تبیان، دستیار زندگی

رژیمی برای آلزایمر
آیا همان‌گونه که ادعا می‌شود، مصرف فست‌فودها، غذاهای پرچرب و دارای چربی اشباع در دوران جوانی باعث افزایش احتمال ابتلا به آلزایمر در دوران سالمندی می‌شود؟

در حال حاضر بیش از 36 میلیون نفر در جهان به آلزایمر مبتلا هستند. براساس آخرین پژوهش‌های انجام‌شده در سازمان بهداشت جهانی و انجمن جهانی آلزایمر (ADI)، هر 4 ثانیه، یک نفر در جهان به بیماری دمانس و آلزایمر مبتلا می‌شود؛ یعنی حدود 77 میلیون نفر مبتلا که این رقم در سال 2050 به بیش از 80 میلیون نفر خواهدرسید...

در ایران هم با توجه به رشد جمعیت سالمندان و براساس تخمین جهانی، بین 500 تا 600 بیمار مبتلا به آلزایمر وجود دارد و پیش‌بینی می‌شود این رقم با توجه به افزایش افراد سالمند در 30 سال آینده، به حدود 5/1 میلیون نفر هم برسد. این آمار و ارقامی بود که انجمن آلزایمر ایران در اختیار ما قرار داد و تاکید کرد داشتن رژیم‌های غذایی درست و نادرست هم می‌توانند نقش پررنگی در ابتلا یا پیشگیری از آلزایمر داشته باشند. در این باره با بهناز میرحاج، کارشناس آموزش انجمن آلزایمر ایران گفت‌وگویی کرده‌ایم که میخوانید.

آیا همان‌گونه که ادعا می‌شود، مصرف فست‌فودها، غذاهای پرچرب و دارای چربی اشباع در دوران جوانی باعث افزایش احتمال ابتلا به آلزایمر در دوران سالمندی می‌شود؟

بله، متاسفانه شیوه جدید زندگی به گونه‌ای شده که بیشتر افراد مصرف غذاهای حاضری و آماده را به تهیه یک غذای سالم و تازه ترجیح می‌دهند. غافل از اینکه این رویه در طولانی?مدت تاثیر سوئی بر سلامت بدن از جمله سلامت مغز خواهدداشت. مصرف مواد غذایی و تنقلات پرچرب از قبیل انواع ساندویچ‌ها، چیپس، کیک‌های خامه‌ای، مایونز و... که بین جوانان شایع شده، احتمال ابتلا به آلزایمر را در سنین بالاتر افزایش می‌دهد.

بد نیست بدانید تقریبا تمام موادغذایی حاوی چربی هستند؛ چربی اشباع‌شده و اشباع‌نشده. البته از آنجا که بدن انسان قادر است چربی‌های اشباع‌شده را به مقدار مورد نیاز تولید کند، نیازی به دریافت آنها از طریق خوراکی‌های مختلف نیست. بدن می‌تواند چربی‌های اشباع نشده را هم تولید کند با این حال، مصرف مقدار کمی از آنها اشکالی ندارد. از طرف دیگر، برخی چربی‌های اشباع‌نشده حیاتی به نام‌های امگا3 و امگا6 داریم که فراوان‌ترین چربی‌های مغذی هستند و بدن قادر به تولیدشان نیست و حتما باید از طریق مصرف منابع‌غذایی مختلف تامین شوند؛ منابعی مانند روغن زیتون، گردو، تخم‌مرغ، گوشت و مواد لبنی.

چرا؟

چون این نوع چربی‌ها که در غشای سلول‌های مغزی وجود دارند، هم نقش حمایت‌کننده و هم تسریع‌کننده انتقال پیام‌های عصبی را بر عهده‌دارند. امگا3 در گردش خون مغز و اکسیژن‌رسانی و تغذیه موثر آن نیز نقش دارد و در صورت کمبود آن، چربی‌های نامناسب در مغز جایگزین و باعث اختلال در فعالیت‌های ذهنی می‌شوند. مصرف چربی‌های اشباع‌شده در طول زندگی با اثر مستقیم در تنگی عروق از جمله عروق مغزی و اثر غیرمستقیم به صورت جایگزینی غیرمناسب در مغز می‌تواند احتمال ابتلا به آلزایمر را افزایش دهد.

به نظر شما مصرف کدام گروه از موادغذایی امکان ابتلا به آلزایمر را كاهش می‌دهد؟


مصرف تمام گروه‌های غذایی از جمله کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها، چربی‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی برای سلامت بدن لازم است. در بین این گروه‌های غذایی، کربوهیدرات‌ها منبع انرژی بدن و شامل 2 گروه ساده و پیچیده هستند. انواع ساده در بدن به سرعت تجزیه می‌شوند و قند و انرژی را به سرعت بالا می‌برند و به همین دلیل هم سریع افت می‌کنند، اما انواع پیچیده در بدن به آرامی تجزیه می‌شوند و قند و انرژی را مستمر و ثابت در بدن تامین می‌کنند.

از آنجا که مغز برای عملکرد خود در شبانه‌روز به اکسیژن و قند کافی نیاز دارد، وجود کربوهیدرات‌های پیچیده در برنامه‌غذایی روزانه توصیه می‌شود و مصرف زیاد و بیش از اندازه کربوهیدرات‌های ساده در درازمدت می‌تواند امکان ابتلا به آلزایمر را افزایش دهد. مصرف مقدار کم مواد پروتئینی گیاهی و حیوانی که برای رشد و ترمیم بافت مغز و انتقال‌دهنده‌های پیام‌های عصبی لازم هستند، پروتئین مورد نیاز بدن را تامین می‌کند و افراط در این زمینه می‌تواند مضر باشد.

مصرف چربی‌های اشباع‌شده امکان ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهد. ویتامین‌ها و مواد معدنی هم به شرط مصرف در مقادیر مناسب، برای همه لازم و مفید هستند. البته طبق تحقیقات انجام شده، عنصر «آلومینیوم» راه انتقال منیزیم به مغز را مسدود می‌کند و چون منیزیم در فعالیت‌های مغزی و خونرسانی آن نقش دارد، می‌تواند احتمال ابتلا به آلزایمر را افزایش دهد. پس بهتر است تا حد امکان مصرف خوراکی‌های حاوی آلومینیوم را در برنامه غذایی‌ کاهش داد.

مصرف کدام‌یک از موادغذایی باعث کاهش یا به تاخیر افتادن امکان ابتلا به آلزایمر می‌شود؟

حبوبات (لوبیا، عدس، نخود)، سبزی‌ها (اسفناج، کلم‌بروکلی، هویج، کدوحلوایی، ‌فلفل‌دلمه‌ای، نخودسبز، ذرت)، نان‌های چاودار و سبوس‌دار، سیب‌زمینی، مواد لبنی کم‌چرب (شیر و ماست)، ماهی‌های آب سرد (ساردین، سالمون، ماهی سفید، آزاد، قزل‌آلا)، تخم‌مرغ، روغن‌های گیاهی طبیعی و تصفیه‌شده (زیتون‌، کانولا، آفتابگردان)، انواع مغزها (فندق، بادام، پسته، گردو)، میوه‌ها (انواع توت، انگورها، تمشک، سیب، انبه) و مرکبات و کیوی با تاثیری که بر فعالیت‌های ذهنی و عملکرد مغز دارند، امکان ابتلا به آلزایمر را کاهش می‌دهند.

کمبود کدام‌یک از ریزمغذی‌ها در بدن زمینه ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهند؟

براساس نتایج مطالعه‌های انجام شده، کمبود ویتامین B12، اسیدفولیک و منیزیم در بدن زمینه ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهد. زیرا این مواد مغذی در ساخت سلول‌های عصبی، انتقال پیام‌های مغزی و فعالیت‌های ذهنی نقش بسزایی دارند.

آیا می‌توان با دریافت ریزمغذی‌های خاص یا مکمل‌های غذایی، احتمال ابتلا به آلزایمر را کاهش داد؟
بله، تحقیقات نشان داده‌اند ویتامین‌های گروه B به‌خصوصB1، B6 و B12 به دلیل نقش بسزایی که در فعالیت‌های ذهنی و عملکرد مغز دارند، در پیشگیری از آلزایمر موثر هستند. ویتامین‌های C، A و E نیز به عنوان بهترین آنتی‌اكسیدان‌ها در حفظ سلامت مغز شناخته شده‌اند. مواد معدنی از جمله منیزیم، مس‌، آهن، کلسیم، فسفر و ید نیز برای حفظ سلامت مغز ضروری‌ هستند (البته نقش منیزیم از همه بیشتر است).