مختصری در مورد انواع ویتامین ها (2)
محلول در آب ، محلول در چربی
ویتـامینها را به طور کلی می توان به دو دسته تقسیم بندی کرد: محلول در آب و محلول در چربی. ویتامینهای محلول در آب که شامل ویتامین C و ویتامینهای گروه B می شود، در صورتی که بیش از نیاز انسان مصرف گردند، با توجه به این که در آب حل می شوند، از طریق ادرار از بدن دفع مـی شوند. اما ویتامینهای محلول در چربی که شامـل ویتامینهای: A , D , E , K می شوند، به راحتی از بدن دفع نشده و در بافتهای چربی بدن ذخیره می شوند. بنابراین ناگفته پیداست که مصرف افراطی ویتامینهای محلول در چربی می توان خطرناک باشد و به عوارض جانبی ناگوار منجر گردد. اشاره به این نکته نیز ضروری است که بدن ما به دلیل اینکه مقادیر زاید ویتامینهای محلول در آب را از طریق ادرار از خود دفع می کند، پس ما ناگزیر از مصرف مداوم و روزانه این ویتامینها هستیم. این در حالی است که ویتامینهای محلول در چربی در بدن ذخیره می شوند و بدن در موارد نیاز به آنها پ، از این ذخایر استفاده می کند.
ویتامین A
در بیــن ویتامینهای محلول در چـربی، ویتامین A که اصــطلاحا «رتینول» نیز خوانده می شود، پر مصرف ترین آنها محسوب می شود. مصرف مقادیر کافی این ویتامین برای سلامت دندان و استخوانها ضروری بوده و به سلامت بینایی، پوست، سلسله اعصاب و دستگاه گوارش کمک می کند.
این ویتامین همانگونه که پیشتر نیز اشاره شد، محلول در چربی بوده و مقادیر اضافی آن از طریق ادرار دفع نمی شود. از این رو با اطمینان می توان گفت که مصرف افراطی این ویتامین منجر به ذخیره شدن آن در بافت چربی شده و به بروز عوارضی نظیر: سردرد، خشکی پوست، ناراحتی و نارسایی کبدی و مشکلات ریوی و تنفسی ختم می شود.
ترکیبی مشابه با این ویتامین نیز در بدن وجود دارد که بر خلاف خود ویتامین که محلول در چربی است، محلول در آب بوده و به «بتا کاروتن» یا «کاروتنوئید» معروف است. بسیاری ار مکملهای که گفته می شود حاوی ویتامین A هستند، در اصل حاوی این ماده می باشند. این ماده پس از مصرف شدن، در بدن تبدیل به ویتامین A می گردد. علت اینکه کمپانی های مکمل سازی به جای ویتامین A در مکملهای تولیدی خود از پیش ماده آن استفاده می کنند این است که این پیش ماده، محلول در آب است و حتی در صورتی هم که بیش از حد مجاز مصرف گردد، از طریق ادرار دفع شده و خطری را متوجه انسان نمی کند. این در حالی است که مصرف افراطی ماده اصلی ویتامین A از خطرات فقر و کمبود این ویتامین در بدن نیز زیانبار تر است.
از منابع طبیعی مهم ویتامین A می توان به: شیر، تخم مرغ، جگر، سبزیجات تازه و تیره رنگ، پنیر و هویج تازه اشاره کرد.
ویتامین B
ویتامینهای گروه B که اصطلاحا B کمپلکس نیز خوانده می شوند در اصل متشکل از 7 ویتامین محلول در آب هستند. تاثیر عمده این ویتامینها در بدن را عمدتا در فرایند آزادسازی انرژی می توان دید.
ویتامین B1
این ویتامین که در اصطلاح علمی «تیامین» نیز خوانده می شود، در آزاد سازی انرژی مواد غذایی نقش بسیار مهمی دارد. این ویتامین همچنین در کارکرد ایده آل قلب و سیستم عصبی انسان نیز موثر است.
ازمنابع طبیعی این ویتامین می توان به فندق، گردو، مخمرها، سبزیجات و مرکبات اشاره کرد.
ویتامین B2
این ویتامین که در اصطلاح علمی «ریبوفلاوین» نیز خوانده می شود، به جذب و مصرف اکسیژن در سلولهای بدن کمک کرده و موجب حفظ طراوت پوست و بازسازی بافتهای مرده آن می گردد.
از مهمترین منابع طبیعی این ویتامین می توان به پنیر، گوشت قرمز، ماهی و مرغ اشاره کرد.
ویتامین B3
این ویتامین که در اصطلاح علمی «نیاسین» نیز خوانده می شود، برای متابولیسم درون سلولی و همچنین برای جذب موثر قندها بسیار مفید و ضروری است. این ویتامین همچنین در بهبود کارکرد مغز انسان نیز مفید تشخیص داده شده است. از منابع طبیعی غنی از این ویتامین می توان به ماهی، نان تهیه شده از گندم و آرد سبوس دار اشاره کرد.
ویتامین B5
این ویتامین که در اصطلاح علمی «اسید پانتو تنیک» نیز خوانده می شود، در آزاد سازی انرژی غذاها نقش مهمی دارد. به جرات می توان گفت که این ویتامین در تمام منابع غذایی یافت می شود.
ویتامین B6
این ویتامین که در اصطلاح علمی «پیریدوکسین» نیز خوانده می شود، در ساخت پروتئین های اساسی و همچنین در استحصال انرژی از پروتئین نقش داشته و خواص ضد استفراغ نیز دارد.
از منابع طبیعی این ویتامین می توان به موز، سیب زمینی، گردو، بادام و فندق اشاره کرد.
ویتامین B9
این ویتامین که در اصطلاح علمی «اسید فولیک» نیز خوانده می شود، برای تولید شدن گلبولهای قرمز خون بسیار مفید است. مصرف مقادیر کافی از این ویتامین، انسان را در برابر بیماریهای قلبی بیمه می کند.
از مهمترین منابع این ویتامین می توان به جگر، میوه ها و سبزیجات تیره رنگ اشاره کرد.
ویتامین B10
این ویتامین که در اصطلاح علمی «کوبالامین» نیز خوانده می شود، برای تولید شدن DNA در درون سلولها بسیار ضروری است. این ویتامین همچنین در بهبود کارکرد سیستم عصبی نیز نقش موثری را ایفا می کند.
این ویتامین در منابع گیاهی یافت نمی شود. از مهمترین منابع این ویتامین می توان به تخم مرغ تازه و سالم، گوشت، ماهی و فرآورده های لبنی اشاره کرد.
دانیال تارمست - گروه تربیت بدنی وعلوم ورزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پرند
منبع: پورتال پزشکی ورزشی ایران