تبیان، دستیار زندگی

سلام. خیلی خوشحال شدم که بالاخره یه پست هم در مورد فیلمای خارجی دیدم. پایه بحث در مورد فیلمای هالیوودی هستم همیشه...! :)
اما در مورد نقدی که درباره هری پاتر آوردین باید بگم برای من خیلی قابل درک نیست این طور نقد ها. منظورم اینه که در مورد فیلمایی مثل هری پاتر که جنبه سرگرمیشون غلیظ تره و مخاطبینشون اکثرا نوجوانان هستن، وجود همچین لایه های عمیقی رو نمیتونم درک کنم. به نظر من دلیلی نداره نویسنده مدت ها فکر کنه و مطالعه کنه و برای مفاهیمی که فقط ممکنه تعداد انگشت شماری از بیننده های فیلم بتونن بفهمن، انقدر وقت و انرژی بذاره. نمیگم همچین چیزی وجود نداره و امکان پذیر نیست . از این انگلیسی ها هر چیزی بر میاد! ولی وقتی این کار رو میکنن که بتونن اثری هر چند کوچیک روی افکار و ناخود آگاه بیننده فیلم اون هم در جهت منافعشون بذارن. بنده که حتی یه ذره هم ذهنم اینجاهایی که توی نقد اومده نرفته. البته بعضی جاهاش احساس کردم کنایه هایی به ادارات و دولت مردای کشور خودشون میزنن! و یا اینکه توی یکی از داستانها یه جادوگر عرب با فرش پرنده بود که قاچاقچی بود و میشد توهینی به اعراب (شاید هم مسلمانان) و ایجاد نوعی هراس از اونا تلقی کرد! ولی مضامین این شکلی رو اصلا احساس نکردم.
به نظر من بیشتر به مضامین فلسفی داستان های هری پاتر و اثراتی که روی ذهنیات و اعتقادات مخاطبین این داستان ها و فیلم ها  داره باید توجه کرد.
من اولین کتاب هری پاتر رو موقعی که راهنمایی بودم خوندم و به خاطر سن و سال کم به شدت توی داستان غرق میشدم و حتی تا مدت ها بعد از تموم کردن هر کتاب همچنان توی دنیای هری پاتر سیر میکردم. دنیایی که تعریف خیر و شر، دین، خدا و ... کلا متفاوت از اعتقادات ما بود. البته الانم نمیتونم ادعا کنم ناخودآگاهم تحت تأثیر قرار نگرفته باشه! :|

به نام خدا
و سلام

تا الان خلاصه ای هری پاتر رو گفتیم. و با هم قسمت هایی از لایه ی تاریخ رو بررسی کردم. این هم ادامه اش. با دقت بخونید. برای اینکه ارتباط حفظ بشه، یه مختصر نگاهی دوباره به 5مورد قبلی بندازید که درکش راحت باشه.

6. قدرت نمایی هیتلر آغاز شده و تحركات نظامی او ادامه می یابد. حمله به لهستان آغاز می شود. مدتی بعد چرچیل بجای چمبرلن نخست وزیر انگلستان شد، باید دانست كه قدرت انگلستان در آن زمان تقلیل یافته و وقت آن فرارسید كه جای این كشور استعمارگر كهن را كشور قدرتمندی بگیرد و البته این از مدت ها پیش اتفاق افتاده و آمریكا جای انگلستان را در صحنه جهانی گرفته بود.

حملات توسط ولدمورت و یارانش شروع میشود. وزیر سحر و جادو  عوض می شود، و ‹اسكریمجور› بجای  ‹فاج› می آید و این همان جابجایی چرچیل با چمبرلن است. به هاگوارتز (هاگوارتز، نمادی ازمكان هایی است كه مورد تعرض هیتلر قرار گرفت)  حمله می شود و دامبلدور به دست اسنیپ – از مرگخواران سابق  - كشته می شود (كتاب 6). این در حالی است كه در كتاب 7 می خوانیم كه دامبلدور (نماد انگلستان)مدتها قبل به وسیله ی طلسمی ضعیف شده، و خودش به اسنیپ گفته كه تو مرا بكش  چون من مرگ را انتخاب كرده ام (و این همان جایجایی قدرت جهانی، آمریكا با انگلیس است  كه با رضایت انگلیس انجام  شد.)و بارها در این مجموعه كتابها از قول یاران دامبلدور برای یكدیگر نقل شده كه دامبلدور گفته: امید ما هری پاتر است. و این همان انتقال قدرت به آمریكا است  و از نگاه متفقین پیروزی به دست آمریكا محقق می شود (كتاب 6).

7.هیتلر پس از به قدرت رسیدن به نظم بخشیدن  امور پرداخت و این شامل آموزش هم شد. او آموزش را سازمان دهی كرد و تحت كنترل گرفت. از سوی دیگر علاقه ی زیاد هیتلر به خون خالص آریایی چیزی بود، كه اكثریت مردم درباره ی آن می دانند. او در عزل و نصب مقامات و سران كشوری و لشكری اصل و ریشه و به عبارتی خون آریایی  را در نظر گرفت.

این دو نكته تاریخی را می توان در كتاب های هری پاتر و به ویژه در كتاب 7 ملاحظه كرد. در سراسر داستان هری پاتر درباره ی علاقه ولدمورت به خون خالص جادوگری صحبت شده و در كتاب 7، جامعه جادوگری نماد جامعه ی آلمان در نظر گرفته شده و وزارت جادوگری هم نماد دولت آلمان است. در این كتاب نوشته شده كه ولدمورت افرادی را در وزارت جادوگری بر سر كار می گذارد كه به نوعی با او همراه هستند و همچنین درباره اصل و ریشه كاركنان وزارتخانه بررسی می شود، همچنین آموزش در هاگوارتز به وسیله ی دست نشانده های ولدمورت كنترل می شود.

8. آلمان در دو جبهه در جنگ بود و سرانجام هم از این دو جبهه مورد هجوم قرار گرفت. یاری زیاد آمریكا به متفقین باعث شد تا آلمان در جنگ جهانی دوم شكست بخورد. یكی از دلایل بزرگ شكست آلمان تمركز ندادن نیرو ها در یك جبهه بود. هیتلر با ایجاد چند جبهه (شرق و غرب آلمان و همچنین آفریقا) یكی از عوامل شكست خود را به دست خود ایجاد كرد. 

یاران ولدمورت به دستور او به هاگوارتز حمله می كنند و جنگ سختی در می گیرد و این جنگ در حالی است كه ولدمورت در گوشه ای در حال تماشا می باشد و به صحنه ی جنگ وارد نشده (عدم  تمركز قدرت در جبهه نبرد  دیده می شود) و از آنجایی كه هنوز هری پاتر به دلایل ذكر شده در كتاب (یافتن و نابودی دو هوراكسس باقی مانده) آماده نبرد، نبود، اگر ولدمورت از غرور خود كم می كرد، با یك حمله برق آسای خود به هاگوارتر می توانست شخصا جنگ را به نفع خود تمام كند. ولی این غرور باعث شد كه او زمانی تصمیم به حمله  بگیرد كه دیگر این حمله آن تاثیر قبلی را كه می توانست داشته باشد، نداشت  (هری پاتر آماده نبرد با او شده بود) .

سرانجام ولدمورت در مقابل هری پاتر قرار می گیرد (در داستان، هری پاتر در جنگل به نزد ولدمورت می رود ولی ما این رویارویی را در نظر نداریم زیرا به نظر من این بخش برای تكمیل سیر منطقی داستان آمده، ما رویارویی پایانی ولدمورت و هری پاتر را  كه در هاگوارتز رخ می دهد، در نظر داریم ؛ که البته در زمان رویارویی هری پاتر با ولدمورت در جنگل شاهد این هستیم که ولدمورت هری را به ظاهر می کشد ولی خودش هم کمی از حال می رود، و این را می توان به نوعی همان حملات به ظاهر موفقیت آمیز آلمان نازی بر ضد متفقین دانست که سطحی بود و هیچ نتیجه ای نداشت، چرا که در داستان می بینیم که هری به ظاهر، وانمود به مردن می کند)   و این در حالی است كه از چند جبهه ی دیگر به یاران ولدمورت حمله شده  (موجودات افسانه ای جنگل ممنوعه – سنتور ها _ از پشت سر، و جن های خانگی هاگوارتز از سوی دیگر). ولدمورت در دوئلی كوتاه با هری پاتر، كشته می شود (این نماد  حمله ی عظیم آمریكا به آلمان است كه باعث شد آلمان در مدتی كوتاه نابود شود).

در هنگام دوئل می بینیم که هری پاتر با طلسم خلع سلاح با ولدمورت مقابله می کند که باعث می شود، طلسم ولدمورت به سوی خودش برگردد و او بمیرد. و البته نکته ای در این بخش نهفته که آن را، در لایه ای دیگر، بررسی می کنم.

نکته ی قابل توجه دیگر در این لایه، این است که زمانی که ولدمورت، طلسمش به خودش بر می گردد، چوب جادوی بزرگ که در  دستش است به هوا پرتاب می شود و در اینجا است که با چنین توصیفی از خانم رولینگ رو برو می شویم:

چوب از دست ولدمورت پرتاب شد، چرخید و چرخید تا به دست اربابی... رسید که آمده بود تا بالاخره مالکیت کامل آن را در اختیار بگیرد.

این چوب نماد ‹قدرت جهانی› است که از دست آلمان خارج و به دست آمریکا افتاد، و چنان این صحنه توصیف شده که انگار از هری پاتر در جهان فردی بهتر وجود ندارد !

همان طور که می بینید، خانم رولینگ چطور یک واقعه تاریخی را در دل داستان جا داده است!

توجه: در كتاب گفته شده كه چهار جادوگر  مدرسه هاگوارتز را بنا كردند كه نام آنها به این صورت نوشته شده: گودریك گریفندور – هلگا هافلپاف  - روینا رونكلاو – سالازار اسلیترین.
اگر دقت كنید می بینید كه خواننده پس از خواندن این اسامی به این نتیجه می رسد كه هر اسم و فامیل با یك حرف الفبایی شرع می شود، خواننده در ذهن خود مُخفف اسامی را می سازد : گودریك گریفندور gg – هلگا هافلپاف  hh - روینا رونكلاوRR  – سالازار اسلیترین SS  و ناگهان خواننده متوجه می شود كه مخفف نام آخری  SS  است كه با معادل كردن این واژه با سازمان امنیتی آلمان نازی كه اس اس (ss) نام داشت به این نتیجه می رسد كه همان طور كه اسلیترین فرد ظالمی بوده (فردی كه در مدرسه جادوگری تالاری ایجاد می كند و هیولایی در آن قرار می دهد تا روزی نواده اش با یاری آن هیولا، جادوگران غیر اصیل را  بُكشد، مسلما فرد ظالمی است) ، سازمان اس اس نیز یك سازمان مخوف بوده. سازمان اس اس مَخوف ترین سازمان امنیتی زمان خود بوده و مانند سازمان های اطلاعاتی كنونی غَرب، كشتار بسیار و زندانیان بسیاری داشته؛ولی این یادآوری برای چه لازم است ؟ چرا خانم رولینگ به این كار دست زده؟

همان طور كه ملاحظه كردید، خانم رولینگ با قلم جادویی خود سعی كرده هم سیر منطقی داستان به هم نخورد (همان طور كه دیدیم جامعه جادوگری در یك جا جامعه ی اروپا را ترسیم می كند و در مقطعی كوتاه جامعه ی آلمان را ترسیم می كند و یا وزارت جادوگری در جایی دولت انگلیس را نشان می دهد و در جایی هم دولت آلمان را) و هم یك موضوع تاریخی را در لابه لای واژه های این داستان قرار دهد. ولی چرا این موضوع تاریخی از دل تاریخ بیرون كشیده شده و در پوششی جذاب به مردم جهان عرضه شده؟

آیا قصد زنده نگه داشتن یك اتفاق  تاریخی كه به نحوی با موضوع هولوكاست  ارتباط دارد در نظر بود؟

آیا هدف از آوردن این لایه، اشاره به عاملینِ به وجود آورنده ی هولوكاست نیست، تا از این رهگذر، به نحوی غیر مستقیم به هولوكاست اشاره كند؟