تبیان، دستیار زندگی

تریز روشی نظام یافته برای پرورش خلاقیت است. این روش توسط آلتشولر که در اداره ثبت اختراعات روسیه کار می کرد، از مطالعه بیش از بیست هزار اختراع و دسته بندی نکات مشترک آنها به دست آمده است. با چک کردن اصول زیر در حل هر مسأله ای، تا حدودی اطمینان حاصل می شود که تمام نکاتی که ممکن است باعث ایجاد خلاقیت در حل مسأله شوند، مورد بررسی قرار گرفته اند. توجه به هر یک از این اصول می تواند جنبه هایی از خلاقیت را در حل مسأله بگنجاند:

غلبه بر تضادها «اکثرا با حداقل منابع» حاصل می شود. عرضه راحت منابع (مانند مواد، انرژی، و اندازه) غالبا موجب پیچیده شدن نظام گشته و تضادها را حل نمی کند. تشخیص تریز این است که تضادها فقط با عدم تخصیص منابع اضافی و یا با حداقل تخصیص منابع حل خواهند شد. این امر به خوبی با قانون افزایش ایده­آل بودن مطابقت دارد.

برمبنای تشخیصی که در بالا ذکر شد، تریز می خواهد روشی (یعنی راه تفکری) «برای حل خلاق مسئله» فراهم نماید. همین هدف اصلی ایجاد و یادگیری تریز است. برای غلبه بر تضادها حل مسئله بسیار ضروری است. از آنجا که هیچ حلی و هیچ راه حلّی از پیش برای چنین تضادهایی شناخته شده نیست، ناچاریم آنها را به طور خلاقانه­ای حل کنیم.

برای حل خلاق مسئله، «تریز یک روش دیالکتیک برای تفّکر فراهم می­کند». تریز راه فکر کردن را در کلّی­ترین معنی خود به ما عرضه می کند. در وراء روش­ها، .. ها، و ترفندهای خاص گوناگون برای حل مسائل، تریز شیوه جدیدی از تفکر را به ما نشان می دهد. همانطور که سالاماتوف اظهار می دارد، این شیوه را می توان با استفاده از واژگاه فلسفی، به عنوان «یک راه تفکر دیالکتیکی» خواند. ویژگی­های اصلی این شیوه تفکر در عبارت زیر شرح داده شده است:

ابتدا، «مسئله را به عنوان یک نظام بدانیم.» اهداف مسئله را می بایست به عنوان نظام های (فنی) قلمداد کرد که همانطور که در برداشت بالا آمد، تریز نسبت به آنها بینش عمیقی ایجاد می کند. همچنین، ما باید بفهمیم که خود مسئله یک نظام سلسله مراتبی از مسائل را شکل می­دهد. با این درک، می توانیم نقطه نظرهای چندگانه و متحوّلی نسبت به مسئله و راه حل­های ممکن آن داشته باشیم.

دوم اینکه، «ابتدا راه حل اصلی را تصوّر‌کنیم.» البته این امر بر پایه این تشخیص تریز استوار است که نظامهای فنّی به سمت افزایش ایده آل بودن متحول می شوند. از آنجا که ما مسیر تحوّل را می دانیم، باید ابتدا در باره تصویر راه حل فکر کنیم. ما باید اول از راه حل ایده آل تصویری بسازیم، و سپس سعی کنیم راه های رسیدن به آن را بیابیم ــ مثلا با وارسی معکوس گام به گام تا برسیم به نظام حاضر. این امر یک فرایند تفکر در مسیر عکس را توصیه می کند که با روش تفکر سنتی که با آزمایش و خطا از نظام حاضر شروع می کند، مغایر است.

سوم اینکه، «تضادها را حل کنیم». منطق دیالکتیک غالبا در فلسفه عبارتست از «حل تضادهای بین تز و آنتی­تز با معرفی سنتزهای آنها»، هرچند که فرایند واقعی رسیدن به آن به خوبی شرح داده نشده. اما، تریز موفق شده است برای حل تضادهای مسائل فنّی، (به ویژه در قالب آریز ARIZ ) راه­کارهای محکمی را نشان دهد. فرایند اصلی این است که (با فرموله کردن مسئله) یک تضاد فیزیکی (یعنی، موقعیتی که در آن جنبه ای از نظام به طور هم­زمان در دو مسیر مخالف تقاضا شود) استخراج کنیم، و سپس آن را با اصل جدایی حل کنیم. همینکه یک تضاد فیزیکی حاصل شود، این تکنیک حل مسئله در یافتن راه حل های خلاق به نحو اعجاب آوری قوی عمل می کند.

باید توجه داشته باشیم که سه ویژگی تفکر دیالکتیکی موجود در تریز به خوبی با تشخیص تریز از نظامهای فنّی مطابقت دارد.


نوشته:‌ تورو ناکاگاوا، دانشگاه اوزاکا گاکوین، ژاپن
ترجمه: عبدالحسین فرج پهلو

منابع:

[1] Toru Nakagawa: "Approaches to Application of TRIZ in Japan", TRIZCON2000: The Second Annual AI TRIZ Conference, Apr. 30 - May 2, 2000, Nashua, NH, USA, pp. 21-35. ; TRIZ Home Page in Japan, May 2000 (in English), Feb. 2001 (in Japanese).
[2] Yuri Salamatov: "TRIZ: The Right Solution at the Right Time", Insytec, 1999; (Japanese Edition) Nikkei BP, Nov. 2000.
[3] Toru Nakagawa: "Staircase Design of High-rise Buildings Preparing against Fire -TRIZ/USIT Case Study -", TRIZCON2001: The 3rd Annual AI TRIZ Conference, Mar. 25-27, 2001, Woodland Hills, CA; TRIZ Home Page in Japan, Apr. 2001 (in English & in Japanese).


برگرفته از :

یاددهی اصول تریز به بچه ها

کاربرد اصل تکه تکه سازی در انجام امور

جارو کردن تکه تکه سالن
خواندن تکه تکه روزنامه

درود  و تشکر از شما برای ایجاد این بحث  من در ادامه مطالبی را خواندم که میتونه به درک این اصول و کاربرد  آن در آموزش  و ایجاد خلاقیت در دانش آموزان موثر باشد

ویكرد آموزشی توسط كارشناسان بخش های مختلف پیاده گردید تا نیازهای كاربردی بسترهای گوناگون و كابران نهایی در مدارس و شركتها مدنظر قرار گرفته باشد.

مدل آموزشی بصورت نظام‌مند تعریف شده، و عناصر تشكیل‌دهنده و محدویت‌های پیاده‌سازی TRIZ در یك برنامه آموزشی جهت اجرا در مدارس و شركت ها مشخص گردید. این مدل، كه جزئیات آن توسط ای. سوكول طراحی شده و در بخش 2 راهنما ارایه گردیده است، پارامترهای ذیل را در نظر می‌گیرد: نوع موسسه، برنامه‌هایی كه TRIZ باید اجرا كند، نوع یكپارچه‌سازی موردنظر، نیازهای معلمان، كاربرد منابع آنلاین موجود، همكاری با صنعت، نقش برنامه در قوانین و مقررات، تأمین مالی، سن فراگیران و غیره.

از آنجایی كه مواد آموزشی باید برای دانش‌آموزان سطوح متوسط جذاب باشند، در كنار كتاب اصلی TRIZ چندین داستان و مجموعه ای از انیمیشن‌های چندرسانه‌ای ارایه گردیده است كه درك TRIZ را برای مخاطبان جذاب‌تر و ساده‌تر می‌سازد.

راهنمای استفاده از مواد آموزشی IUSES، نوشته جی. كاسینی در بخش سوم این راهنما، بی‌شك كمك مضاعفی به معلمان و مربیان در آموزش مبانی TRIZ می‌باشد.