13 . مرتضی مطهری، تعلیم و تربیت در اسلام، (انتشارات الزهراء، تهران، 1362)، ص 1.
14 . علم در اسلام، به اهتمام احمد آرام، (انتشارات سروش، تهران، 1366)، ص 26.
15 . جماعتی از مؤمنان که به دعوت امام علیهالسلام در آغاز خلافتشان تحت این عنوان گرد آمدند و هدفشان یاری حق برای پاداش بهشت بود. شیخ طوسی در اختیار معرفة الرجال، اسامی آنان را ذکر کرده است. (ابن ندیم، الفهرست، ترجمه محمّد رضا تجدد، (انتشارات امیرکبیر، تهران، 1366 ش)، ص 326.)
16 . علاّمه امینی، الغدیر، (بیروت، 1397 ق)، ج2، ص 45؛ همانند این حدیث را شیخ طوسی در امالی (ص 8) نقل کرده است.
17 . برای اطلاع بیشتر بنگرید به: شیخ عباس قمی، منتهیالآمال، ج 1 (اصحاب امیرالمؤمنین علیهالسلام ؛ ابن اثیر، اسدالغابة، (بیروت)، ج4، ص 99.
18 . نهجالبلاغه، خطبه 107، ص 321: امام و مشعلداران هدایت به طبیبی که دانش خود را بر دوش گرفته برای یافتن و مداوای بیماران به گردش میپردازد تشبیه شده است.
19 . نهجالبلاغه، خطبه 175، ص 575.
20 . همان، خطبه 16، ص 66.
21 . نهجالبلاغه، خطبه 234 (قاصعه)، ص 808-807.
22 . نهجالبلاغه، نامه 31 (وصیت به امام حسن علیهالسلام )، ص 4-913؛ خطبه 234 (قاصعه)، ص 801.
23 . «و ما اصابکمن من مصیبة فبما کسبت ایدیکم» شوری /30.
24 . «ظهر الفساد فی البرّ والبحر بما کسبت ایدی النّاس» روم /4.
25 . انسان /30؛ تکویر /29.
26 . Reasoning: استدلال عقلانی و پی جویی علّی مسائل.
27 . نهجالبلاغه، ص 741؛ خطبه 56، ص 146؛ خطبه 737؛ خطبه 152، ص 467 و...
28 . نهجالبلاغه، خطبه 234، ص 799: هیچ کس از مردم جهان را ندیدم که به چیزی پایبندی و تعصّب داشته باشند مگر این که از روی علّت و دلیلی باشد که عقل عمومی آن را میپذیرد. امّا شما جانبداری از چیزی میکنید که هیچ سبب و علتی ندارد... (ترجمه مضمونی).
29 . خوارزمی، المناقب، (همان) کلمة الناشر.
30 . همان، ص 34؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، (بیروت، 1412 ق)، ج4، ص 565.
31 . تاریخ الإمامیة و اسلافهم من الشیعة، (چاپ سوم: بیروت)، 1406 ه ، ص 152.
32 . بنگرید به: الموطّأ. مالکبن انس در مقدمه کتاب خود به این تلمذ تصریح نموده است.
33 . الفهرست، ص 387.
34 . اسدالغابة، ص 100؛ الاصابة، ص 568.
35 . همان، ص100؛ ابن عبدالبرّ، الاستیعاب، ص 1102.