تبیان، دستیار زندگی

1 . فضاسازی

اولین و مهمترین نکته که باید تحقق پیدا کند، این است که فرد از اطرافیانش یاد بگیرد که وجود امام زمان (ع) مسئله ای جدی است; شوخی بردار نیست و سستی و سهل انگاری در آن راه ندارد . از نظر من، تربیت یعنی فضاسازی .

ما در تربیت نمی توانیم آدمها را تک به تک تربیت کنیم; اگر تربیت صحیح خواسته باشیم، باید فضا ایجاد کنیم . افراد وقتی در فضای خاصی قرار بگیرند، مطابق آن فضا حرکت خواهند کرد .

خیلی از چیزها احتیاج به ارائه کار مستقیم ندارد . یکی از دوستان پاکستانی را دعوت کردیم برای ولیمه حج; ایشان گفتند: غذاهای شما خیلی بدمزه است; یعنی غذاهای شما فلفل ندارد; طعم ندارد . من به این موضوع فکر می کردم که چطور شده ما به چنین غذاهایی عادت کرده ایم و پاکستانیها و هندیها به آن غذاهای تند عادت کرده اند . این سؤالی است که خیلی از روانشناسان پرسیده اند .

اینها یک تعلیم و تربیت پنهان است که از طریق فضاهایی که ایجاد می شود، شکل می گیرد . بعضی پدر و مادرها، در مورد درس خواندن بچه های شان مشکل دارند . هر چه آنان را امر به این کار می کنند، آنان سر باز می زنند . مشکل اینجاست که آنان می خواهند بچه را بطور مستقیم وادار به درس خواندن کنند . یکی از راهها این است که حالت خانه را مثل کتابخانه کنند; کاری که خود بنده سالها است که در زندگی انجام می دهم . ساعت شش بعد ازظهر، ناگهان چهره خانه عوض می شود و هیچ کس بلند حرف نمی زند . تلویزیون و رادیو خاموش است و هر کس گوشه ای می نشیند و کتاب می خواند و هر کس وارد شود، گویی فضا به او می گوید که آقا کتاب دستت بگیر و برو وبنشین بخوان . تنهاکاری که در اینجا انجام می دهم، مدیریت است . به احدی نمی گویم بخوان . اگر کاری خلاف خواندن انجام دهد، به او می گویم ساکت; الان هنگام بلند حرف زدن نیست و . . . این فضا واقعا بچه را مجبور به درس خواندن می کند . در تربیت، فضا سازی مهم تر از کار مستقیم فردی است . فضاها با انسان صحبت می کنند .

در مسئله تربیت نسل منتظر نیز این نکته بسیار مهم است; بسیار مهم تر از پیامهای مستقیمی است که می خواهیم به افراد بدهیم . یکی از فاکتورهای مهم در فضاسازی این است که وجود مبارک حضرت را جدی بگیریم و کوچک ترین شوخی و سهل انگاری به این موضوع وارد نکنیم; مانند مسئله قرائت قرآن . دستور الهی به ما می گویم:

«و اذا قری ء القرآن فاستمعوا له . . .» ⁽⁵⁾

هنگامی که قرآن خوانده می شود، به آن گوش فرا دهید . . .

به محض شروع تلاوت، مثلا در تلویزیون، انسانی که می خواهد دیگران را تربیت کند، خودش باید ساکت باشد و با همه وجود به قرآن گوش فرا دهد . دیگر احتیاج نیست که دیگران را امر به گوش دادن کنیم . این مسئله بسیار مؤثر است . از این طریق، در حقیقت احترام به قرآن به وجود می آید . این مطلب در مورد خیلی چیزها باید ساری و جاری باشد .

 2- گوشزد کردن اهمیت مسئله

شوخی و خنده جزء زندگی ما است; حتی در مسائل دینی نیز بعضی موقع شوخی می کنیم . در بعضی چیزها به هیچ وجه نباید شوخی کرد; از جمله قرآن و قیامت . نام قیامت که بیاید، باید اشک جاری شود . یکی از استادان ما تعریف می کرد که در تهران برادری داشتم که شیطنت می کرد . می آمد قم و می گفت دلم برایت خیلی می سوزد . توی شهری زندگی می کنی که یک سینما ندارد و بعد می گفت که همه تکنسینها و مهندسان به جهنم می روند و شما به بهشت . ولی آنها آتش جهنم را به وسیله علمشان خاموش می کنند .

مسئله قیامت طوری در قرآن بیان می شود که هیچ جای شوخی نمی گذارد . در مورد قیامت نباید شوخی کرد . در نانوایی خانمی را دیدم که دستش با سنگ داغ سوخت . اعتراض کرد که چرا این را به من دادی . من گفتم این سوختنها خیلی زود التیام پیدا می کند و باید از آتش جهنم برحذر باشیم . گفت: اینجا من نسوزم، جهنم هر چه می خواهد بشود، بشود . این حرف عین حماقت و نادانی است که بر یک شخص، حاکم است . اگر بخواهیم نسل منتظر بار بیاوریم، با بعضی چیزها نباید شوخی کنیم . با نام امام زمان (ع) نمی توان شوخی کرد .

اگر بخواهیم نسل منتظر تربیت کنیم، باید با شنیدن نام ولی عصر (ع) حالمان دگرگون و چهره مان متغیر شود . این تغییر چهره تاثیر خودش را می گذارد . اگر بچه ای گوشه چشم تر ما را ببیند، از هزاران آموزش مستقیم بهتر است . آن بچه می بیند و در اعماق وجودش اثر می گذارد . نشان دهیم که ما درباره یک انسان مهم و بزرگ حرف می زنیم که سر سوزنی سهل انگاری در او وارد نمی شود . نام امام زمان (ع) که می آید برمی خیزیم و دست روی سر می گذاریم . این کاری بوده که امام رضا (ع) قبل از تولد امام زمان (ع) انجام می داده; این تکریمها در عمل باید نشان داده شود و مهم ترین تربیت نسل منتظر این است که نشان دهیم سخن از شخص بسیار مهمی است .

3 . انتقال معارف مهدوی

سخن از تعلیم معارف مهدوی است . خیلی چیزها باید به کودکانمان بیاموزیم . یکی از آنها احادیثی است که در مورد حضرت است . انتقال اینها به کودکان بسیار کارساز است . من به طور تجربی این مسئله را درک کرده ام . در دوران کودکی من، شخصی بود که هیات تشکیل داده بود و بچه های کوچک تر را دعوت می کرد . هر وقت می رسیدیم می گفت، حدیث نماز را بخوانید . همه ما دسته جمعی می خواندیم: «من ترک الصلوة متعمدا فقد کفر . . .» ⁽⁶⁾ و خودش ترجمه می کرد: «هر کس نماز را عمدا ترک کند کافر است » . گویا از آن زمان، از آن جلسه، من همین جمله یادم می آید . چقدر در دوران جوانی و نوجوانی، به فریادم رسید; آنگاه که با غرایز، شبهات و مسائل گوناگون مواجه می شدم . لازم است این فرازها را برای بچه ها توضیح دهیم . برخی چیزها را گزیده انتخاب کنیم تا بچه ها تکرار کنند و حفظ کنند اینها نگهدارنده آنهاست .

4 . بسیار یاد کردن امام زمان (ع)

یکی دیگر از کارهایی که باید در مورد روشهای تربیتی تاکید کنم، انجام آداب خاص و یادکردن فراوان از امام (ع) است . ذکر امام و نام امام باید در زندگی ما فراوان باشد من یکی از چیزهایی که امروزه دیدم و بسیار مؤثر است، ختم قرآن است که با برنامه ریزیهای مدون و منظم، هر کس یک حزب یا جزء یا سوره ای از قرآن را برای قرائت قبول می کند و موظف است هر روز آن را انجام دهد . این ختم قرآن را برای امام زمان (ع) انجام می دهند; یعنی هر روز یک ختم قرآن صورت می گیرد . این نعمت بزرگی است که شامل حال آنان می شود . ما معمولا به طور منظم قرآن نمی خوانیم و این یکی از مشکلات جامعه ما است . این کار ما را موظف می کند . بعضی اوقات می بینیم که شخصی وقت ندارد، یا مشکلی دارد; به دیگران التماس می کند که آقا من نرسیدم این حزب را بخوانم شما بخوانید . همین مسائل انس با قرآن را زیاد می کند که ما باید این آداب را کشف و اجرا کنیم .

5 . ایجاد شرایط خاص

نکته دیگر اینکه این چراغانیها، روی کودکان تاثیر بسیار سازنده ای دارد . شیرینی دادن، عیدی دادن و . . . که متاسفانه کم می بینیم که روز تولد حضرت مهدی به کسی عیدی بدهند . این کارها در ذهن بچه های کوچک تاثیر می گذارد و بادوام است . باید در این روزها شرایط خاص برای کودکان فراهم کرد; مثلا اگر به غذایی علاقه مندند آن شب آن غذا را درست کنیم . لباس نو پوشیدن خاطره خاصی دارد .

پدید آورنده : علی اصغر احمدی

منبع: www.hawzah.net