ایجاد و رشد نفاق در درون یك مسلمان پدیده ای است كه در عمر طولانی حكومت اسلامی از مهاجرت رسول گرامی اسلام (ص)، آغاز و بارها تكرار شده است.
ایجاد و رشد نفاق در درون یك مسلمان پدیده ای است كه در عمر طولانی حكومت اسلامی از مهاجرت رسول گرامی اسلام (ص)، آغاز و بارها تكرار شده است. مطالعه رفتار یكی از اولین منافقین و عملكرد خیانت بار وی و سیاست های پیامبر گرامی اسلام (ص) برای كاهش آثار سوء رفتار وی، دوستان او و نحوه برخورد با منافقین، موضوع این نوشتار است: 1- جامعه یثرب همانند بسیاری از مناطق عربستان جاهلی، درگیر جنگ های داخلی است. پس از گفتگوهای بسیار میان طرفین دعوا (خزرجی ها و اوسی ها) و در آستانه آشنایی مردم یثرب با پیامبر اكرم (ص)، تصمیم می گیرند «عبدالله بن أبی» را به ریاست یثرب انتخاب كنند. امید می رفت انتخاب یك رئیس برای شهر، درگیری های داخلی را كاهش دهد.
2- در ذیحجه سال سیزدهم بعثت، 75 نفر از مردان و زنان یثرب در حاشیه مراسم حج بدون اطلاع عبدالله بن أبی با رسول خدا (ص) بیعت كرده و آماده پذیرایی از ایشان در یثرب می شوند. عبدالله بن أبی در زمان بیعت در مكه حضور داشت، اما از سوی مسلمانان اولیه یثرب واجد صلاحیت برای حضور و بیعت محرمانه با پیامبر گرامی اسلام (ص) شناخته نمی شد. 3- با مهاجرت پیامبر گرامی اسلام (ص) به یثرب و پس از استقبال پرشكوه مردم، پیمانی عمومی بین ساكنان مدینه النبی (اعم از مسلمان و غیرمسلمان) منعقد و برطبق آن رسول خدا (ص) به ریاست شهر مدینه انتخاب می شود. انتخاب رئیس جدید مدینه برای رئیس قبیله كه هنوز فعالیت خود را رسما آغاز نكرده، ناخوشایند بود.
4- در جریان اولین توطئه گروهی از یهودیان ساكن مدینه (یهود بنی قینقاع) پس از جنگ بدر و شكست توطئه گران، عبدالله بن أبی به دفاع از هم پیمانان پیشین خود (یهودیان بنی قینقاع) پرداخت. با اصرار عبدالله بن أبی، پیامبر گرامی اسلام (ص) مجازات آنان را تخفیف داد و از مدینه بیرون رانده شدند. مطابق نقل برخی مورخین در این جریان، آیه 51 سوره مائده به مسلمانان دستور داد: «ای كسانی كه ایمان آورده اید، یهود و نصاری را دوستان خود نگیرید».
5- در سال سوم هجرت 3000 جنگجوی قریش برای جنگ با مسلمانان از مكه عازم مدینه می شوند. گروهی از مسلمانان معتقد به دفاع در درون شهر هستند و اكثریت تقاضای خروج از مدینه برای جنگ با مشركین را دارند. پیامبر گرامی اسلام (ص) با توجه به رأی اكثریت از شهر خارج می شوند.
عبدالله بن أبی با 300 نفر از همراهان خود قبل از رسیدن به صحنه نبرد در اعتراض به آن حضرت، با بهانه توجه نكردن به رأی آنان، لشكر را ترك و لشكر 1000 نفری مسلمانان را به 700 نفر می رساند. این جنگ با شكست مسلمانان و شهادت جمعی از آنان به پایان رسید.
6- در سال چهارم هجری گروه دیگری از یهودیان ساكن مدینه به نام «بنی نضیر» برای كشتن رسول خدا (ص) توطئه كردند. پیامبر گرامی اسلام (ص) و مسلمانان برای مقابله آماده شدند. عبدالله بن أبی و جمعی دیگر از منافقین یهودیان را به منظور ایستادگی در مقابل مسلمانان تحریك كردند كه این درگیری با پیروزی مسلمانان خاتمه یافت.
7- در سال ششم هجری، بعد از پیكار مسلمانان با گروهی از مشركین بنام «بنی المصطلق» و پیروزی مسلمانان در این جنگ و در پی درگیری لفظی تند میان یكی از مهاجرین و یك نفر از انصار كه با وساطت مردانی از مهاجرین و انصار خاتمه یافت، عبدالله بن أبی تصمیم به ایجاد یك درگیری جدید میان انصار و مهاجرین با تمسك به این حادثه گرفت.پیامبر گرامی اسلام (ص) با اتخاذ تدابیر مناسب و مسلمانان با تحمل برخی سختی ها، نقشه منافقان را خنثی كردند. دراین جریان عمربن الخطاب به پیامبر گرامی اسلام (ص) پیشنهاد قتل عبدالله بن أبی را داد، اما رسول خدا (ص) این پیشنهاد را نپذیرفت. در همین ایام خداوند با نزول سوره منافقین، مسلمانان را راهنمایی كرد و عبدالله فرزند عبدالله بن أبی آمادگی خود را برای اجرای حكم قتل پدرش در صورت صلاحدید رسول خدا (ص) اعلام كرد. اما پیامبر (ص) فرمودند: «با وی مدارا می كنیم».
8- در سال نهم هجری و در جریان لشكركشی به تبوك، عبدالله بن أبی تلاش ناموفق دیگری را برای توطئه دنبال كرد و سرانجام در پایان همان سال درگذشت. در حالی كه دیگر هیچ پایگاه مردمی و طرفداری نداشت.
