تبیان، دستیار زندگی

 شیر دادن نوزاد در روزهای اول تولد

شروع شیر دهی

اولین باری که مادر در اتاق زایمان کودک خود را در آغوش می گیرد پستان خود را در دهانش می گذارد. در این مرحله شیر کامل هنوز تولید نشده و پستان ماده ای بنام آغوز یا کلستروم می سازد که نقش مهمی در ایمنی کودک در مقابل عفونت ها دارد. 
اگر به نظر می رسد که نوزاد در پیدا کردن نوک سینه و یا نگهداشتن آن در دهان مشکل دارد سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید. شیر دادن هنری است که نیاز به آرامش و تمرین دارد. 
هیچکس انتظار ندارد که شما در شروع همه چیز را بدانید بنابراین نگرانی بخودتان راه ندهید و اگر در بیمارستان هستید سعی کنید از پرستار اتاق زایمان یا بخش کمک بگیرید. (اگر کودک شما نارس بدنیا آمده باشد ممکن است نتوانید در ابتدا به او شیر دهید. به جای آن شما باید شیر خود را بدوشید و با کمک شیشه به نوزاد بدهید.) 
بخاطر داشته باشید که شیر دادن نباید دردناک باشد. دهان نوزاد باید قسمت بزرگی از منطقه تیره دور نوک پستان (areola) را بپوشاند و نوک پستان باید کاملاً در دهان نوزاد فرو رفته باشد. 
اگر مکیدن نوزاد باعث درد می شود نوک سینه را از دهانش خارج کنید (برای این کار انگشت کوچک خود را بین دهان نوزاد و نوک سینه فشار دهید) و دوباره سعی کنید. 
چند وقت یک بار باید شیر داد؟
تند تند. هر چه بیشتر شیر دهید شیر کامل زودتر ساخته می شود و شیر بیشتری نیز در پستان شما تولید می شود. شیر دادن به تعداد ۱۰ تا ۱۵ بار از هر پستان، ۸ تا ۱۲ بار در هر ۲۴ ساعت میزان مناسبی است. 
طبق آخرین توصیه های انجمن طب اطفال آمریکا، باید هر زمانی که نوزاد علائم گرسنگی را بروز می دهد به وی شیر داد. 
این علائم عبارتند از: 
افزایش هوشیاری یا فعالیت، تکان دادن لب ها و شکلک در آوردن، بدنبال سینه گشتن. گریه معمولاً دیرتر رخ می دهد. به عبارت دیگر شما باید قبل از اینکه نوزاد شروع به گریه کند به وی شیر بدهید. 
در چند روز اول شما ممکن است نوزاد خود را برای شیر دادن بیدار کنید و نوزاد ممکن است هنگام شیر خوردن بخواب برود. برای اینکه مطمئن شوید نوزادتان به اندازه کافی شیر می خورد اگر از آخرین باری که شیر خورده چهار ساعت گذشته است بیدارش کنید. 
زمانی که نوزاد بتواند مدت بیشتری هوشیار باشد می توانید یک رویه ثابت بصورت هر ۱ تا ۳ ساعت شیر دادن در نظر بگیرید (این فاصله شب ها که نوزاد وسط شیر خوردن خوابش می برد کوتاه تر است). 
شیر دادن راحت
از آنجا که شیر دادن گاهی ممکن است تا ۴۰ دقیقه هم طول بکشد یک جای مناسب را برای شیر دادن انتخاب کنید. نوزاد را در وضعیتی بگیرید که به دست و کمرتان فشار نیاید.
معمولاً نگهداشتن نوزاد بگونه ای که پشت سرش روی دستتان باشد بهترین حالت است ولی وضعیتی که نوزاد خود را نگه می دارید به راحتی شما بستگی دارد. 
اگر نشسته شیر می دهید یک بالش شیر دهی بسیار کمک کننده خواهد بود. به هر حال تا زمانی که خود و نوزادتان در وضعیت راحتی قرار ندارید شروع به شیر دادن نکنید چون این کار مدت زیادی طول می کشد و ممکن است خسته شوید. 
تغذیه در دوران شیر دهی
یک رژیم غذایی طبیعی و سالم تنهای چیزی است که در دوران شیر دهی به آن نیاز دارید. در گذشته توصیه می شود که مادران شیرده ۴۰۰ تا ۵۰۰ کالری اضافه در روز بگیرند ولی تحقیقات جدید نشان داده اند که نیازی به این کالری اضافه نیست. 
بهتر است از مصرف موادی مانند کافئین، شکلات، غذاهای تند، و دیگر مواد غذایی محرک که وارد شیر شده و ممکن است برای کودک ناراحت کننده باشند پرهیز کنید. سعی کنید مایعات زیاد مصرف کنید اکسی توسین ترشح شده از بدن شما هنگام شیر دادن باعث تشنگی شده و یادتان می اندازد که آب بخورید. 
بخاطر داشته باشید که هر چند شیر دادن عملی طبیعی است ولی ممکن است در روز های اول سخت باشد. سعی کنید از تجربه مادران دیگر کمک بگیرید. توصیه های آنها گاهی بسیار با ارزشند. 
مشکلات شیردهی
با اینکه قرنهاست که مادران کودکانشان را شیر می دهند ولی شیر دهی همیشه بی مشکل نیست. زنان زیادی در روز های اول دچار مشکل می شوند. مهمترین مشکلاتی که ممکن است در ۶ هفته اول شیر دادن رخ دهند عبارتند از: 
ـ تورم و التهاب پستان (وجود شیر بیش از حد در پستان)
ـ زخم شدن نوک پستان
ـ ماستیت (التهاب و عفونت پستان)
ـ در صورتیکه مشکل دارید و نمی توانید خوب شیر بدهید حتماً با پزشک خود تماس بگیرید .

شیر مادر برای نوزادان نارس توصیه می شود

متخصصین شیر مادر را برای نوزادان نارس بسیار مفید می دانند، زیرا شیر مادر بخصوص برای نوزادان آسیب پذیر و نارسی كه كمتر از ۲ كیلوگرم وزن دارند، بسیار مفید است. اما متأسفانه مادران این نوزادان به این مسأله توجه كمتری دارند بخصوص اگر نوزاد در یك خانواده كم درآمد یا خانواده سیاهپوست متولد شود.
«جامكا بنجامین» مادر یك نوزاد (۱‎/۵) یك كیلو و نیمی است كه حتی از در آغوش گرفتن نوزادش واهمه دارد و پرستاران سعی دارند تا او را ترغیب به شیر دادن به نوزادش كنند زیرا اثرات مفید شیر مادر حتی بیشتر از نگه داشتن نوزاد در دستگاه تحت مراقبت های ویژه است. بنجامین می گوید: نوزاد من چند لوله در دهان و بینی و ... دارد و این بسیار وحشتناك است، من می ترسم آسیبی به او برسانم. اما پزشك به او می گوید: وقتی به نوزاد خود شیر می دهی و او كم كم سینه مادر را می پذیرد و مكیدن را آغاز می كند خودش دچار شگفتی می شود و این تجربه خوبی هم برای تو و هم برای فرزندت است.
شیر مادر از ابتلای نوزاد به عفونت ها و بیماری هایی كه منجر به تورم در نوزاد می شود جلوگیری به عمل می آورد. دكتر راش می گوید: ۹۷ درصد از نوزادان كوچك و نارسی كه از شیر مادر تغذیه می كنند، پس از گذشت چند هفته همانند یك نوزاد طبیعی و سالم رشد می كنند.
وی در ادامه می گوید: نوزادانی كه در ۶ ماه اول زندگی خود از شیر مادر تغذیه می كنند، كمتر از دیگر نوزادان به بیماری هایی نظیر اسهال، گوش درد و عفونت های ریوی مبتلا می شوند و مغز آنها رشد بیشتری می كند. درصد احتمال دیابت، آسم و چاقی در زمان كودكی و جوانی در آنها نیز كمتر است.
مادران نوزادان نارس، در چند هفته اول باید شیر خود را بدوشند، زیرا نوزاد لاغر و كوچك نمی تواند پستان مادر را به خوبی بمكد و باید شیر دوشیده شده در یخچال نگهداری و با لوله مخصوص وارد معده نوزاد شود و چنانچه نوزاد كمی بزرگتر شود شما مشاهده می كنید كه براحتی می تواند سینه شما را بمكد و شیر بخورد.باشگاه شیر مادران راش در بیمارستان راش در واشنگتن بخشی را برای مادران بی بضاعت قرار داده كه می توانند به آنجا بیایند و به طور رایگان با دستگاه های برقی شیر خود را بدوشند و به بخش نوزادان بدهند تا نگهداری شود، حتی دستگاه های كوچكی را به عده ای از مادران به طور رایگان می دهد تا در طول روز بتوانند شیر خود را بدوشند و برای نوزادان نارس خود بیاورند.

گرم كردن شیر نوزاد

1ـ شیشه شیر را در یك قابلمه داغ (نه در حال جوشیدن) حاوی آب قرار داده یا شیشه را زیر شیر آب داغ برای چند دقیقه نگاه دارید.
۲ـ زمانی كه احساس كردید شیشه گرم شده، آرام آن را تكان دهید تا گرما به همه نقاط آن منتقل شود.
۳ـ شیشه را مجددا داخل آب داغ قرار دهید كه محتوی آن كاملا گرم شود.
۴ـ حرارت شیر داخل شیشه را با چكاندن چند قطره بر روی داخل مچ دست امتحان كنید. مایع باید نیمه گرم تا گرم باشد.
۵ـ اگر مایع خیلی داغ است، چند دقیقه صبر كنید تا خنك‏تر شود. همیشه قبل از تغذیه كودك حرارت مایع را دوباره امتحان كنید.

میزان و تعداد شیردهی در طول شبانه روز

شیرمادر هضم آسانی دارد و زمان و برنامه مشخصی برای تغذیه شیرخوار نمی توان ارائه کرد . این واقعیت طبیعی است که وقتی شکم شیرخوار بطور مرتب پر باشد و پستان ها پی در پی تخلیه شوند از بسیاری مشکلات شیردهی پیشگیری می شود . هیچ جدول زمانی نمی تواند مشخص کننده زمان شیردهی باشد . برخی کودکان زودتر از ۲ ساعت یکبار و برخی دیگر فواصل زمانی طولانی تر نیاز به تغذیه دارند . 
آنچه مسلم است اگر کودک از نظر افزایش وزن مشکلی نداشته باشد می تواند بعد از حدود ۲۰ دقیقه عمل شیردادن را قطع کنید و مطمئن باشید که کودک گرسنه نخواهد ماند . 
در مورد کودکانی که بعد از خوردن چند دقیقه شیر تمایل به خوابیدن پیدا می کنند و مادر مطمئن است که هنوز کودک سیر نشده است توصیه می شود که با عوض کردن پستان و یا گرفتن آروغ و نیز تعویض پوشک کودک را بیدار نگه داشته تا به شیرخوردن ادامه دهد . البته میزان خیس و کثیف شدن پوشک کودک معیار خوبی برای میزان سیرشدن کودک خواهد بود . 
در مورد بچه ای که فقط مدت کوتاهی شیرمی خورد بهتر است سعی کنید در فواصل زمانی کوتاهتر یا بطور مکرر و پی درپی به او شیر بدهید .
یکی از معیارهای مهم در میزان کافی بودن شیرمادر جدول رشد کودک است هر کودک شیرخوار ماهانه حدوداً بین ۶۰۰-۵۰۰ گرم وزن اضافه می کنند که نشان دهنده سلامت کودک و کافی بودن شیرمادر است . البته کودک در ۲ هفته اول تولد وزن کم می کند . 
معیار دیگر در کافی بودن شیرمادر تعداد پوشک خیلی خیس کودک در شبانه روز است که بین ۶ تا ۸ عدد مناسب است . کودک برای ۶ هفته اول معمولاً ۲ تا ۵ بار مدفوع در طول روز خواهد داشت .

مقدار غذای نوزاد

مطالب زیر تعداد شیر نوزاد را در سن‌های گوناگون با وزن متوسط معین می‌کند.
اولین روز: ابتدای تغذیه با شیر
دومین روز: ۶ شیشه ۱۰ گرمی شیر = ۶۰ گرم
سومین روز: ۶ شیشه ۲۰ گرمی شیر = ۱۲۰ گرم
چهارمین روز: ۶ شیشه ۳۰ گرمی شیر = ۱۸۰ گرم
پنجمین روز: ۶ شیشه ۴۰ گرمی شیر = ۲۴۰ گرم
ششمین روز: ۶ شیشه ۵۰ گرمی شیر = ۳۰۰ گرم
هفتمین روز: ۶ شیشه ۶۰ گرمی شیر = ۳۶۰ گرم
هشتمین روز: ۶ شیشه ۷۰ گرمی شیر = ۴۲۰ گرم
بین ۸ تا ۱۵ روز: ۶ شیشه ۸۰ گرمی شیر = ۴۸۰ گرم
از سه هفتگی: ۶ شیشه ۹۰ گرمی شیر = ۵۴۰ گرم
از یک ماهگی: ۶ شیشه ۱۰۰ گرمی شیر = ۶۰۰ گرم
از دو ماهگی: ۶ شیشه ۱۱۰ گرمی شیر = ۶۶۰ گرم
از سه ماهگی: ۵ شیشه ۱۶۰ گرمی شیر = ۸۰۰ گرم
از سه ماهه و نیم: ۵ شیشه ۱۶۰ (یا ۱۸۰) گرمی شیر = ۸۰۰ گرم
▪توجه
این اندازه‌ها تنها به عنوان نشانه ارائه شده است و در عمل نمی‌توان آنها را با این دقت رعایت کرد. برخی نوزادان به بیشتر برخی دیگر به کمتر از این نیاز دارند. پزشک با توجه به وزن و سن و شرایط بدنی کودکان میزان شیر او را مشخص خواهد کرد. خود کودک هم در این میان نقش مهمی دارد یعنی که بهتر از هر کس دیگر نیاز خودش را می‌فهمد.

چه شیری باید به کودک داد؟

امروزه تقریباً همه پزشکان بر این باور هستند که باید شیری را انتخاب کرد که نزدیک‌ترین ترکیبات را به شیر مادر داشته باشد. متخصصان اطفال عقیده دارند که مدت زیادی در نخستی سال زندگی کودک از نوع شیر یا به‌صورت پودر و یا به‌صورت مایع آماده استفاده شود.
معمولاً تا شش ماهگی شیر نیمه چرب و از شش ماهگی به بعد شیر تمام چرب به کودک می‌دهند. انواع شیرهای دیگر نیز وجود دارند نظیر شیر هموژنیزه یا شیر خشک معمولی که می‌توان از آنها نیز استفاده کرد. تمام این‌گونه شیرها را از شیر گاو تهیه می‌کنند. 
اگر با استفاده از این شیرها، در هضم کودک اختلالی ایجاد شده، پزشک شیر رژیم تجویز می‌کند.
چرا به جای شیر گاو تازه از این شیرها استفاده می‌شود؟ به این دلیل که این نوع شیرها راحت‌تر تهیه می‌شوند و عاری از میکروب‌ هستند و با تغییرات فیزیکی و ترکیبات شیمیائی که بر روی آنها انجام می‌دهند، هضم آنها بمراتب آسان‌تر از شیر گاو است. بطور کلی شیر گاو برای کودکان کمتر از شش ماهه بندرت تجویز می‌شود.

افزودن غلات به شیشه شیر نوزاد

آیا افزودن غلات به شیشه شیر نوزاد باعث خوابیدن او در طول شب می شود؟ 
پزشکان و متخصصان تغذیه نوزاد با افزودن هر نوع غلات یا غذای جامد به شیشه شیر نوزاد مخالف هستند. غذاهای جامد مانند غلات عموما به هیچ شکلی و تا زمانی که کودک ۵ یا ۶ ماهه نشده است توصیه نمی‌گردد. افزودن غذاهای جدید و زودتر از موعد مقرر احتمال حساسیت نوزاد را نسبت به مواد غذایی افزایش می‌دهد. زیرا پیش از موعد سیستم گوارشی وی به اندازه کافی رشد نکرده تا بتواند با این نوع مواد غذایی به طور مناسب کنار بیاید. بنابراین توصیه می‌شود که در ماه‌های اولیه از شیر مادر یا شیر خشک استفاده گردد. گذشته از این غلات باعث نمی‌شوند که نوزادان در طول شب بخوابند زیرا ظرفیت معده آنها در مقایسه با نیازهای تغذیه‌ای آنان به حدی کم و کوچک است که واقعا به میزان کالری‌ای که هر چند ساعت از طریق شیر خوردن به آنها می‌رسد, نیاز دارند.متخصصان در مورد نوزادانی که در طول شب بیدار هستند توصیه می‌کنند که شیر دهی به آنها در نور ضعیف و بدون هیچ گونه بازی و شوخی انجام گیرد. این کار به نوزاد کوچک کمک می‌کند تا آرام گرفته و بخوابید