چوب رهبری اركستر سمفونیك به چه كسی می‌رسد؟ رهبری اركستر سمفونیك تهران، حكایت مربیگری فوتبال ماست كه روزی یكی را با سلام و صلوات می‌آورند و پس از چندی با كوهی از انتقاد بركنار می‌كنند؛ تنها تفاوت این است كه اینجا از بریزوبپاش‌های آنچنانی و قراردادهای نجومی خبری نیست.
با پایان سال 88 كه قرارداد كاری منوچهر صهبایی با اركستر سمفونیك تهران به پایان رسید، تعیین رهبر جدید این گروه بزرگ موسیقی به دغدغه و پرسش اهالی این عرصه تبدیل شده است. پس از اجرای بسیار موفق خردادماه با هدایت شهرداد روحانی، كنسرت تیرماه اركستر سمفونیك نیز با رهبری این چهره شناخته شده برگزار می‌شود كه دلالت دارد بر این كه مسوولان هنری چندان عجله‌ای برای تعیین سرپرست و مدیر هنری این اركستر ندارند.اگرچه رهبری دائمی اركسترهای سمفونیك در تمام دنیا به 3 یا 4 سال محدود می‌شود و معنای همیشگی نمی‌دهد، اما هدایت و مدیریت آن با رهبران مهمان برای مدتی طولانی نیز هیچگاه دیده نشده است. برای پی بردن به چند و چون تعیین رهبری این اركستر و موانع سر راه آن به سراغ هنرمندان و مدیران عرصه موسیقی رفتیم و نظر آنان را جویا شدیم.
ویژگی‌های رهبر اركسترابتدا به سراغ مصطفی كمال پورتراب موسیقیدان می‌رویم و از او در باره ویژگی‌های رهبر اركستر می‌پرسیم و پاسخ می‌شنویم: كسی كه در این جایگاه قرار می‌گیرد، باید مسائل هنری و عاطفی اركستر را مدیریت كند و علاوه بر ارتقای سطح فنی، با اعضای اركستر نیزصمیمانه رفتار كند تا آنان با دل و جان بنوازند.این آهنگساز و استاد پیشكسوت موسیقی كه بسیاری از رهبران ایرانی اركستر از شاگردان او بوده‌اند، ادامه می‌دهد: هدف هر رهبری در وهله اول باید جلب رضایت مخاطب باشد،البته نه به قیمت نواختن آثاری كه دور از شأن اركستر باشد. این همان كاستی و نقص مزمن اركستر بود كه خوشبختانه با اجرای شهرداد روحانی رفع شد و توانست تماشاگران زیادی را به خود جلب كند.شاهین فرهت، دیگر عضو شورای فنی این اركستر هم در این باره می‌گوید: تنظیم یك برنامه مدون و منسجم برای اجراهای متفاوت در طول سال از ضروریاتی است كه كمتر به آن توجه شده و یكی از مهم‌ترین وظایف رهبر اركستر سمفونیك به شمار می‌آید.
گوشه‌ای كوچك از مشكلاتاین استاد دانشگاه تهران با اشاره به این كه نباید در تعیین رهبر اركستر زمان را از دست داد، می‌افزاید:در صورت عدم حضور رهبر ثابت، این تشكیلات رفته رفته گرد تكرار به خود می‌گیرد، بنابراین شورای اركستر سمفونیك باید تكلیف رهبر و مدیر هنری دائم را مشخص كند.اما در مقابل نظر فرهت، حسن ریاحی می‌گوید: انتخاب رهبری اركستر به همین سادگی نیست و بررسی و دقت زیاد می‌خواهد. برای همین جوانب امر را باید سنجید و بعد تصمیم‌گیری كرد و در این باره نوازندگان هم باید نظر بدهند تا تجربه‌های تلخ گذشته تكرار نشود.این عضو شورای فنی اركستر تاكید می‌كند: نامشخص بودن رهبری اركستر تنها گوشه‌ای كوچك از مشكلات است كه فهرست كردن آنها زمان می‌برد. در این میان مهم‌ترین مساله، بودجه اركستر است كه باید با كد مستقل به مجلس برود و تصویب شود.
رهبرانی كمتر از انگشتان 2دستمساله دیگر رهبری اركستر سمفونیك، تعداد اندك هنرمندانی است كه می‌توانند این مسوولیت را بر عهده بگیرند. علی رهبری، منوچهر صهبایی، ایرج صهبایی، نصیر حیدریان، نادر مشایخی، شهرداد روحانی و لوریس چكناواریان، اسم‌هایی هستند كه اهالی موسیقی از آنان به عنوان افراد صاحب صلاحیت برای رهبـــری اركستر یاد می‌كنند. در این میان البته شهرداد روحانی شانس بیشتری برای به دست گرفتن رهبری اركستر دارد كه اگر مشكلات اقامت او در ایران حل شود، به احتمال زیاد در این جایگاه قرار خواهد گرفت.بابك رضایی، مدیرعامل انجمن موسیقی با این كه نمی‌خواهد هیچ تاكیدی بر روحانی داشته باشد، می‌گوید: باتوجه به این كه شهرداد روحانی در ایران زندگی نمی‌كند، ماندن وی منوط به تامین هزینه‌های رفاهی و زندگی شخصی و هنری اوست كه در این باره باید گفتگو كنیم.مصطفی كمال پورتراب هم در پایان صحبت‌هایش به نكته‌ای اشاره می‌كند كه باید به آن توجه كرد. وی می‌گوید: با توجه به تعداد اندك رهبران ایرانی باید از بزرگان این عرصه در سطح جهان دعوت شود تا به كشور ما بیایند و به عنوان رهبر مهمان مقابل اركستر سمفونیك تهران قرار بگیرند.
مهدی یاورمنش / گروه فرهنگ وهنر
