ثمرات شرح صدر
1- گشادگی چهره: زیرا بر اثر گشادگی قلب و دل انسان، همه اعضا و جوارح تابع آن هستند که بیشتر از همه در گشادگی چهره جلوه مییابد، چنانکه رسول خدا (ص)که مظهر تام شرح صدر بود، چنین توصیف شده است
« متبسم ترین مردم و گشاده روترین و خوشروترین آنها بود».[ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج1، ص513.]
2- عطوفت و لطف:
یکی دیگر از نتایج شرح صدر، عطوفت و مهربانی با دیگران است، زیرا آن کس که روحش بزرگ باشد، مهر و عطوفتش شامل دیگر افراد نیز میشود و پیامبر(ص) نمونه تمام عیار عطوفت و مهربانی بود، چنانکه گفته شده «کان رسول الله... من اشد الناس لطفاً بالناس»[مسند ابی حنیفه، ریاض، مکتبی الکوثر، چاپ اول 1415، ص51؛ ابوبکر هیثمی، بغیة الباحث، تحقیق سعد عبدالحمید سعدنی، دارالطلائع، ص 287.]
رسول خدا بیشترین نرمی و مهربانی و خوشرفتاری را نسبت به مردم داشت.
خصوصاً که حیطه مسئولیت و مدیریت آن حضرت بسیار زیاد بود، عطوفت و لطفش نیز زیاد بود؛ زیرا به وسیله همین لطف و مهربانی سبب جذب دلهای بسیاری میشد.
3- عیب پوشی: یکی از نشانههای اشخاصی که شرح صدر یافته باشند، این است که پرده دری نمیکنند، کسی را رسوا نمیکنند و رفتار آنان را حمل بر صحت مینمایند، همانگونه که آن حضرت از اعمال منافقین باخبر بود؛ ولی آبروی آنان را نمیبرد و به روی خود نمیآورد و این عیبپوشی حضرت به سبب شرح صدرش بود تا آنجا که می فرمود: «
من ستر اخاه المسلم فی الدنیا، ستره الله فی الدنیا و آلاخره».
[خطیب بغددی، تاریخ بغداد، ج10، ص 84]
4- بردباری، شکیبایی و فرو خوردن خشم:
بردباری و شکیبایی در برابر مصائب و مشکلات و سختیها از دیگر نشانههای شرح صدر است و نمونه بارز آن پیامبر بود که در مقابل همه سختیها و آزارهای دشمنانش، بیشترین صبر و شکیبایی را از خود نشان میداد، چنانکه خود آن حضرت میفرماید: «بعثت للحلم مرکزاً و للعلم معدناً و للصّبر مسکناً»
[امام جعفر صادق، مصباح الشریعه، بیروت، مؤسسه الاعلمی، چاپ اول، 1400ق؛ ص155]
برانگیخته شده ام که مرکز بردباری و معدن دانش و مسکن شکیبایی باشم.
زیرا هر انسانی که سینهاش مالامال از نور علم و حکمت و دانش باشد، کانون بردباری و شکیبایی است. در مورد بردباری آن حضرت گفته اند: «
کان رسولالله اصبر الناس علی اوزار (اقذار) الناس»
[ابن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دار صادر، ج1، ص 378؛ صالحی شامی، سبل الهدی، ج7، ص 25]رسول خدا از همه خلق بر گناهان(هرزگیهای) مردم شکیباتر بود.5- انصاف: از دیگر نشانه های شرح صدر و یکی از لوازم اساسی مدیریت و رهبری داشتن انصاف و عدالت است. آن حضرت انصاف را حتی در نگاه کردن به اصحابش نیز رعایت میکرد. تا آنجا که گفته اند: «
کان رسول الله یقسم لحظاته بین اصحابه فینظر الی ذا و ینظر الی ذا بالسویه».
[کلینی، کافی، تحقیق علی اکبر غفاری، دارالکتب الاسلامیه آخوندی، چاپ چهارم، 1365ق، ج2، ص 671؛ حر عاملی، وسایل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، چاپ دوم 1414، ج12، ص 143.] رسول خدا نگاه های خود را میان اصحابش تقسیم میکرد و به این و آن به طور مساوی می نگریست. 6- آرامش و وقار:
از دیگر نشانه های شرح صدر آرامش و وقار است؛ زیرا قلبی که به نور حق و ایمان گشاده میشود، آرامش و وقار مییابد؛ زیرا به دلیل ایمان، دل و روحش از دنیا و غیر خدا آزاد میشود و هیچ دلبستگی به آن ندارد و همین باعث آرامش روحی و وقار میشود و پیامبر با وقارترین مردم در مجلس خویش بود
«کان النبی أوقر الناس فی مجلسه».
[ذهبی، میزان الاعتدال، بیروت، دار المعرفة، تحقیق محمد علی بجاوی، ج3، ص212؛ المزی، تهذیب الکمال، تحقیق بشار عواد معروف، مؤسسه الرساله، چاپ اول، 1413، ج21، ص 447؛ یحصبی، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، ج1، ص 137.]
