تبیان، دستیار زندگی

آیا می توان شکلی از خانواده را به دین نسبت داد یا خیر؟

- قطعاً می توان. دین برای خانواده یک الگو دارد. من قبلاً تفکیکی انجام دادم که اگر آن را لحاظ می کردیم، این بحث مطرح نمی شد. جهانی شدن اثر مثبت یا منفی دارد. من می گویم مثبت یا منفی تابع عوامل زیادی است. زمانی شما از «هست» خانواده صحبت می کنید و زمانی از «باید» آن. «هست» خانواده این است که ما خانواده هسته ای را در شکل فیزیکال آن داریم؛ اما در فضای مجازی چنین خانواده ای نداریم. خانواده امروز، خانواده واقعی- مجازی است؛ به همین دلیل عناصر دیگری وارد خانواده شده و کار می کنند. انسان ها فکر می کنند خانواده ای هسته ای دارند؛ اما ناخودآگاه بعد از دیدن برنامه های مختلف، رفتارها عوض می شود. البته به لحاظ «باید»، یعنی آن طور که خداوند خواسته، حوزه عمل ما نیست. ممکن است خیلی از افراد نظر بدهند که این حرف ها مربوط به 1400 سال پیش است؛ اما امروز این حکم، کاربرد ندارد. من به شخصه علاقه مند به دین هستم و نظرم این است که یک اصول پیشینی وجو د دارد که اگر کسی آن را پذیرفت، باید ملتزم به احکام و مبانی آن نیز باشد.

من از صحبت های شما این گونه استفاده می کنم که شما معتقدید اگر بتوان مدل خانواده کاملاً سنتی را بازتعریف کرد، جهانی سازی لزوماً آن را تضعیف نخواهد کرد (سنتی هم به معنای دینی)

- بله، اصول و باید های جهانی سازی، لزوماً بر خانواده تأثیر مستقیم ندارد. آنچه که ما را دچار مشکل می کند، این است که وقتی عقبه درست نشده باشد، جهانی سازی نیز به عنوان یک مقتضی می تواند روی خانواده اثر منفی بگذارد.

تلویزیون هم نوعی جهانی شدن است؛ زیرا افرادی که ایرانی هستند، در کشورهای مختلف از این شبکه استفاده می کنند و آن هم می تواند باعث وصل شدن خانواده دور افتاده از فضای دینی و فرهنگی به فرهنگ دینی شود. آیا چادر، واقعاً حجاب تعریف شده اسلام است یا اینکه یک سنتی بوده و ما ایرانی ها هم آن را به شکلی باز تعریف کرده ایم و آن را الگوی حجاب زن مسلمان قرار داده ایم؟ این ها، شکل هایی است که ما به این مفهوم می دهیم. نگاه اسلام این است که اندام زن، غیر از صورت و کفین پوشیده باشد. اگر این را بتوان به نوع دیگری اعمال کرد، باز اصرار می کنیم که خانواده مذهبی مسلماً خانواده ای است که چادر را حجاب برتر بداند و بعد هزار نوع حجاب غیر برتر پیدا می شود. این ها دین نیست. برخی امور دینی است و برخی فرهنگی است؛ مثلاً صدا و سیما الگوی خانواده است. برای مثال در فیلم های ماه رمضان، استثنایی ترین خانواده ها را به عنوان الگوی خانواده ایرانی مطرح می کند در صورتی که متوسط خانواده در ایران چیزی نیست که در صدا و سیما نمایش داده می شود. عناصر طبیعی زندگی مردم در صدا و سیما به تصویر کشیده نمی شود. ارزش هایی که نهادی مثل صدا و سیما می تواند ایجاد کند (مثل برخورد صحیح با اعضای خانواده، حرف مثبت زدن و ...) بسیار می تواند در میان خانواده ها نقش داشته باشد. اگر صدا و سیما استثنائات بسیار بد و بسیار خوب را نمایش دهد، از آن سو خانواده ها به سمت فضای شاد خانواده هایی که در فیلم های هالیوود به نمایش درمی آید، کشیده می شوند. مشکل ما با تلخی سنت دینی نیست که مرد دو سهم دارد و زن یکی. ما در برابر احکام، باید به این باور برسیم که از جانب خداوند است. اگر فقط بر مبنای دیده ها خدا را بشناسیم، نسبت به او کافر می شویم.