تبیان، دستیار زندگی

زندگی پرثمر و حیات طیبه ای که در هر لحظه و لمحه اش، آوردگاهی سترگ و شگرف از برای تکامل در راه علم آوری و بزرگی بود.

براستی مطالعه و دقت در حیات علمی و عملی این مرد بزرگ و فرزانه، انسان را به شگفتی وا می‌دارد و کلاه از سر کودک عقل می اندازد و نقاط روشن و نکات خیره کننده اش، آدمی را به ستایش و تعظیم این همه معنویت و عظمت و اقتدار می کشاند.

از کجا باید آغازید و از چه کرانه ای از این دریای بی انتها باید گفت و شنید و زیر باران این همه نور و سرور و شهد و شهود چگونه باید رفت تا بتوان از این خرمن علم و عمل، ره توشه ای برگرفت و شباهتی بدان جست.

از دوران کودکی و علم آموزی؟ از هجرت به نجف و سلوک بی بدیل در راه تحصیل؟ از کسب فیوضات معنوی در هیئت یک عالم دینی؟ از تلاشهای مومنانه در عرصه کمک به نیازمندان و بنانهادن مجامع پرخیر و برکت علمی و فرهنگی و اجتماعی؟ از کدامیک؟

از هر کدام جرعه ای و لمحه ای؛ رشحه ای از رشحات نورانی و قدحی از جام عرفانی این عالم ربانی؛

تنفر از تملق گویی :

از خطرات عظیمی که حاکمان و زعما و رهبران دینی را تهدید می کند، میدان دادن به تملق گویان و چاپلوسان است. مرحوم آیت الله بروجردی با درایت خاص خود اهمیت این موضوع خطرناک را دریافته بود. از این رو از چنین اشخاصی متنفر و بیزار بودند و تنفر خود را هم به شدت اظها می‌کرد

تألیفات حضرت آیت الله العظمی بروجردی

کتب عربی :

1– ترتیب اسانید من لایحضره الفقیه. 2 – ترتیب رجال اسانید من لایحضره الفقیه.3 – ترتیب اسانید امالی الصدوق. 4 – ترتیب اسانید الخصال. 5 – ترتیب اسانید علل الشرایع . 6 – ترتیب اسانید تهذیب الاحکام . 7 – ترتیب رجال اسانید التهذیب . 8 – ترتیب اسانید ثواب الاعمال و عقاب الاعمال. 9 – ترتیب اسانید عدة کتب . 10 – ترتیب رجال الطوسی . 11 – ترتیب اسانید رجال الکشی . 12 – ترتیب اسانید رجال النجاشی . 13 – ترتیب رجال الفهرستین . 14 – بیوت الشیعة . 15 – حاشیة علی رجال النجاشی . 16 – حاشیة علی عمدة الطالب فی انساب آل ابی طالب ( از ابن عنبه) .17 – حاشیة علی منهج المقال . 18 – ترتیب فهرست منتجب الدین . 19 – رسالة فی ترجمة بعض اعاظم اسرته و اجداده. 20 – طبقات الرواة . 21 – حاشیة علی رجال الشیخ طوسی . 22 – رسالة حول سند الصحیفة السجادیة . 23 – حاشیة علی فرائد الاصول للشیخ انصاری . 24 – حاشیة علی کفایة الاصول . 25 – الاحادیث المقلوبة و جواباتها . 26 – حاشیة علی وسائل الشیعة . 27 – جامع احادیث الشیعة (31جلد) 28 – حاشیة علی مبسوط الشیخ الطوسی . 29 – حاشیة علی خلاف الشیخ الطوسی 30 – حاشیة علی عروة الوثقی . 31 – الفقه الاستدلالی 32 – رسالة فی المواسعة و المضایقة 33– رسالة فی منجزات المریض 34 – رسالة فی المهور 35 – حاشیة علی نهایة الشیخ الطوسی 36 – رسالة فی المنطق 37 – تعلیقة علی الاسفار لملاصدرا الشیرازی 38 – حاشیة علی منهج الرشاد 39 – المهدی‌‌علیه السلام، فی کتب اهل السنة 40 – الاثار المنظومة 41 – حاشیة علی مجمع المسائل 42 – حاشیة علی وسیلة النجاة 43 – الاعتقادات 44 – حاشیة علی منتخب الرسائل 45 – صراط النجاة 46 – مجمع الفروع 47 – حاشیة علی تبصرة المتعلمین 48 – انیس المقلدین

کتب فارسی:

1 – توضیح المناسک 2 – توضیح المسائل 3 – مناسک حج

آن بزرگوار در سال‌های اقامت در بروجرد، همواره در اندیشه نگارش مجموعه‎ای بودند كه فقیهان را در استنباط احكام یاری دهد و آنها را از مراجعه به كتاب­های روایی متعدد بی‎نیاز سازد. وقتی به قم آمدند. و شاگردان خبره­ای تربیت كرد، این اندیشه را با آنها در میان گذاشت و به یاری گروهی از آنان در مدت هشت سال، اثر 31جلدی «جامع احادیث الشیعه» را آماده چاپ کرد.

شاگردان

حضرت آیت الله العظمی بروجردی (ره) در طول حیات علمی‌اش شاگردان بسیاری را تربیت نمود که هر کدام از آنها منشأ خیر و برکات فراوانی برای حوزه های علمیه، کشور اسلامی ایران و جهان اسلام شدند. برخی از شاگردان ایشان از مراجع طراز اول و برجسته جهان تشیع شدند. همانند حضرات آیات امام خمینی (ره)، سیستانی، صافی گلپایگانی ، فاضل لنکرانی ، مکارم شیرازی ، شبیری زنجانی و ... .

حمایت از نیازمندان

در سالهای آخر حضور ایشان در بروجرد به علت جنگ دوم جهانی ، قیمت آذوقه و مواد غذایی ، افزایش سرسام آوری پیدا كرده بود و مردم در تنگنا قرار گرفته بودند، از این رو همه بزرگان شهر را به خانه خود دعوت و تشویق کرد به بیچارگان کمک کنند و بیشترین کمک توسط شخص ایشان و از ما یملک پدری تأمین گردید.

تجدید حیات حوزه علمیه بروجرد

شهر کهن بروجرد از دیر باز محل اقامت و سکونت عالمان و مجتهدان بزرگی بوده است، به گونه ­ای كه به شهادت تاریخ ، در برهه‌ای از زمان ، بیش از هفتاد نفر مجتهد مسلم همزمان در این شهر می‌زیستند؛ اما به علل مختلف ، این رونق و شکوه در حال از میان رفتن بود ، از این رو ، بازگشت آیت‌الله العظمی بروجردی به بروجرد ، فرصت مغتنمی برای احیای مجدد این حوزه به شمار می‌رفت .

تأسیس کارخانه برق

در زمان حضور ایشان، شهر بروجرد از نعمت برق محروم بود. با درایت و مدیریت ایشان و نیز پیگیری و حمایت برخی از خیرین متدین ، این شهر ، دارای كارخانه برق شد كه در روزگار خود ، یكی از مجهزترین و بهترین كارخانه‌های برق در غرب کشور به شمار می‌آمد .

انسجام واداره حوزه علمیه قم وگسترش کمی وکیفی آن

با مدیریت واحد و مدبرانه آیت‌الله العظمی بروجردی ، تحولات عظیمی از نظر سیاسی ، اجتماعی در زمینه تألیف ، تصنیف و‌ ترجمه ، چاپ کتب فقهی و ... و همین طور در اداره حوزه­ های علمیه و سازماندهی آن پدید آمد . از همه مهم‌تر نوعی وحدت و انسجام چشم‌گیری در میان حوزه ، روحانیت واقشار مختلف مردم به وجود آورد.

سرپرستی حوزه نجف و رسیدگی به امور آن

ایشان برای حوزه علمیه نجف، ارزش و قداست خاصی قائل بود و به دنبال مجد و عظمت این میراث کهن و ارزشمند شیعه بود، لذا برای تجدید حیات این حوزه مقدسه، از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کرد. حتی شخصیتی مانند آیت الله العظمی آقا سید عبدالهادی شیرازی با کمال افتخار، از شهریه ای که آیت‌الله العظمی بروجردی به صورت نان به طلاب نجف پرداخت می‌کرد، می‌گرفتند. وقتی برخی از افراد به این کار اعتراض کردند فرمودند: بگذارید نان آقای بروجردی در سفره ما هم باشد.

اعزام مبلغان توانا:

تبلیغ داخل کشور؛ زعیم روشن ضمیر ، برای پایداری دین اسلام، مبلغان را به میان مردم می فرستادند، تا اولاً تلاشی که در آن زمان برای به انزوا کشیدن روحانیت، صورت می­گرفت ، خنثی شود، ثانیاً روحانیون همچون گذشته در بین توده­های مردم حضور داشته باشند و به نیازهای دینی و اعتقادی مردم جامعه خود، آشنا باشند.

تبلیغ خارج از کشور؛ ایشان علاوه بر تبلیغ در داخل کشور، به نشر معارف بلند و تابناک شیعه در خارج از کشور نیز اهمیتی فوق‌العاده می‌داد و نمایندگانی را به اقصی نقاط دنیا روانه می­كرد.

از جمله : آقای محققی در هامبورگ آلمان، آقای صدر بلاغی در انگلستان ، آقای حاج شیخ مهدی حائری در آمریكا، آقای شریعت در پاكستان ، آقای صدر در لبنان و آقای فقیهی در مدینه و ...

تربیت و تشویق محققان و نویسندگان حوزوی

ایشان برای شکوفایی استعدادهای نهفته طلاب جوان و تثبیت امر مهم پژوهش در نسل‌های نوخاسته حوزه، اهمیتی بسیار قائل بود. در حوزه تحت زعامت ایشان، صدها بلکه هزارها طلبه ساعی و سخت‌کوش، مدارج عالی علم و کمال را کسب کردند.