَ التَزْویجِ؛(4).
در اسلام هیچ بنیانی پیش خدا محبوب تر از بنیان ازدواج نیست.
ازدواج بنیان محبت و عشق است و اگر تابع معیارهای اسلامی باشد، هرگز سست و متلاشی نمی شود. به گفته شاعر:.

خلل پذیر بود هر بنا كه می بینی.

مگر بنای محبت كه خالی از خلل است.
عزب بودن، برای انسان یك نقص و ازدواج یك كمال است. مگر جز این است كه به واسطه ازدواج بسیاری از جنبه های انسانی متجلی می شود و دینداری آسان می گردد مگر نه این است كه زناشویی - از نظر اسلام - در پیشگاه خدا محبوب ترین كارهاست پس چگونه زناشویی كمال و عزوبت نقص نیست!.
از دیدگاه پیامبر گرامی اسلام، بدترین مردگان، آنانی هستند كه با عزوبت بمیرند و بیشتر آنانی كه گرفتار كیفر دوزخ می شوند، آنانی هستند كه با عزوبت (بدون ازدواج) در این دنیا زیسته اند. (بالعكس) دو ركعت نماز افرادی كه ازدواج كرده اند از نماز و روزه یك شبانه روز آنهایی كه با عزوبت زندگی می كنند، بهتر است

اگر خوانندگان گرامى، به خاطر داشته باشند، در زندگی زناشویی دو وظیفه برای زن و دو وظیفه برای مرد، آن هم با الهام از قرآن كریم، مشخص كرده ایم.
دو وظیفه مرد، عبارتند از: نفقه و حسن معاشرت و صدالبته، مردی كه این دو وظیفه را خوب انجام دهد، مرد ایدآل است و حتی خود زن ها بر این باورند كه اگر مردی در تأمین نفقه، صددرصد ایدآل نباشد، ولی در حسن معاشرت، ایدآل باشد، كافی است.
اما دو وظیفه زن، عبارتند از قنوت و حفظ. درباره این كه زن باید در غیبت شوهر، حافظ مال و ناموس او باشد، بحث كرده ایم؛ اما درباره قنوت، كه عبارت از تمكین و اطاعت زن از شوهر است به طور جامع و كامل، بحث نكرده ایم و آنچه به اشاره نوشته ایم، كافی و وافی نبوده است.
اضافه می كنیم كه مسؤولیت حفظ ناموس، یك مسؤولیت همیشگی و عمومی است و این فكر غلط غربی را باید به دور انداخت كه: دختر تا وقتی كه شوهر نكرده، در معاشرت ها و رفت وآمدها و تماس ها آزاد است. فقط وقتی شوهر كرد، آزادی او محدود می شود، این اخلاق اسلامی نیست.
زن یا دختر، اعم از این كه شوهر داشته باشند، یا نداشته باشند، باید مظهر عفاف و احصان باشند و به هیچ وجه اجازه ندهند كه مردی بیگانه، از آنها تمتع و تلذذ ببرد، زیرا در نظام اسلامى، به جز در چارچوب ازدواج و از راه مشروع، چنین اجازه ای به كسی داده نشده است.در مسأله حفظ مال نیز توصیه می كنیم كه خیانت به مالِ هیچ فرد مسلمانی جایز نیست، منتها زن باید توجه داشته باشد كه وقتی با اختیار و آگاهى، پیمان زناشویی را امضا كرد و زندگی مشترك را پذیرفت، برای شوهر یار و مددكار است و بنابراین، او را در حفظ مال و ناموس كمك می كند و اسباب زحمت و دردسر نمی شود.
حتی در بعضی از روایات آمده است كه:.
لَیسَ لِلْمَرأةِ مَعَ زوجِها امر فى عِتْقٍ وَلاصَدَقةٍ وَلاتدبیرٍ وَلاهِبَةٍ وَلانذْرٍ فى مالِها إلاّ بِإذنِ زوجِها، إلاّ فى حجٍ‏ّ أو زَكاةٍ أو برِّ والِدیها اوْ صِلَةِ قَرابتها؛(21).
زن بدون اذن شوهر، در اموال خودش نیزتصرف نمی كند، مگر این كه بخواهد حج نماید، یا زكات بدهد یا به والدین و خویشاوندان خود كمك كند.
چنین اخلاقی در زندگی خانوادگى، شایسته و درخور زن نمونه و ایدآل است و این همان است كه قبلاً هم گفتیم كه زندگی خانوادگی به مرحله ای می رسد كه فردیت و استقلال را در خود محو می كند و (من) و (تو) را به (ما) تبدیل می سازد.
اما مسأله قنوت و تمكین زن در برابر شوهر، از اینها مهم تر است. اگر سایر مسائل را باید با تفاهم حل كرد، این مسأله، در ایجاد تفاهم، نقش بسیار مؤثری دارد.
زن وقتی موجودیت واقعی خود را می تواند آشكار كند كه با تمام وجود، در برابر شوهر، قانت و رام باشد و همه امكانات و شرایط را برای جلب و جذب شوهر و كشانیدن او به سوی خود فراهم سازد و فكر او را از رفتن به سوی زن های دیگر و احیاناً تجدید فراش! و تعدد زوجات! باز دارد و كمبودی در امور جنسی و خلأی در امور عاطفی برای او باقی نگذارد و بداند كه اگر او راه و رسم زن بودن و شیوه شوهرداری را نمی شناسد، یا در به كار بردن آنها قصور و تقصیر می ورزد، خودش در خور ملامت است و گله كردن از شرع و جنس مردها دوای درد نیست!زنی كه به فطرت و سرشت زنانه خود توجه دارد و شیوه های زن بودن را هوشیارانه و به طور طبیعی - و نه تصنعی و فورمالیته ای - به كار می گیرد، در زندگی موفق است و نه تنها خودش كامیاب است، بلكه شوهر را نیز كامیاب می كند و تلخی های زندگی را از جان و دل خود و او می زداید و نشاط و خرمی را در كانون خانه و خانواده، مستقر می سازد.
این جاست كه مرد نیز موجودیت واقعی خود را تحقق یافته می بیند و خود را مغبون نمی بیند كه در صدد جبران برآید و خلأی در زندگی خود احساس نمی كند كه بخواهد از راه تبدیل به احسن! یا تكمیل! آن خلأ را پر كند.
شاید منظور سعدی نیز از شعر زیر همین است:.

زن خوبِ فرمانبر پارسا 

كند مرد درویش را پادشا.

قطعاً وی در مهد فرهنگ اسلامی پرورش یافته و می داند كه فرمانبری یك زن مسلمان، در برابر شوهر به آشپزی و جاروكشی و لباس شویی و وصله و پینه كردن پارگی های لباس های كهنه نیست كه اینها مربوط به تفاهم و همكاری است، بلكه به تمكین و قنوت او در محدوده زناشویی است و این چیز كمی نیست. زنی كه گام استوار خود را بر چنین قله بلندی نهاده، هم خود ایدآل است و هم شوهر را مطابق ذوق و سلیقه خود ایدآل و نمونه می سازد و هم خانواده آنها خانواده نمونه و ایدآل است.
اسلام كه اصولاً حامی و پشتیبان انسانیت است و در اصلاح و تهذیب و تزكیه انسان ها برای خود - به حق - رسالتی عظیم قایل است، در این میدان پرخطر و فراز و نشیب، زن را بی برنامه و بدون دستورالعمل رها نكرده، بلكه حتی ریزه كاری های فوت و فن زنانه را به او آموخته است و انتظار دارد كه او را در تسخیر قلب شوهر و اشباع و ارضای او كاملاً موفق بنگرد

اسلام، شكست زنان را در شوهرداری و رونق بخشیدن به خانواده، ناپسند می داند و این شكست را نه تنها عامل بدبختی دنیوى، بلكه عامل بدبختی اخروی می شناسد.
هیچ تردیدی نیست كه ناهماهنگی ها و اختلاف نظرها، آرامش و آسایش را از محیط مقدس خانواده می زداید و جنگ اعصاب را بر این محیط حاكم می سازد و هیچ یك از اعضای خانواده را مجال رشد و تكامل - به طوری كه باید و شاید - نمی دهد.
جوانی از زندان به والدین خود پیام فرستاده بود كه به فكر من نباشید. من هیچ گونه ناراحتی ندارم، فقط ناراحتی از جنگ و دعوای شماست. خواهش می كنم با یكدیگر تفاهم داشته باشید.
آرى، درمحیط ناهماهنگ خانوادگى، فرزندان هم آرامش و آسایش ندارند و كاملاً طبیعی است كه وقتی آرامش و آسایش نباشد، جوان موفق به این كه از راه كار و تحصیل و مطالعه و تأمل، كارآمد بشود، نخواهد بود.
در دیك جوشان و خروشان خانواده، جسم و جان اعضا در تلاطم واضطراب است و در تنور سوزان این زندگی به ظاهر مشترك، استعدادها خاكستر می شوند!.
چه باید كرد چه كسی باید فداكاری كند زن یا مرد هركس فداكاری كند، ایدآل و نمونه است، هركس عقل و منطق را بر شهوات و تمایلات شیطانی حاكم نماید، بنده خالص خداست.
در این جا چون بحث ما درباره زن نمونه و ایدآل است، توصیه می كنیم كه زن، با توجه به لطافت و صفای روحی اش، گناه آشفتگی و پریشانی محیط خانواده رإ؛ه‏ه‏3! به گردن نگیرد و كاری نكند كه خود را مبغوض و منفور خدا و رسول گرداند.
در یكی از روایات است كه پیامبر خداْ با رقت و محبت فوق العاده ای كه شایسته و ویژه خودش بود، درباره زنان فرمود:.
حامِلات والِدات مُرْضِعات رَحیمات لَو ما یَأتینَ إلی بُعُولَتِهِنَّ ما دَخَلَتْ مُصَلِّیة مِنْهُنَّ النارَ؛(22).
زن هایی كه بارداری و وضع حمل و شیردادن و مهربانی به فرزندان، از ویژگی های آنهاست! اگر نسبت به شوهران رفتار ناروا نمی كردند، نمازگزار آنها به دوزخ نمی رفت.
اگر پذیرفتیم كه زناشویى، آمیزش جسم و روح و دو جنس مخالف و پذیرفتن همه آثار و لوازم آن است، به آسانی می پذیریم كه وقتی از مرد، نفقه و حسن معاشرت خواسته اند، از زن نیز باید قنوت و حفظ بخواهند.
مقوله قنوت زن، تسلیم و تمكین و آمادگی اوبرای پذیرش شوهر است و در این رابطه باید هر چه مزاحم و مغایر تسلیم و تمكین و آمیزش جسم و روح است، از خود بزداید.
زن اگر خود را نظیف و پاكیزه نسازد و در حد متعارف و معمول، خود را نیاراید و بی اجازه شوهر به هر جایی آمد و رفت كند، زمینه آمیزش جسم و روح را فراهم نكرده و در حوزه جذب و انجذاب، قرار نگرفته است

پیامبر عالی قدر اسلام به كثرت افراد امت خویش مباهات می كند و از پیروان خود می خواهد كه ازدواج كنند و فرزندانی از خود به جای گذارند. فرزند، تنها برای دنیای انسان مفید نیست، بلكه در آخرت هم مفید است. تا آن جا كه:.
جنین سقط شده، خشمگینانه بر در بهشت توقف می كند و می گوید: تا پدر و مادرم وارد نشوند، وارد نمی شوم.(6).
تنها چیزی كه به عنوان مانع بزرگ ازدواج، بر سر راه جوانان قرار دارد، نداشتن پول و درآمد است و بسیارند كه در برابر این مانع، از بستن پیمان همسری خودداری می كنند، ولی آلوده به گناه نیز نمی شوند؛ اما افرادی هم هستند كه نه تنها از آن فضیلت بزرگ محروم می شوند، بلكه آلوده به رذایل هم می گردند.

سلام
ممنون از ثبت این مبحث
زن خوب و ایده آل وقتی محک میخوره که در شرایط سخت و مشکلات در کنار همسرش باشه و ترکش نکنه البته به شرطی که مرد هم رفتارش اونقدر خوب باشه که زن اذیت نشه.
متاسفانه خیلی از مردها هستند که فقط انتظار دارند و خودشون آن گونه که باید باشند نیستند.