تفضلات الهی در نوع‌دوستی شهروندان تجلی كرده است.
2. امید به آینده و اعتماد به فضل الهی
مردمی كه به آیندة خود امیدی ندارند و سر در لاك نومیدی فروبرده‌اند، چندان به وقف و هر چه از جنس نوع‌دوستی است، نمی‌پردازند. خوش‌بینی به آینده و امیدواری به تفضلات الهی، نشانه‌هایی دارد كه از آن میان، وقف است. وقف، به زبان گویا و با صدای بلند می‌گوید: جز امیدواران به فضل خداوند و جز مردان و زنانی كه گرفتار افسردگی و بدبینی به آینده نشده‌اند، به سوی من نمی‌آیند. باری؛ وقف، نشانة خوش‌بینی به آینده و امیدواری به قدرت و حكمت الهی است. آن كه آینده را تاریك و دست خدا را بسته (13)میداند، هرگز برای آخرت خود سرمایه‌گذاری نمیكند و چنان غرق اكنون و روزمرّگی است كه آینده را نمی‌بیند و به آن وقعی نمی‌گذارد. زندگی و زمان حاضر، چنان جاذبه‌ای دارد كه خداوند در قرآن كریم، برای آنكه مردم را از آن بیرون آورد تا آینده‌نگر و مآل‌اندیش شوند، صحنة قیامت را برای آنان به‌دقت به تصویر می‌كشد و می‌گوید: إِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ وَ إِذَا النُّجُومُ انْكَدَرَتْ وَ إِذَا الْجِبَالُ سُیِّرَتْ وَ إِذَا الْعِشَارُ عُطِّلَتْ وَ إِذَا الْوُحُوشُ حُشِرَتْ وَ إِذَا الْبِحَارُ سُجِّرَتْ وَ إِذَا النُّفُوسُ زُوِّجَتْ وَ إِذَا المَوْءُودَةُ سُئِلَتْ بِأَىِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ وَ إِذَا الصُّحُفُ نُشِرَتْ وَ إِذَا السَّمَاءُ كُشِطَتْ وَ إِذَا الْجَحِیمُ سُعِّرَتْ وَ إِذَا الْجَنَّةُ أُزْلِفَتْ عَلِمَتْ نَفْسٌ مَا أَحْضَرَتْ؛(14) «آنگاه كه خورشید به هم درپیچد و آنگه كه ستارگان همىتیره شوند و آنگاه كه كوه‌ها به رفتار آیند، وقتى شتران ماده وانهاده شوند و آنگه كه وحوش را همىگرد آرند، دریاها آنگه كه جوشان گردند و آنگاه كه جان‌ها به هم درپیوندند پرسند چو زان دخترك زنده بهگور، به كدامین گناه كشته شده است و آنگاه كه نامهها ز هم بگشایند و آنگاه كه آسمان ز جا كنده شود و آنگه كه جحیم را برافروزانند و آنگه كه بهشت را فرا پیش آرند، هر نفس بداند چه فراهم دیده.» (15)سخن در آیة 14 است كه می‌فرماید: در چنان روزی هر كس خواهد دانست كه چه فراهم آورده است. از این دست آیات، در قرآن، به‌ویژه در بخش مكی آن، فراوان است و همة آنها، به انسان گوشزد می‌كند كه فردا را هم ببین و خود را فراتر از امروز بدان و مطمئن باش كه:
در پس هر گریه، آخر خنده‌ای است
مرد آخربین مبارك‌بنده‌ای است (16)
اگر در مطالعات تاریخی، به این نتیجه رسیدیم كه مردم دوره‌ای از ادوار گذشته، بیش از سایر دوره‌ها اهل وقف و انفاق بودند، می‌توان مطمئن شد كه مردم آن دوره، دچار بیماری نومیدی و پوچی نبودند و نگاهی خوش و امیدوارانه به آینده داشته‌اند. از این رو وقف، چشم‌اندازی است كه می‌توان ادوار تاریخی ملتی را رصد كرد و ویژگی‌های جامعه‌شناختی آن را برشمرد.
همچنین گفتنی است كه انسان، تا آنگاه كه آیندة خویش را تأمین نبیند، اموال خود را وقف نمیكند. از این رو وقف را باید از نشانه‌های تأمین اجتماعی نیز دانست. به سخن دیگر، وقت، نشانة آسودگی خیال مردم دربارة آینده است و این آسودگی خیال برای آینده، خود نشانة وجود و حضور مدیریت‌های خردمند در ادارة امور كشور و مردم است. بر این پایه، از چشم‌انداز وقف می‌توان دریافت كه مردم كدام دورة تاریخی، بیشتر احساس خوشبختی و آسودگی می‌كردند. دربارة رابطة وقف و رونق اقتصادی به‌زودی سخن خواهیم گفت.
