تبیان، دستیار زندگی

رعایت آداب زیارت به همان صورتی که آمده مستحب است و آثار معنوی دارد. ترک مستحبات اشکال شرعی ندارد، اگر چه نوعی محرومیت محسوب می شود. زیارت حضور زائر است عند المزور؛ بنابراین همچنان که محدث قمی در مفاتیح الجنان آورده است هنگام زیارت حضرت رضا علیه السلام نزد ضریح آن حضرت می روی و پشت به قبله روبروی آن حضرت می ایستی و زیارت می کنی. بالاسر مطهر حضرت رضا مزیتی دارد برای عبادت و نماز در آنجا. لکن از بیان محدث قمی که می فرماید «پشت به قبله می ایستی و زیارت را می خوانی» معلوم می شود که روبروی آن حضرت ایستادن و خواندن بهتر است. (مفاتیح الجنان، آداب زیارت، ص 505 و ص 821 زیارت حضرت رضا علیه السلام). مرحوم آیت الله حائری (حاج آقا مرتضی حائری) در کتاب «سر دلبران» می گوید روبروی آن حضرت باید ایستاد، از بالاسر با کسی صحبت نمی کنند، روبرو می ایستند و صحبت می کنند.

نتیجه کلام آن که رعایت دستوری را که در مفاتیح الجنان ذکر شده برای زیارت ها مناسب است. ایشان در آداب زیارت می فرماید: در وقت زیارت پشت به قبله و رو به قبر منور ایستادن یکی از آداب زیارت است و ظاهرا این ادب مختص به معصوم است و چون از خواندن زیارت فارغ شد گونه راست را به ضریح بگذارد و به حال تضرع دعا کند پس گونه چپ را بگذارد و بخواند خدا را به حق صاحب قبر که او را از اهل شفاعت آن بزرگوار قرار دهد و مبالغه کند در دعا پس برود به سمت سر مطهر و رو به قبله بایستد و دعا کند.


زیارت از روبرو و دعا و مناجات و نماز بالاسر یا پشت سر عقب تر از ضریح مطهر. البته رعایت اینگونه آداب در صورت فراهم بودن شرایط بدون مزاحمت برای دیگران است اما اگر در حال شلوغی باشد، ایستادن در محل مناسب و خواندن دعاها در یک جا،اشکالی ندارد، چنان که بزرگان مانند آیت الله بهاءالدینی در مسجد گوهرشاد و دور از ضریح می نشستند زیارتها را یکجا می خواندند و برمی گشتند و برخی از بزرگان با فاصله از ضریح در هر جا که جا بود به خصوص قسمت بالای سر رو به قبله دعا و نمازها را می خواندند.
porseman.org

2. احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطى مى‏گوید:
با چند نفر از یاران امام خدمتش شرفیاب شدیم، ساعتى نزد امام نشستیم، چون خواستیم باز گردیم امام به من فرمودند:
احمد!تو بنشین.
همراهانم رفتند و من خدمت امام ماندم و سؤالاتی داشتم به عرض رساندم و امام پاسخ فرمود، تا پاسى از شب گذشت، خواستم مرخص شوم، امام فرمود:مى‏روى یا نزد ما مى‏مانى؟
عرض کردم:هر چه شما بفرمائید،اگر بفرمائید بمان می‏مانم و اگر بفرمائید برو می‏روم.
فرمود:بمان!و این هم رختخواب.
آنگاه امام برخاست و به اطاق خود رفت. من از شوق به سجده افتادم و گفتم:سپاس خداى را که حجت‏خدا و وارث علوم پیامبران در میان ما چند نفر که خدمتش شرفیاب شدیم تا این حد به من محبت فرمودند.
هنوز در سجده بودم که متوجه شدم امام به اطاق من باز گشته است،برخاستم.حضرت دست مرا گرفت و فشردند و فرمودند:
احمد!امیر مؤمنان علیه السلام به عیادت صعصعة بن صوحان رفت،و چون خواست‏برخیزد فرمود: صعصعه!از اینکه به عیادت تو آمده‏ام به برادران خود افتخار مکن، عیادت من باعث نشود که خود را از آنان برتر بدانى! از خدا بترس و پرهیزگار باش،برای خدا تواضع و فروتنی کن خدا ترا رفعت می‏بخشد.»(2)
پی نوشت ها :
1) إعلام الورى، ص 321؛ بحار الأنوار، ج‏50، ص 153؛ الخرائج و الجرائح، ج‏1، ص 412؛ عیون أخبار الرضا(علیه السلام)، ج‏2، ص 210؛ کشف الغمة، ج‏2، ص 313؛ الصواعق المحرقه، ج‏2، ص 594؛ نورالابصار، ص 243.
2) رجال کشی ص 587 ؛ بحارالانوار، ج 70، ص 292
porseman.org