تردیدی نیست كه هر گناه بد است و برخی گناهان سنگینتر و اجتناب از همه آنها واجب است، اما اجازه دهید به این بهانه حكمتی عمیق از حضرت علی(ع) را با یكدیگر بررسی كنیم و ببینیم علم روانپزشكی در این باره چه دارد كه بگوید. امیرمؤمنان(ع) میفرماید: «سختترین گناهان، گناهی است كه گناهكار آن را كوچك بشمارد.»
واقعیت آن است كه از نظر علوم رفتاری اشتباهات بزرگ نتیجه سهلانگاریهای كوچك است. انسان با دیدن رفتارهای ناپسند ممكن است به آنها مأنوس شود، بیآنكه قصدی داشته باشد رفتار ناپسند را تقلید كند .سپس برای توجیه كارش میگوید: یكی دوبار كه ایراد ندارد این رفتار را انجام دهم. سپس آن كار بیشتر تكرار میشود و از آنجا كه این رفتار ناپسند ممكن است لذت فریبنده كوتاه مدت هرچند مهلكی داشته باشد، رفتار فرد تقویت میشود و بیآنكه دریابد این موضوع برایش عادی و سرانجام به آن معتاد میشود.
گاه اعتیاد با حضور در جمع معتادان و دیدن اعمال آنان ریشه میدواند. سپس فرد با توصیه آن معتادان كه میگویند یك بار مصرف ایراد ندارد، از مواد استفاده میكند و این یكبارها تكرار میشود و زمانی فرد به خود میآید كه نه تنها مصرف مواد به او نشئه خیالی را نمیدهد بلكه جان و تن او را مبتلا كرده و وی را به صورت مردهای متحرك درآورده است.
این همان حكایت زیبای سعدی است كه از قول انوشیروان میگوید: بنیاد ظلم در جهان اول اندكی بوده است هر كه آمد بر او مزیدی كرده تا بدین غایت رسیده. خوانندگان ارجمند حتماً دقت كردهاند كه تكیه كلامهایی كه بازیگران مجموعههای كمدی تلویزیون به كار میبرند بهزودی بین مردم رایج میشود و عموم مردم به ویژه نوجوانان رفتار این بازیگران را تقلید میكنند. آیا جای شگفتی دارد كه گفتار و رفتار بازیگران مجموعههای نمایشی ماهوارهای كه جز خیانت، جنایت، خشم و شهوت نیست نادانسته مورد تقلید بینندگان قرار بگیرد؟
اگر برنامههای تلویزیون و ماهواره قادر به تغییر رفتار و كردار بینندگان و از جمله واداركردن آنان به انجام برخی كارها نبود، آیا صاحبان سرمایه و كارخانه و شركتها حاضر بودند میلیاردها پول خرج آگهیهای تبلیغاتی در تلویزیون و ماهواره كنند؟
پدران و مادران عزیز توجه نمایند كه خطای كوچك اولی كه به ظاهر اهمیتی نداشت، یعنی دیدن مجموعههای تلویزیونی غیراخلاقی از كانالهای ماهواره سرانجام منجر به تقلید همان رفتارها در جامعه ما میشود. خانوادهای كه به این ترتیب با مسائلی روبهرو میشود كه در جامعه ایران كمتر دیده میشد، از قبیل خیانت، جنایت، دروغگویی، نافرمانبرداری بچهها از توصیههای مناسب والدین، فرار و...، باید خود را سرزنش كند و بگوید: «زِ كه نالیم كه از ماست كه بر ماست» ضربالمثلی معروف میگوید: تخم مرغ دزد عاقبت شتر دزد میشود. به گفته سعدی: سرچشمه شاید گرفتن به بیل چو پر شد نشاید گذشتن به پیل
میگویند قرار بود مردی به جرم جنایت برای سرقت، اعدام شود. به عنوان آخرین خواست، تقاضا كرد اجازه دهند با مادرش صحبتی كند. در حالی كه دستهایش از پشت بسته بود دهانش را به گوش مادر نزدیك كرد، سپس با خشونت تمام گوش مادر را با دندانهایش قطع كرد. زمانی كه از او سبب این رفتار غریب را پرسیدند گفت: «این زن خطاهای كوچك مرا در كودكی نادیده گرفت و در نتیجه تشویق به تكرار آنها شدم تا كار به اینجا رسید كه میبینید.» اكنون از من میپذیرید كه این حكمت كوتاه امیرمؤمنان(ع) كه میفرماید: «سختترین گناهان، گناهی است كه گناهكار آن را كوچك بشمارد» تا چه اندازه عمیق و مهم است.