رفـع بـوی بـد دهـان در ماه مبارک رمضان

 

---

---

وقتی شب، قبل از خواب، مسواک می‌زنیم این میکروارگانیسم‌ها فرصت پیدا می‌کنند تخمیر را آغاز کنند به همین دلیل صبح قبل از خواب دهانمان بوی نامطبوعی می‌دهد.

 

در ماه رمضان نیز چون در طول روز چیزی نمی‌خوریم، این روند با شدت بیشتری اتفاق می‌افتد.

 

در روزهای عادی، گیاهان معطری مانند جعفری و نعناع بجوید. برای چند دقیقه تا حداکثر نیم ساعت دهان خوشبو می‌شود و به دلیل خاصیت ضدمیکروبی، فعالیت تخمیری میکروارگانیسم‌ها کاهش می‌یابد.

 

اما در ماه رمضان که نمی‌توان در طول روز چیزی خورد، راه‌حل بهتری وجود دارد که آثار مثبت آن طولانی‌تر هم هست. توصیه می‌شود روزه‌داران از قطره «پرسیکا» به عنوان دهان‌شویه استفاده کنند.

 

این گیاه ایرانی است و 400 سال پیش درختش به اسم ایران نام‌گذاری شده است، بنابراین کافی است بعد از مسواک شبانه یا مسواک بعد از خوردن سحری، 20-15 قطره پرسیکا را با 2 قاشق غذاخوری آب مخلوط کنید و دهان را با آن بشویید و بعد از آن دیگر چیزی نخورید یا نیاشامید تا ترکیب‌های آن داخل دهان باقی بماند.

 

این دهان‌شویه کاملاً گیاهی، از ترکیب پرسیکا یا چوب مسواک (که از قدیم استفاده از آن به مسلمانان توصیه شده است و هم‌اکنون نیز در برخی کشورها از جمله عربستان به عنوان مسواک استفاده می‌شود)، نعناع و گیاه بومادران تهیه شده و فعالیت تخمیری میکروارگانیسم‌ها را در دهان کاهش می‌دهد. وقتی تخمیر کم شود، بوی نامطبوع دهان از بین می‌رود.

 

البته این دهان‌شویه بوهایی که از معده متصاعد می‌شوند، از بین نمی‌برد.

تغذیه در قرآن و حدیث(2)

قرآن:

1- رویاندیم در آن (زمین) دانه را * و انگور و علوفه را * و زیتون و خرما را * و باغ های پردرخت را * و میوه و چراگاه را * تا از آن بهره مند شوید. (سوره عبس 32-29)

2 – خداوند «دام ها را برای شما آفرید» و از آنها می خورید. (سوره نحل-5)

3 - اوست آنکه دریا را مسخر شما ساخت تا از آن گوشتی تر و تازه بخورید... (سوره نحل- 14)

4 - در دام ها برای شما عبرتی است که به شما از شیر آنها می نوشانیم. (سوره مؤمنون-21)

5 - بیرون می آید از شکم های آنها (زنبور عسل) ، نوشیدنی که رنگ های گوناگون دارد و در آن شفایی است برای مردمان ... .(سوره نحل-69)

احادیث:

1- نان

پیامبر (ص): خدایا به نان ما برکت ده و میان ما و آن جدایی مینداز که اگر نان نبود نه می توانستیم روزه بگیریم، نه نماز بخوانیم و نه دیگر واجبات پرورگار خویش را بجا آوریم. (کافی 6/287)

امام صادق (ع): تن بر نان بنا شده است. (کافی 6/286)

امام صادق (ع): اصل معاش آدمی و زندگی او ، نان است و آب. (بحار 87/3)

2- گوشت

پیامبر (ص) به روایت امام صادق (ع): بر شما باد خوردن گوشت، چون گوشت، برای آدمی گوشت می آورد. هر کسی چهل روز بر او بگذرد و در آن فاصله گوشت نخورده باشد، بدخُلق خواهد شد و هر کسی بدخلق شد، به او گوشت بخورانید. (وسائل 17/26)

پیامبر(ص) به روایت امام صادق (ع): آقای خوراک دنیا و آخرت گوشت است و آقای نوشابه های دنیا و آخرت آب. (وسائل 17/27)

پیامبر(ص) به روایت امام صادق (ع): هر کسی چهل روز بر او بگذرد و گوشت نخورده باشد، باید قرض الحسنه بگیرد و گوشت بخورد. (وسائل 17/26)

امام علی (ع) به روایت امام صادق (ع ): چون مسلمانی سست و ضعیف شود، لازم است گوشت و شیر بخورد که خدای بزرگ نیرو را در آنها آفریده است. (خصال 2/617)

امام باقر(ع ): آقای خوراکی ها گوشت است. (بحار 66/60)

امام صادق (ع): گوشت از گوشت به رویش می آید و هر کسی آن را چهل روز ترک کند ، خلق او بد می شود. آن را بخورید که بر توانایی چشم و گوش شما می افزاید. (وسائل 17/26)

امام صادق (ع): گوشت باید هر سه روز یک بار خورده شود که در ماه می شود ده بار، نه بیش از این. (کافی – 5/511)

امام حسن عسگری(ع) می فرماید: اگر می خواهی قوت بگیری، گوشت بخور.

3 - شیر:

امام علی (ع): شیر گاو دارو و درمان است.

امام باقر(ع): رسول خدا (ص) خوراکی ای نمی خورد و نوشابه ای نمی نوشید مگر اینکه می گفت: «خدایا آن را بر ما مبارک فرما‌ و آن را برای ما به چیزی نیکوتر از آن تبدیلش کن»، یعنی خدایا آن را بر ما مبارک فرما و بیشتر از آن بهره ما قرار ده.

4- میوه:

امام صادق(ع): مرد باید از هر میوه عمومی برای خانواده خود بخرد.

5- سبزی ها:

امام صادق: هر چیزی را زینتی است و زینت سفره سبزی خوردن است.

نگهداری تندرستی با خوراک

پیامبر (ص): خوراک شام را فرو نگذارید، هر چند دانه ای خرمای خشک باشد که من از ترک شام برای امّتم از پیری زودرس هراس دارم، زیرا خوراک شام مایه نیرومندی پیر و جوان است.

امام علی (ع): شام پیامبران در آغاز شب است. شام را ترک نکنید که ترک آن سبب ویرانی بدن می شود.

امام باقر (ع): آغاز ویرانی بدن، ترک شام خوردن است.

امام صادق (ع): ترک شام خوردن، مایه پیری زودرس است.

غذاها با طبیعت گرم و سرد در طب سنتی

علم الأدویه یا گیاه شناسی داروئی و طب سنتی كه امروز از آن با نام مفردات پزشكی و ‏فارماكوگنوزی یاد می شود در باورها و اعتقادات درمانی مردم و نیز در متون قدیمی طب سنتی ‏ایران برگرفته از كتب معتبر و دانشمندان نام آوری چون ابن سینا، زكریای رازی، اهوازی ‏ارجانی و ... می باشد كه اصول طبابت آن بر چهار طبیعت مزاج آدمی یا اخلاط اربعه ‏بنام : بلغم ، صفرا ، سودا ، خون و همچنین بر گرمی و سردی استوار بوده است و بر این اساس ‏تشخیص و درمان صورت می گرفته است.‏

‏ در طب تطبیقی و تلفیق عقاید قدما با پزشكی جدید، اخلاط اربعه با نام ‏PH خون یا اسیدیتیك ‏و بازیك؛ و گرمی و سردی با واژه های پركالری و كم كالری خوانده می شوند. ولی هیچكدام از ‏این تعبیرات بازگو كننده جامعی به شمار نمی روند و غذاهای گرم و سرد در اعتقاد عامه ی مردم ‏ایران به عنوان غذاهای پركالری و كم كالری نمی باشد، زیرا خوراكی هایی مانند گردو ، نارگیل  ، كاكائو  ، ‏ خرما  ،‌ كنجد  ، گوشت شتر ، گوشت كبوتر جزء غذاهای گرم و خوراكی هائی مانند هلو  ، ‏هنداونه ، خیار  ، توت فرنگی  ، جو ، برنج ، گوشت گاو ، ماهی  و مرغ به نام غذاهای سرد ‏شناخته می شوند. برخی غذاها نیز مثل شیر  و م است  گوسفند ، نان گندم ، گوشت بره و ... ‏غذاهای معتدل و به عبارتی نه گرم و نه سرد شناخته می شوند و این گروه از غذاها اثر ‏متابولیسمی و حالت خاص در افراد گرم مزاج و سرد مزاج ایجاد نكرده و به هر دو گروه ‏سازگار است.‏

در طب سنتی، خوراكی های سرد ارزش غذایی منفی در شخص ایجاد كرده و خوردن آنها سبب ‏رخوت ، سستی ، ضعف عمومی ، رنگ پریدگی ،‌ بی حالی ، كم حوصلگی، كاهش نیروی ‏جنسی ، پرخوابی و ... می شود. برعكس خوردن غذاهای گرم باعث بالا رفتن فشارخون ، ‏برافروختگی چهره ،‌ كم خوابی  ، جوش صورت  واحتمالاً كهیر و جوش های چركی خواهد شد.‏

در طب سنتی ایران هر فرد حالت و طبیعت مزاج یا ارگانیسم بدن خود را نسبت به غذاهای سرد ‏یا گرم تشخیص می دهد و در مصرف آنها رعایت اعتدال را می نماید تا دچار عوارض گوارشی ‏و ... نگردد.‏

عدم هماهنگی بین مزاج و غذا - طبق اعتقاد طب سنتی ایران - موجب اختلال در اندام های ‏داخلی مثل قلب و ریه شده و شخص احساس بیماری می نماید. امروزه با پیشرفت پزشكی و ‏كشف علت بیماری ها، این عقاید سنتی كنار گذاشته شده و كمتر مورد استفاده قرار می گیرند.‏

مذمّت پُرخوری در احادیث و روایات(1)

همانگونه که می دانید پُرخوری و چاقی احتمال ابتلا به بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی-عروقی، افزایش چربی های خون، فشار خون بالا، دیابت، ناراحتی مفاصل و ... را افزایش می دهد. همچنین باعث می شود فرد از نظر ظاهری دارای هیکلی نامتناسب شود که هنگام حضور در جمع افراد ، از نظر روانی دچار اضطراب و ناراحتی گردد.

آیین اسلام نیز انسان را از پُرخوری نهی و اعتدال در خوردن غذا را توصیه کرده است. در این مطلب تعدادی از روایات و احادیث مربوط به پیامبر اسلام (ص) و امامان شیعه را برای شما آورده ایم که همگی بر کم خوری تاکید می کنند. البته منظور از کم خوری که در این روایات آمده است، لاغری نیست ، بلکه منظور مصرف غذا به قدر نیاز و احتیاج بدن( متعادل) است تا فرد دارای بدنی سالم و تندرست باشد. زیرا در حال حاضر بعضی افراد جوان به منظور داشتن هیکلی لاغر (به اصطلاح مانکنی) خیلی کمتر از حد نیازشان غذا می خورند که این کار باعث می شود دچار کمبود مواد مغذی شده و در آینده دچار مشکلات جسمی مانند پوکی استخوان ، کم خونی ، سردرد مزمن ، ضعف و سرگیجه و .... شوند.

باتوجه به احادیث و روایات پایین می توان گفت اگر هر فردی واقعاً به توصیه های بهداشتی و سلامتی قرآن و ائمه عمل می کرد، میزان بیماری ها ومشکلات جسمی و روحی خیلی کمتر از این بود.

رعایت اعتدال در خوردن غذا و کم خوری غیراز تاثیر بر سلامت جسمی افراد ، بر سلامت روحی آنها نیز موثر است. در اینجا تاثیرات جسمی کم خوری را با عنوان "فواید ظاهری کم خوری" و تاثیرات روحی و معنوی آن را با عنوان "فواید باطنی کم خوری" برای شما بیان می کنیم. امیدواریم با توصیه به این رهنمودهای گرانقدر، همواره از جسمی سالم و روحی پُرنشاط برخوردار باشید.

* پیامبر خدا (ص): اگر ساکنان خانه ای به مقدار کم غذا بخورند، خانه شان نورانی می گردد. (المعجم الأوسط،ج5، ص229، ح5165عن أبی هریرة، کنزالعمّال، ج3، ص391، ح7093)

* پیامبرخدا(ص): هرکس که خداوند را بسیار تسبیح گوید و به بزرگی یاد کند و در عوض به مقدار کم بخورد و بیاشامد و بخوابد، فرشتگان مشتاق او می شوند. (تنبیه الخواطر، ج2، ص116)

* امام علی (ع) - در حکمت های منسوب به ایشان ــ : زندگی را برای خوردن مخواه، بلکه خوردن را برای زندگی بخواه. (شرح نهج البلاغة، ج 20، ص333، ح824)

* امام علی(ع) - در حکمت های منسوب به ایشان ــ : عاقل را بایسته است که به هنگام شیرینی غذا، تلخی دارو را نیز به یاد داشته باشد.(شرح نهج البلاغة،ج20،ص272،ح 149)

فواید ظاهری کم خوری:

الف ــ سلامت تن

پیامبر خدا (ص): مادر همه داروها، کم خوری است. (المواعظ العددیّة، ص 213)

امام علی (ع): کم خوری، مانع بسیاری از بیماری های جسم می شود. (غررالحکم، 6768 ،عیون الحکم و المواعظ ، ص 370، ح 6248)

امام علی (ع): خوراک را کم کن تا بیماری ها را کم کنی. (غرر الحکم، ح2336)

امام علی (ع): هر کس خوراکش کم باشد، دردهایش نیز کم است. (غررالحکم،ح8409،عیون الحکم والمواعظ، ص455،ح8220)

امام علی (ع): کم خوری، مایه گرامی داشتن بیشتر خویش است و سلامت را بیشتر استمرار می بخشد. (غررالحکم،ح 6819،عیون الحکم والمواعظ،ص 370،ح 6240)

امام علی (ع): هر کس در خوردن به کم بسنده کند، سلامتش بیشتر می شود و اندیشه اش به سامان می رسد. (غررالحکم ، ح8803، عیون الحکم و المواعظ ، ص 437 ،ح7559)

امام علی (ع): سلامت تن، از کمی غذا و کمی آب است. (تحف العقول ، ص 172، بشارة المصطفی،ص 25 کلا هماعن کمیل بن زیاد، بحارالأنوار،ج66، ص425 ،ح41)

امام رضا (ص): اگر مردم در خوردن به کم بسنده می داشتند، بدن هایشان سالم بود. (بحارالأنوار،ج66، ص 425 ،ح 41)

امام رضا (ع) : بدن همانند زمین پاک و آماده برای زراعت است که اگر در آبادانی و آب دهی به آن مراقبت شود، به گونه ای که آب، نه بیشتر از نیاز به آن برسد تا آن را غرق کند و نه از اندازه کمتر باشد تا آن را به خشکی گرفتار سازد، آبادانی اش استمرار می یابد و خرّمی اش بیشتر می گردد و کشت آن برکت می یابد؛ امّا اگر از آن غفلت شود، به تباهی می گراید و علف هرز در آن می روید. بدن چنین حکایتی دارد و تدبیر آن در خوراک و نوشیدنی، چنین است.[پس،] سامان و سلامت می یابد و عافیت در آن، ریشه می گسترد. بنگر که چه چیز با تو و با معده ات سازگار است و تن تو با چه چیز نیرو می گیرد و چه خوردنی و نوشیدنی ای برای بدنت سالم تر است، همان را برای خویش مقرّر بدار و خوراک خود گیر. (بحار الأنوار،ج62، ص310)

ب ــ شادابی چهره

پیامبر خدا(ص): برادرم عیسی، از شهری گذر کرد که در آن، مرد و زنی به یکدیگر فریاد می کشیدند. پرسید:« شما را چه شده است؟».

مرد گفت:ای پیامبر خدا! این، زن من است و او را مشکلی نیست. زنی درستکاراست؛ امّا دوست دارم از او جدا شوم.

عیسی گفت:« به هر حال، به من بگوی که او را چه می شود؟»

مرد گفت: بی آن که کهنسال باشد، چهره اش بی طراوت است.

گفت: ای زن! آیا دوست داری دیگر بار، چهره ات پرطراوت شود؟».

زن گفت: آری.

به او گفت: « چون غذا می خوری، از سیر شدن حذر کن؛ زیرا اگر غذا بر سینه سنگینی کند و از اندازه افزون شود، طراوت چهره از میان می رود».

آن زن، چنان کرد و دیگر بار، چهره اش طراوت یافت. (بحارالأنوار،ج14، ص320،ح26)

ج ــ طول عمر

لقمان(ع): اگر خوراک انسان اندک باشد، زیاد زنده می ماند. (المواعظ العددیّة، 71)

فواید باطنی کم خوری را در مطلب بعدی به شما خواهیم گفت.

مذمّت پُرخوری در احادیث و روایات (2)

در مطلب قبل ، در مورد اثرات مفید کم خوری در سلامت جسمی و ظاهری افراد صحبت کردیم. در این مطلب تاثیر کم خوردن غذا را در سلامت روحی و حالات معنوی بیان می کنیم.

فواید باطنی کم خوری

الف ــ صفای اندیشه

امام علی (ع): هر کس خوراکش کم باشد، اندیشه اش صفا می یابد. (غرر الحکم، ح 8462 ،عیون الحکم و الواعظ ،ص456 ،ح 8236)

ب ــ فروغ دل

پیامبر خدا(ص): اگر کسی خوراک خود را کم کند، درونش از نور سرشار می گردد. (الفردوس،ج1، ص290 ،ح1138 عن أبی هریرة، کنز العمّال، ج15، ص 244،ح40772)

ج ــ رهایی از شیطان

پیامبر خدا (ص): هر کس، از این خرسند می شود که خویش را از ابلیس برهاند، باید گوشت و چربی خود را با کم خوری، آب کند؛ چرا که با کم خوری، حضور فرشتگان و فراوان اندیشیدن در آنچه نزد خداوند است، را به دست می آورد. (الفردوس،ج3، ص536،ح5672عن ابن عبّاس)

پیامبر خدا (ص): با کمی خوراک و نوشیدنی، با نفس خویش جهاد کنید تا فرشتگان بر شما سایه بگسترند و شیطان از شما بگریزد. (تنبیه الخواطر،ج2،ص122)

د ــ در آمدن به ملکوت آسمان ها

پیامبر خدا (ص): پشمینه بپوشید و میان بر بندید و به گنجایش نیمه ی شکم بخورید تا به ملکوت آسمان ها در آیید. (مکارم الأخلاق، ج1، ص252،ح750)

پیامبر خدا (ص): هر کس شکمش پُر باشد، به ملکوت آسمان ها و زمین راه نمی یابد. (تنبیه الخواطر،ج1، ص100عن ابن عبّاس)

ه ــ تقرب به درگاه خداوند

پیامبر خدا(ص): کاستن از خوراک، نزد خداوند، جایگاهی والا دارد. (تنبیه الخواطر،ج2، ص119)

پیامبر خدا (ص): دوست داشتنی ترین شما نزد خداوند، کم خوراک ترین و سبک بدن ترین شماست. (کنز العمّال،ج15،ص261،ح40869)

امام صادق (ص): نزدیک ترین حالت بنده به خداوند، هنگامی است که شکم وی، سبک باشد. (الکافی، ج6، ص269،ح4)

و ــ مجموعه ای از منافع کم خوری

پیامبر خدا (ص): هر کس خوراکش اندک باشد، تنش سلامت و دلش صفا می یابد؛ و هر کس خوراکش فراوان باشد، تنش بیمار و دلش سخت می گردد. (بحارالأنوار، ج66، ص331، ح5)

امام علی(ع): بر شما باد میانه روی در خوردنی ها؛ چراکه این کار، از اسراف دورتر است و مایه سلامت بیشتر تن می گردد و در پرستش، بیشتر یاری می رساند. (غررالحکم، ح6153، عیون الحکم والمواعظ، ص341، ح5833)

مصباح الشریعة ــ درحدیثی که به امام صادق (ع)منسوب است ــ : کم خوری، در میان هر طایفه ای، ستوده است؛ زیرا منفعت باطن و ظاهر، در آن است. (بحار الأنوار،ج66، ص337،ح33)

تأثیر تغذیه بر اخلاق

در روایات متعددى مى خوانیم : یكى از شرایط استجابت دعا پرهیز از غذاى حرام است؛ از جمله، در حدیثى آمده است كه شخصى نزد پیامبر صلى الله علیه و آله آمد و عرض كرد: «احب ان یستجاب دعائى؛ دوست دارم دعاى من مستجاب شود!» پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: «طهر ماكلك ولاتدخل بطنك الحرام ، غذاى خود را پاك كن و از غذاى حرام پرهیز نما!»

همین معنى از همان بزرگوار با تعبیر دیگرى آمده است، مى فرماید: «من احب ان یستجاب دعائه فلیطیب مطعمه و مكسبه; كسى كه دوست دارد دعایش مستجاب شود، طعام و كسب خود را از حرام پاك كند!»

با توجه به این كه در حدیثى از امام صادق علیه السلام مى خوانیم: «ان الله لایستجیب دعاء بظهر قلب قاس; خداوند دعایى را كه از قلب قساوتمند برخیزد مستجاب نمى كند!» مى توان نتیجه گرفت كه غذاى ناپاك و حرام، قلب را تاریك و قساوتمند مى كند; و به همین دلیل، دعاى حرام خواران مستجاب نمى شود و از اینجا به رابطه نزدیكى كه در میان ناپاكى درون و تغذیه حرام وجود دارد، مى توان پى برد.

در حدیث معروف امام حسین علیه السلام در روز عاشورا آمده است كه بعد از ایراد آن سخنان داغ و پر محتوا و گیرا در برابر لشكر لجوج و قساوتمند كوفه، هنگامى كه ملاحظه كرد آنها حاضر به سكوت و گوش دادن به سخنانش نیستند، فرمود: (آرى! شما حاضر به شنیدن سخن حق نیستید زیرا ملئت بطونكم من الحرام فطبع الله على قلوبكم; شكمهاى شما از غذاهاى حرام پر شده است، در نتیجه خداوند بر دلهاى شما مهر زده است (و هرگز حقایق را درك نمى كنید!)»

2- در روایات دیگرى آمده است; كه رابطه اى در میان خوردن غذاى حرام و عدم قبول نماز و روزه و عبادات، وجود دارد; از جمله، در حدیثى از پیامبراكرم صلى الله علیه و آله مى خوانیم: «من اكل لقمة حرام لن تقبل له صلوة اربعین لیلة، و لم تستجب له دعوة اربعین صباحا و كل لحم ینبته الحرام فالنار اولى به و ان اللقمة الواحدة تنبت اللحم; هركسى لقمه اى از غذاى حرام بخورد تا چهل شب نماز او قبول نمى شود،و تا چهل روز دعاى او مستجاب نمى گردد; و هر گوشتى كه از حرام بروید، آتش دوزخ براى آن سزاوارتر است; و حتى یك لقمه نیز باعث روییدن گوشت مى شود!»

بدیهى است براى قبولى نماز، شرایط زیادى لازم است، از جمله حضور قلب و پاكى دل، اما غذاى حرام پاكى قلب و صفاى دل را از انسان مى گیرد.

3- در روایات متعدد دیگرى از پیامبراكرم صلى الله علیه و آله و امامان معصوم علیهم السلام آمده است كه: «من ترك اللحم اربعین صباحا ساء خلقه;كسى كه چهل روز گوشت را ترك كند، اخلاق او بد مى شود!»

از این احادیث بخوبى استفاده مى شود كه در گوشت ماده اى است كه اگر براى مدت طولانى از بدن انسان قطع شود،در روحیات و اخلاق او اثر مى گذارد،و كج خلقى و بد اخلاقى به بار مى آورد.

البته استفاده زیاد از گوشت حیوانات نیز در بعضى از روایات مزموم شمرده شده، ولى از ترك آن براى مدت طولانى نیز در بسیارى از روایات نهى شده است.

4- در روایات زیادى كه در كتاب «اطعمه و اشربه » آمده است، رابطه اى میان بسیارى از غذاها و اخلاق خوب و بد، بیان گردیده به عنوان نمونه:

در حدیثى از رسول خدا صلى الله علیه و آله مى خوانیم: «علیكم بالزیت فانه یكشف المرة .... و یحسن الخلق; بر شما لازم است كه از زیت (زیت به معنى روغن زیتون  یا هرگونه روغن مایع است) استفاده كنید، زیرا صفرا را از بین مى برد... و اخلاق انسان را نیكو مى كند!»

5- در حدیثى از امام صادق علیه السلام مى خوانیم: كه از كلام پیامبر صلى الله علیه و آله چنین نقل مى كند «من سره ان یقل غیظه فلیاكل لحم الدراج; كسى كه دوست دارد خشم او كم شود گوشت دراج را بخورد!» (دراج پرنده‏اى است‏شبیه به كبك كه گوشت لذیدى دارد)

از این تعبیر بخوبى استفاده مى شود كه رابطه اى میان تغذیه و خشم و بردبارى وجوددارد.

6- در روایت مشروحى از تفسیر عیاشى از امام صادق علیه السلام نقل شده درباره این كه چرا خداوند خون را حرام كرده مى فرماید: «و اما الدم فانه یورث الكلب و قسوة القلب و قلة الرافة و الرحمة لا یؤمن ان یقتل ولده و والدیه ....; این كه خداوند خوردن خون را حرام كرده به خاطر آن است كه سبب جنون و سنگدلى و كمبود رافت و مهربانى مى شود ... تا آنجا كه ممكن است فرزند و یا پدر و مادرش را به قتل برساند!»

در بخش دیگرى از این روایت مى فرماید: «و اما الخمر فانه حرمها لفعلها و فسادها وقال ان مدمن الخمر كعابد الوثن و یورث ارتعاشا و یذهب بنوره و یهدم مروته; و اما شراب، خداوند آن را به خاطر تاثیر و فسادش حرام كرده است و فرمود شخص دائم الخمر مانند بت پرست است بدنش لرزان مى شود، و نور (معنویت) او را از بین مى برد، و شخصیت او را ویران مى سازد!»

7- در روایات متعددى كه در كافى درباره انگور  آمده است رابطه میان خوردن انگور و برطرف شدن غم و اندوه دیده مى شود; از جمله، در حدیثى از امام صادق علیه السلام مى خوانیم: «شكى نبى من الانبیاء الى الله عزوجل الغم فامره الله عزوجل باكل العنب; یكى از پیامبران الهى از غم و اندوه (و افسردگى) به پیشگاه خداوند متعال شكایت كرد; خداوند متعال به او دستور داد كه انگور بخورد!»

این حدیث تاكید بیشترى است بر مساله ارتباط تغذیه با مسائل اخلاقى.

8- در احادیث متعددى نیز رابطه خوردن انار  و از میان رفتن وسوسه هاى شیطانى و به وجود آمدن نورانیت قلب دیده مى شود; از جمله، در حدیث معتبرى از امام صادق علیه السلام آمده است كه مى فرمود: «من اكل رمانة على الریق انارت قلبه اربعین یوما; كسى كه یك انار را ناشتا بخورد، چهل روز قلبش را نورانى مى كند.»

9- در روایت متعددى در باب «خوردن » تعبیراتى دیده مى شود كه همه نشانه ارتباط تغذیه با روحیات و مسائل اخلاقى است; از جمله، در حدیثى از رسول خدا صلى الله علیه و آله مى خوانیم كه به جعفر (ابن ابى طالب)علیهماالسلام فرمود: «یا جعفر كل السفرجل فانه یقوى القلب و یشجع الجبان; اى جعفر! « به  » بخور قلب را تقویت مى كند و ترسو را شجاع مى سازد!»

10- در بعضى از احادیث رابطه میان غذاى اضافى و سنگدلى و قساوت و عدم پذیرش موعظه دیده مى شود; از جمله، در كتاب «اعلام الدین » از پیغمبر اكرم نقل شده كه فرمود: «ایاكم و فضول المطعم فانه یسم القلب بالقسوة و یبطى ء بالجوارح عن الطاعة و یصم الهمم عن سماع الموعظة; از غذاى اضافى بپرهیزید كه قلب را پر قساوت مى كند و از اطاعت حق تنبل مى سازد و گوش را از شنیدن موعظه كر مى نماید!»

فضول الطعام (غذاى اضافى) ممكن است اشاره به پرخورى باشد یا غذاهاى باقى مانده و فاسد شده، و در هر حال از رابطه تغذیه و مسائل اخلاقى خبر مى دهد.

همین معنى در بحارالانوار از بعضى از روات اهل سنت از پیغمبراكرم صلى الله علیه و آله نقل شده است.

از این حدیث بخوبى استفاده مى شود كهغذاى اضافى سه پیامد سوء دارد: قساوت مى آورد; انسان را در انجام عبادات و طاعات تنبل مى كند; و گوش شنوا را در برابر مواعظ از انسان مى گیرد!

این مطلب كاملا محسوس است كه وقتى انسان غذاى زیاد و سنگین مى خورد عبادات را به زحمت به جا مى آورد و نشاطى براى عبادت ندارد بعكس هنگامى كه غذاى ساده و كم مى خورد قبل از اذان صبح بیدار است نشاط دارد و حالت مطالعه و عبادت دارد.

همچنین به تجربه رسیده است هنگامى كه انسان روزه مى گیرد رقت قلب پیدا مى كند و آمادگى بیشتر براى شنیدن مواعظ در او حاصل مى شود; بعكس هنگامى كه شكم پر است فكر انسان درست كار نمى كند و خودش را از خدا دور مى بیند.

11- در احادیث اسلامى در ارتباط نوشیدن عسل با صفاى قلب، از امیرمؤمنان على علیه السلام مى خوانیم: «العسل شفاء من كل داء و لا داء فیه یقل البلغم و یجلى القلب; عسل  شفاى تمام بیماریها است و در آن بیمارى نیت بلغم را كم مى كند و قلب را صفا مى بخشد.»

نتیجه:

از مجموع آنچه در بالا آوردیم و روایات فراوان دیگر كه ذكر آنها به طول مى انجامد بخوبى استفاده مى شود كه رابطه نزدیكى میان تغذیه و روحیات و اخلاقیات وجود دارد، هرگز نمى گوئیم غذاها علت تامه براى اخلاق خوب یا بد است، بلكه همین اندازه مى دانیم كه طبق روایات بالا یكى از عوامل زمینه ساز پاكى و اخلاق، تغذیه است هم از نظر نوع غذاها و هم از نظر حلال و حرام بودن آنها.

دانشمندان امروز نیز معتقدند بسیارى از پدیده هاى اخلاقى به خاطر هورمونهائى است كه غده هاى بدن تراوش مى كند و تراوش غده ها رابطه نزدیكى با تغذیه انسان دارد; بر همین اساس، بعضى معتقدند كه گوشت هر حیوانى حاوى صفات آن حیوان است، واز طریق غده ها و تراوش آنها در اخلاق كسانى كه از آن تغذیه مى كنند اثر مى گذارد. گوشت درندگان انسان را درنده خو مى كند، و گشت خوك صفت بى بندوبارى جنسى را كه از ویژگیهاى این حیوان است به خورنده آن منتقل مى سازد.

این از نظر رابطه طبیعى و مادى است، از نظر رابطه معنوى نیز آثار خوردن غذاى حرام غیر قابل انكار است، غذاى حرام قلب را تاریك و روح را ظلمانى مى كند و فضائل اخلاقى را ضعیف مى سازد.

این سخن با ذكر یك داستان تاریخى كه مورخ معروف مسعودى در «مروج الذهب » آورده پایان مى دهیم:

او از «فضل بن ربیع » نقل مى كند كه «شریك ابن عبدالله » روزى وارد بر «مهدى » خلیفه عباسى شد، مهدى به او گفت باید حتما یكى از سه كار را انجام دهى، شریك سؤال كرد كدام سه كار؟ گفت یا قضاوت را از سوى من بپذیرى و یا تعلیم فرزندم را برعهده بگیرى، و یا غذائى (با ما) بخورى! شریك فكرى كرد و گفت سومى از همه آسانتر است، مهدى او را نگهداشت و به آشپز گفت انواعى از خوراك مغز آمیخته با شكر و عسل براى او فراهم ساز.

هنگامى كه «شریك » از آن غذاى بسیار لذیذ و (طبعا حرام) فارغ شد، آشپز رو به خلیفه كرد و گفت این پیرمرد بعد از خوردن این غذا هرگز بوى رستگارى را نخواهد دید! فضل ابن ربیع مى گوید مطلب همین گونه شد، و شریك ابن عبدالله بعد از این ماجرا هم به تعلیم فرزندان آنها پرداخت و هم منصب قضاوت را از سوى آنها پذیرفت.

منبع : كتاب اخلاق در قرآن كریم آیه الله مكارم شیرازی، جلد اول صفحه 149

توصیه های غذایی برای روزه داران

اگرچه برای روزه داران  واقعی فواید روزه و آثاری كه بر جسم آنها دارد هدف اصلی نیست ، اما به هرحال در روایات بر این نكته تاکید شده است كه گذشته از آثار معنوی، روزه ماه رمضان در سلامت جسمی روزه داران هم مؤثر است. اما نباید فراموش كرد كه تنها در شرایطی می توان انتظار داشت كه روزه دار سلامت جسم و روح را به دست آورد كه مطابق اصول صحیحی باشد. مثلاً روزه می تواند با كاهش وزن بدن، سبب كاهش فشار بر مفاصل استخوانی پا، كمر و سایر اندام شود؛ البته در صورتی كه شخص روزه دار در خوردن افطاری و سحری طوری زیاده روی نكند كه بعد از پایان ماه رمضان اضافه وزن پیدا كند. رعایت توصیه های زیر می تواند به یك روزه داری سالم كمك كند.

توصیه هایی برای افطار

1 – بیشتر انرژی بدن باید با خوردن سحری تامین شود. پس افطار را سبك بخورید تا شكم سنگین نشود.

2 – غذای افطار باید سبك و پركالری بوده و سریع هضم شود. مثل: خرما  ، شله زرد  ، مقداری كمی شیر و چای  كمرنگ. شما هم حتماً از غذاهای كم حجم استفاده كنید تا به معده فشاری وارد نشود.

3 – بهتر است با چای شیرین و خرما روزه خود را باز كنید و حتی المقدور از نوشیدن آب زیاد بپرهیزید؛ چون این كار باعث بی حالی، ضعف و درد معده خواهد شد.

4 – موقع افطار مایعات زیادی مصرف نكنید؛ چرا كه مصرف مایعات در این زمان، سبب سوء هاضمه می شود، اگرچه در ساعات بعد از افطار نوشیدن آب زیاد مفید است.

5 – در زمان افطار و سحر از خوردن غذاهای پرچرب خودداری كنید.

توصیه هایی برای سحری

1 – فراموش نكنید كه پرخوری در هنگام سحر نه تنها از احساس گرسنگی در ساعات انتهایی روز جلوگیری نمی كند، بلكه در ساعات ابتدایی بعد از سحر، فشار زیادی را به معده و دستگاه گوارشی فرد وارد می كند كه سبب بروز علائمی نظیر سوء هاضمه، درد و نفخ معده می شود.

2 – در ماه رمضان سعی كنید شب ها زود بخوابید تا بتوانید سحر به موقع ( تقریباً 5/1 ساعت قبل از اذان صبح ) بیدار شوید. با این روش از ورود مقدار زیادی غذا و مایعات به معده و تجمع آنها جلوگیری می كنید و هضم غذا نیز راحت تر خواهد بود.

3 – بیدار نشدن برای سحری كاملاً اشتباه است و در طولانی مدت سبب ضعف و بی حالی روزه داران خواهد شد.

4 – در سحر از مواد غذایی پروتئین دار ( تخم مرغ  ، حبوبات  ، لبنیات  و گوشت ) استفاده كنید و به جای نوشیدن آب زیاد، میوه های آب دار بخورید.

5 – مایعات توصیه شده برای سحری باید به تدریج نوشیده شوند. یك لیوان آب میوه و یك لیوان شربت عسل  یا قند اثر مفیدی خواهد داشت.

6 – رژیم غذایی سحر بهتراست شامل مواد غذایی متنوع باشد. این نكته برای نوجوانان اهمیت بیشتری دارد و باید از مواد غذایی قندی، پروتئین دار و پر انرژی استفاده كنند.

7 – از مصرف نمك  زیاد خودداری كنید، چون نمك زیاد سبب دفع مایعات از بدن و احساس تشنگی در ساعات روز خواهد شد. با یك رژیم غذایی معمولی، نمك كافی به بدنتان خواهد رسید و نیازی به مصرف نمك اضافی نیست.

8 – بعد از خوردن سحری حتی الامكان نخوابید، چون وضعیت درازكش، سبب برگشت مواد به مری و ترش كردن می شود و گذشته از آن فردای آن روز احساس خوبی نخواهید داشت. این كار در دراز مدت باعث سوزش سردل و بیماری " رفلكس معده و مری " می شود. در این بیماری غذا از معده و مری بر می گردد و به اصطلاح احساس " ترش کردن" را گویند.

توصیه هایی دیگر برای روزه داران

1 –اول ساعات بعد از سحری و سپس ساعات بعد از افطار به ترتیب برای مطالعه دانش آموزان و دانشجویان وقت مناسبی است.

2 – ورزشكاران در ماه رمضان نسبت به افراد عادی نیاز بیشتری به پروتئین ، قند و ویتامین ها دارند. باید حدود 3 ساعت بعد از افطار ورزش را شروع کرد تا غذای مصرف شده فرصت هضم پیدا كند. بین خوردن غذا و شروع ورزش باید فاصله ای باشد كه جریان خون بتواند به راحتی به عضلات بدن برسد.

3 – درماه رمضان تمرینات ورزشی سبك تر باشد، زیرا بدن نمك و آب زیادی در جریان ورزش از دست می دهد و در ورزش های شدید منجر به ضعف شدید بدن می شود. ورزشكار باید تا سحر به تدریج مایعات زیادی مصرف كند كه نیازهای بدنش تامین شود.

4 – خرما  ، سوپ، سبزیجات و شیر برای افطار ورزشكاران توصیه می شود.

5 – در صورتی كه فردی بعد از افطار قصد تمرین ورزش سنگین یا مسابقه ورزشی را دارد بهتر است قبل از شروع مسابقه، هنگام افطار از گوشت، زرده تخم مرغ و ماهی استفاده كند. مصرف مایعات فراوان از جمله آب میوه ها قبل از ورزش هم مناسب است.

6 – میزان انرژی تامین شده از پروتئین در ورزشكاران باید حدود 15 درصد و حداكثر 20 درصد باشد؛ چون پروتئین زیاد، مناسب نیست و سبب تولید مواد زاید در خون و احساس خستگی در حین ورزش می شود.

منبع : ماهنامه دنیای تغذیه

چند خبر در مورد تغذیه در ماه رمضان

نخوردن سحری موجب سردرد می‌شود

دكتر حسن مظفری متخصص تغذیه درباره نخوردن ‌سحری در ماه مبارك رمضان گفت: از نظر تغذیه‌ای روزه بی سحری توصیه نمی‌شود . در افرادی که بی‌سحری روزه می‌گیرند ، کمبود بیش از حد انرژی باعث می شود، بدن از منابع چربی برای تامین انرژی استفاده کند و در اثر سوخت ناقص چربی ها ، ترکیبات ستونی در بدن ایجاد می شوند که منجر به ایجاد بوی بد دهان، سردرد، دردهای عضلانی می‌شوند و فرد احساس می‌كند كه سالم نیست.

دكتر افرا درخشی متخصص تغذیه نیز گفت: صرف سحری برای همه روزه‌داران به خصوص نوجوانان در حال رشد ضروری بوده و سحری باید شامل یك وعده غذای كامل برای هر فرد باشد.

یك روزه‌دار در طول روز با كمبود آب و نمك‌ها یا الكترولیت و قند مواجه است، بنابراین در هنگام افطار به نحو شایسته‌ای این كمبودها باید جبران شود. شروع افطار با مایعات گرمی مانند آب، چای، شیر، سوپ سبزیجات به همراه چند عدد خرما مناسب است.

وی افزود: مصرف نان، پنیر، سبزی و مایعات، به همراه خرما بهترین افطار به شمار می‌رود و صرف شام به منظور جلوگیری از ولع بعد از افطار دو ساعت بعد توصیه می‌شود. اما درمورد نوجوانان و افرادی كه تازه به سن تكلیف رسیده‌اند (چون در دوران رشد هستند ) باید افطار و شام در یک وعده با هم خورده شوند. غذای شام باید شامل مواد گوشتی، مرغ، ماهی، تخم مرغ، سالاد و ماست باشد.

كشمش و خرما جایگزین زولبیا و بامیه شود

یك متخصص تغذیه توصیه كرد كه به جای مصرف زولبیا و بامیه در ماه مبارك رمضان، كشمش و خرما را كه از سودمندترین قندهای طبیعی هستند ، مصرف کنند كه اثرات جانبی بسیار كمی هم دارند.

دكتر مظفری در مورد مصرف و تولید بسیار بالای زولبیا، بامیه و نقل و نبات در ماه رمضان گفت: باید مصرف شیرینی بخصوص شیرینی‌هایی مصنوعی متعادل باشد، چون مصرف بیش ار حد قند در بروز بیماری های قلبی و عروقی نقش دارد و به نسبت افزایش مصرف آن ، بدن از دریافت مواد غذایی دیگر محروم می‌شود.

وی درمورد فواید و مضرات مصرف غذاهایی نظیر سوپ و آش در هنگام افطار گفت: اینكه برخی افراد هنگام افطار غذاهای بسیار ساده‌ای نظیر آش و سوپ مصرف می‌كنند و بعد از چند ساعت شام می‌خورند، بد نیست چون دستگاه گوارش ابتدا با حجم كمی از غذا آماده فعالیت می‌شود و از میزان عطش نیز كاسته می‌شود و بدن با دست آوردن حالت ثبات آماده شام می‌شود؛ اما اینكه برخی از همان ابتدا افطار و شام را با هم مصرف می‌كنند و یك دفعه مواد غذایی بسیاری را وارد دستگاه گوارش می‌كنند زیاد مطلوب نیست و روش اول بسیار بهتر است.

زنان شیرده روزه‌دار مواد غذایی با كیفیت بخورند

دکتر مظفری در پاسخ به این سوال كه زنان شیرده روزه دار چه نكات غذایی را باید رعایت كنند، گفت: چون بخش عمده‌ای از مواد غذایی كه زنان شیرده مصرف می‌كنند، وارد شیر شده و به كودك می‌رسد، نیازهای تغذیه‌ای آنها بالا می‌رود. لذا برای شیردهی موفق نیازمند مصرف مواد غذایی بیشتری از نظر كمی و كیفی هستند و در صورت روزه‌دار شدن باید هنگام سحر و افطار، مواد غذایی را با كمیت و كیفیت مطلوبی مصرف كنند تا لطمه‌ای به كودك وارد نشود.

نمی‌توان برای همه افراد در ماه رمضان یك الگوی تغذیه‌ای واحد پیاده كرد

یك متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی مشهد اعتقاد دارد كه در ماه مبارك رمضان نمی‌توان برای افراد یك الگوی تغذیه‌ای واحد پیاده كرد.

وی اظهارداشت: هرگونه نیاز بدن به غذا باید تامین شود كه حجم آن را خود فرد تعیین می‌كند. لذا افرادی هستند كه در وقت سحر نمی‌توانند غذا بخورند، به هر حال باید غذا به اندازه مورد نیاز مصرف شود و اگر بتوانیم آگاهی مردم را نسبت به منابع غذایی مواد مغذی افزایش دهیم ، می‌توانیم سلامت بدن را حفظ نماییم.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی مشهد به سحری به عنوان وعده مهمی در ماه رمضان اشاره كرد و گفت: باید سحری غذای كاملی باشد زیرا در طول روز بدن به پروتئین نیازمند است كه می‌توان با قرار دادن گوشت، برنج، حبوبات و سبزیجات در سحری پروتئین‌های مورد نیاز بدن را تامین كرد.

برای شروع افطار بهتر است از خرما، شیر گرم یا چای استفاده شود تا معده به آرامی كار خود را شروع كند یا بهتر است از مایعات و موادی مثل شله زرد استفاده كرد.

بیماران گوارشی از گرفتن روزه خودداری كنند

چنانچه بیماران گوارشی در حین روزه‌داری دچار علائمی چون دل درد خصوصا هنگام ظهر شوند، نشانه فعالیت بیماری بوده و باید از روزه‌داری پرهیز كنند.

دكتر علی فانی متخصص بیماری های گوارشی در مورد تغذیه افرادی كه برای اولین بار روزه می‌گیرند، گفت : غذاها خصوصا در موقع افطار باید سبك، نسبتا كم حجم و پركالری باشند، مثل لبنیات، عسل، خرما، برخی از شیرینی‌های ساده و مواد پروتئینی مثل گوشت و پرهیز از مصرف غذاهای پرحجم و نفاخ به دلیل استراحت معده در شب و نیز پرهیز از غذاهای چرب، سرخ كرده و چاشنی‌ها.

وی افزود: یك سوپ مناسب برای افطار، یك پیش غذای مناسب است چون آب بدن را تامین می‌كند و هضم خوبی دارد، ولی آش رشته كه هم كشك دارد و هم سنگین و نفاخ است باید مصرف نشود.

وی در مورد روزه گرفتن افرادی كه به بیماری‌ گوارشی مبتلا هستند، گفت: افرادی كه مبتلا به زخم های فعال سیستم گوارشی فوقانی مثل معده و اثنی عشر هستند، ترجیحا از روزه‌داری معاف هستند چون روزه داری با تشدید ترشح اسید معده منجر به فعال سازی زخم و عوارضی چون خونریزی می‌شود.

سنگ كلیه بیماری نیست كه مانع روزه‌داری شود

بیماران مبتلا به سنگ كلیه می‌توانند با نوشیدن 8 لیوان آب یا مایعات در فواصل افطار تا سحر روزه بگیرند.

دكتر روشنی متخصص بیماری های كلیوی تاكید كرد: سنگ كلیه بیماری نیست كه مانع روزه‌داری شود.

وی ‌افزود: همانطور كه به چنین بیمارانی در ایام غیر از ماه رمضان توصیه می‌شود 8 لیوان آب یا مایعات بنوشند، در ماه رمضان هم با تقسیم دفعات نوشیدن آب و مایعات در ساعات بین افطار تا سحر، می‌توانند روزه خود را بگیرند.

وی توصیه كرد كه افراد از نوشیدن نوشابه‌های گازدار در ابتدای افطار بپرهیزند، چرا كه این نوشابه‌ها هم موجب كمبود كلسیم در بدن و هم باعث تورم معده و ایجاد سیری كاذب می شوند.

* منبع : سایت ایسنا ( خبرگزاری دانشجویان ایران )

یک هفته برنامه ی غذایی برای سحری و افطار

دوستان گرامی برنامه غذایی که در زیر مشاهده می کنید، نمونه ای از یک هفته برنامه غذایی معمولی در طی ایام ماه مبارک رمضان می باشد. هدف از این برنامه غذایی، ارائه یک رژیم لاغری نبوده است و به همین دلیل مقدار مشخصی برای مواد غذایی بیان نکرده ام، بلکه فقط می خواستم با نوع مواد غذایی که در طی یک روز باید مصرف کنید، آشنا شوید.

اگر شما افطار و شام را یک جا می خورید، می توانید مواد غذایی موجود در هر یک را با هم مصرف کنید. همچنین می توانید با توجه به امکانات و ذائقه خود، برنامه غذایی هر روز را با دیگری جابجا کنید، مثلاً برنامه روز شنبه و سه شنبه را جابجا کنید و به همین صورت.

اگر با طرز تهیه هر یک از غذاهای موجود در برنامه زیر آشنا نیستید، می توانید با کلیک کردن بر روی غذا(مثلاً خورش کرفس) آن را یاد بگیرید.

شنبه:

افطار : یک استکان آب جوش یا چای + 3 عدد خرما + چند برش نان سنگک + 30 گرم( به اندازه یک قوطی کبریت ) پنیر + 2 عدد مغز گردوی کامل شام : خورش کرفس  یا بامیه با پلو + یک پیش دستی سالاد کاهو یا یک کاسه سالاد شیرازی + یک کاسه ماست سحری : یک لیوان شیر + چند برش نان سنگک + چند قاشق مرباخوری عسل یا شیره انگور یا شیره خرما + چای + چند عدد خرما+ چند لقمه نان و پنیر و گردو

یکشنبه:

افطار : آش(هر نوع آشی که دوست دارید) + چند عدد خرما با چای یا آبجوش + چند لقمه نان و حلوا شام : ماهی با پلو + سالاد (هر سالادی که می خواهید) ؛ در صورت دلخواه می توانید ترشی و نیز لیمو ترش هم با غذا بخورید. سحری : چای شیرین + نان و پنیر و گردو + یک لیوان شیر

دوشنبه:

افطار: حلیم  + آب جوش یا چای با چند عدد خرما + چند برش نان شام : ته چین مرغ  + سالاد + ماست سحری : نان و کره و مربا + یک لیوان شیر + چند عدد خرما با چای

سه شنبه:

افطار: شله زرد  + نان و پنیر و سبزی + چای یا آب جوش با خرما شام: عدس پلو  + سالاد ؛ با عدس پلو می توانید کشمش یا خرمای کمی تفت داده شده یا کمی گوشت چرخ کرده (بصورت ماده ی ماکارونی) بخورید. سحری: چای شیرین + یک لیوان شیر + نان و پنیر + چند لقمه نان و حلوا ( با شیر آن را بخورید)

چهارشنبه:

افطار: چای یا آبجوش با چند خرما + نان و پنیر و گردو + سوپ ( هر سوپی که دوست دارید) شام: خورش قیمه  با پلو + سالاد + ماست سحری: یک لیوان شیر + نان و کره و مربا یا عسل + چای + چند لقمه نان و پنیر و گردو

پنجشنبه:

افطار: چای یا آبجوش با چند عدد خرما + 1 لیوان شیر + نان و پنیر با خیار و گوجه فرنگی حلقه شده شام : لوبیا پلو  ( در صورت دلخواه می توانید در لوبیا پلو، گوشت چرخ کرده هم بریزید)+ سبزی خوردن یا سالاد + ماست سحری : نان و پنیر و خیار و گوجه + چای شیرین + نان و خامه و مربا

جمعه:

افطار: چای یا آبجوش با چند عدد خرما + یک لیوان شیر + نان + شیره انگور یا عسل + پنیر و گردو شام : کتلت گوشت  همراه با سبزی خوردن یا سالاد + ماست سحری: چای + چند عدد خرما + نان با خامه و مربا یا عسل یا شیره انگور + چند لقمه نان و پنیر

توصیه های تغذیه ای:

در هر روز از این برنامه غذایی ، پنج گروه اصلی هرم غذایی  یعنی گروه نان و غلات، گروه سبزی ها، گروه میوه ها، گروه شیر و لبنیات و گروه گوشت وجود دارد. شما باید روزانه از هر پنج گروه غذایی مصرف کنید تا بتوانید مواد مغذی مورد نیاز بدن خود را که شامل کربوهیدرات، چربی، پروتئین، ویتامین و املاح است، تأمین نمایید. در این صورت بدنی سالم و تندرست خواهید داشت و انرژی کافی برای انجام فعالیت های روزانه ی خود را بدست خواهید آورد.

البته هر فردی با توجه به وضعیت جسمی خود ( لاغر یا چاق، پیر یا جوان، داشتن یک بیماری خاص) می تواند یک ماده ی غذایی را کمتر یا بیشتر مصرف کند یا یک ماده ی غذایی را جانشین دیگری کند؛ مثلاً فردی که دارای کلسترول خون بالا است، می تواند به جای گوشت قرمز از گوشت مرغ استفاده کند یا فردی که چاق است و می خواهد لاغر شود می تواند به جای خامه از پنیر استفاده کند.

در هر صورت این برنامه به عنوان پایه ای برای یک فرد سالم و متناسب می باشد. حال با توجه به این صحبت ها، نکات تغذیه ای لازم را برای شما بیان می کنم:

1- مهم ترین مسئله این است که هر روز بعد از افطار ( یک تا چند ساعت بعد ) باید 3-2 عدد میوه متوسط مصرف کنید که با توجه به میوه های این فصل می توانید این میوه ها را بخورید: 

سیب ، گلابی ، انگور ، هلو ، شلیل، هندوانه، خربزه، انجیر و موز و ... . در مورد انگور یک خوشه معمولی معادل یک میوه است و در مورد هندوانه و خربزه یک قاچ 300 تا 400 گرمی معادل یک عدد میوه متوسط است.

همچنین اگر آبمیوه دوست دارید می توانید به جای یک عدد میوه، نصف تا یک لیوان آبمیوه مصرف کنید. البته به شرطی که آبمیوه طبیعی باشد و بصورت ساندیس و آبمیوه های پاکتی نباشد. ولی اگر تهیه آب میوه طبیعی برای تان سخت بود، می توانید از یک لیوان آب میوه پاکتی یا ساندیس استفاده کنید.

همچنین اگر اشتها داشتید می توانید در وعده ی سحر هم یک عدد میوه یا یک لیوان آبمیوه مصرف کنید. مثلاً به جای یک لیوان شیر معمولی، یک لیوان شیر موز بخورید.

2- گروه نان و غلات شامل انواع نان، برنج، ماکارونی و سیب زمینی است. توصیه می کنم تا جایی که می توانید از نان سبوس دار مثل نان سنگک استفاده کنید، زیرا به علت داشتن سبوس منبع خوبی از ویتامین های گروه B و فیبر غذایی است. ویتامین های گروه B در سوخت و ساز بدن و حفظ سلامت اعصاب و پوست و مو نقش مهمی دارند. فیبرهای غذایی هم در جلوگیری از یبوست و حفظ سلامتی روده ها مفید هستند.

البته اگر تهیه نان سنگک برای تان مشکل است، می توانید از بربری، تافتون، لواش یا باگت استفاده کنید.

افرادی که مبتلا به دیابت هستند، باید در مصرف مواد غذایی این گروه احتیاط کنند و طبق دستور پزشک عمل کنند، چون این مواد غذایی به خصوص نان سفید و سیب زمینی سریعاً قند خون را افزایش می دهند.

همچنین افرادی که تری گلیسیرید خون شان(یک نوع چربی خون) بالا است، باید در مصرف مواد نشاسته ای(گروه نان و غلات) احتیاط کنند، زیرا کربوهیدرات موجود در این مواد غذایی در بدن تبدیل به تری گلیسیرید می شود.

3- گروه سبزی ها شامل سالاد، سبزی خوردن، سبزی پخته در غذا مثل سوپ، خورش و کوکو و ... می باشد. سبزی ها منبع خوبی از فیبر غذایی نامحلول، آنتی اکسیدان ها و ویتامین های A  و C هستند؛ مثلاً هویج و اسفناج از منابع خوب ویتامین A هستند.

سبزی ها شامل: خیار، گوجه فرنگی، اسفناج، کرفس، بامیه، هویج، کاهو، انواع کلم، قارچ، فلفل سبز، فلفل دلمه ای، بادنجان، کدو سبز، پیاز ، سیر و ... است.

دوستان عزیز در بخش " تغذیه و سلامت / آشپزی اینترنتی "  سایت تبیان، طرز تهیه انواع غذاها و سالادهایی وجود دارد که در تهیه آنها از سبزی استفاده شده است. به عنوان نمونه تعدادی از غذاهای و سالادهای موجود در بخش آشپزی سایت را برای تان نام می برم.

سالادها: سالاد گل کلم – سالاد آلاسکا – سالاد خرما – سالاد روس - سالاد سیب – سالاد اسفناج – سالاد تبوله – سالاد بروکلی – سالاد قارچ – سالاد تابستانی – سالاد بادنجان .

غذاها: ته چین قارچ و بادنجان – خورش قارچ – خورش آلو و اسفناج – بادنجان و کدوی توپُر – خورش بامیه – خورش کرفس – خورش بادنجان – خورش کنگر – خورش هویج و به – خورش ریواس – کوکوی پیازچه – آش رشته – دلمه برگ مو – دلمه کلم – دلمه گوجه فرنگی – دلمه کرفس – دلمه فلفل سبز – دلمه بادنجان .

البته اینها نام تعدادی از سالادها و غذاهای موجود در این سایت است. برای مشاهده ی لیست کامل و آشنایی با طرز تهیه هر یک از آنها ، روی کلمات " غذاها  " و " سالادها  " کلیک کنید.

4- سعی کنید روزانه یک لیوان شیر و یک لیوان ماست را حتماً مصرف کنید. شیر و لبنیات  منبع خوبی از کلسیم و ویتامین های A  و D  و B2  و B12  است.

افراد چاق و کسانی که کلسترول خونشان بالاست ، بهتر است نوع کم چرب آنها را تهیه کنند. ولی برای کودکان و نوجوانان با وزن متناسب و برای افراد لاغر شیر و ماست پرچرب ، کره و خامه هم مفید است. به جای نوشابه هم از دوغ  استفاده کنید.

کسانی هم که مزه شیرخالی را دوست ندارند، می توانند بصورت شیرعسل، شیر خرما، شیرکاکائو و شیر موز آن را مصرف کنند.

پنیر با اینکه جزء لبنیات است، ولی در تنظیم برنامه غذایی در گروه گوشت قرار دارد ، یعنی هر 30 گرم گوشت کم چرب ، معادل 30 گرم پنیر است.

5- گروه گوشت هم شامل گوشت قرمز ، مرغ، ماهی، تخم مرغ، حبوبات و آجیل است. این گروه منبع خوبی از پروتئین، ویتامین های گروه B و املاحی مانند آهن ، روی و فسفر است. افرادی که دچار نقرس هستند ، باید گوشت و حبوبات را خیلی کم مصرف کنند. افرادی هم که دچار کلسترول خون بالا هستند باید جگر ، دل و قلوه ، کله پاچه و گوشت پرچرب را مصرف نکنند و به جای گوشت قرمز بیشتر از مرغ و ماهی استفاده کنند. ولی برای افراد کم خون مصرف انواع گوشت مفید است. بیماران قلبی  هم بهتر است تا حد ممکن گوشت قرمز را کمتر مصرف کنند.

غیر از بیمارانی که در بالا نام بردم، تمامی افراد سالم می توانند در حد نیاز خود از گوشت، تخم مرغ و حبوبات را مصرف کنند. به خصوص افراد ورزشکار برای ساخت عضله حتماً حتماً در کنار ورزش باید از منابع غنی پروتئینی مصرف کنند.

6- سبزی و میوه برای سلامتی بدن بسیار مفید هستند، پس تا جایی که می توانید از این مواد غذایی بیشتر مصرف کنید، البته افراد چاق بیشتر از 4-3 عدد میوه در روز مصرف نکنند.

7- آجیل  سرشار از مواد مغذی است، بنابراین می توانید بعد از افطار چند عدد بادام، فندق ، پسته و ... مصرف کنید.

8- از مصرف انواع دسرها و شیرینی هایی با شکر زیاد در برنامه افطار و سحر خودداری کنید. توصیه می کنم به جای مصرف زولبیا و بامیه، از خرما  استفاده کنید، به خصوص در افراد چاق، زیرا زولبیا و بامیه دارای قند و روغن زیادی هستند و همانطور که می دانید یک فرد سالم باید در حد نیاز از چربی و قند استفاده کند نه بیش از نیاز بدن.

9- سعی کنید شام را دیر مصرف نکنید، حداکثر تا ساعت 9- 8 شام را بخورید، زیرا اگر با فاصله ی کمی از غذا خوردن بخوابید، هضم مواد غذایی دچار اشکال می شود، به خصوص اینکه با خوابیدن، متابولیسم بدن کاهش می یابد و غذاها بطور مؤثر نمی سوزند تا بدن از انرژی و مواد مغذی آن ها استفاده کند.

10- در صورت دلخواه در سحری و افطار می توانید چای بنوشید، فقط از مصرف چای زیاد در سحری خودداری کنید، زیرا کافئین موجود در چای دفع ادرار را افزایش می دهد و از این طریق نمک های معدنی که در طول روز بدن به آنها نیاز دارد، دفع می شوند.

11- مصرف گردو  با پنیر از اثرات شاید مضر پنیر در کاهش حافظه بکاهد، به همین دلیل من سعی کرده ام همراه با مصرف پنیر، حتماً گردو راهم ذکر کنم.

12- شیره انگور سرشار از مواد مغذی است، به خصوص برای افرادی که دچار ضعف در طی روز می شوند بسیار مفید است. اثرات مفید شیره انگور شامل : افزایش اشتها، تقویت کلی بدن، افزایش شیر در خانم های شیرده و ... است.

به جای عسل  یا مربا می توانید شیره ی انگور را با شیر یا خامه میل کنید. همچنین می توانید مقداری از این شیره، را در آب خنک بریزید و با افزودن کمی آب لیموی ترش  به آن، یک شربت خوشمزه درست کنید که برای افزایش اشتها خوب است و به جای نوشابه های گازدار می توانید آن را مصرف کنید. البته افراد دیابتی نباید از این شیره مصرف کنند.

13- بعضی از افراد عادت دارند در سحری هم غذای پخته مصرف کنند. این مسئله بستگی به میل و عادت غذایی آنها دارد. ولی مصرف یک وعده غذایی پخته در طی روز کافی است، مگر این که فرد لاغر یا کودک یا نوجوان باشد. در این صورت باید هر دو را هم کامل مصرف کند.

فراموش نكنید كه پرخوری در هنگام سحر نه تنها از احساس گرسنگی در ساعات انتهایی روز جلوگیری نمی كند، بلكه در ساعات ابتدایی بعد از سحر، فشار زیادی را به معده و دستگاه گوارشی فرد وارد می كند كه سبب بروز علائمی نظیر سوء هاضمه، درد و نفخ معده می شود. بنابراین سحری را سبک بخورید و از مصرف غذاهای چرب و پرحجم برای سحری پرهیز کنید.

14- من سعی کرده ام در این برنامه غذایی یک بار خورش سبزی دار، یک بار گوشت قرمز، یک بار گوشت مرغ، یک بار ماهی، یک بار پلو با حبوبات و یک بار پلو با سبزیجات قرار دهم. شما می توانید در هفته های بعدی، بسته به سلیقه ی خود غذاهایی که معادل با این غذاها هستند را تهیه کنید. مثلاً بجای خورش کرفس، از خورش قورمه سبزی، به جای لوبیا پلو از کلم پلو، به جای کتلت گوشت از کباب با برنج، به جای ته چین مرغ از جوجه کباب یا مرغ و پلو و به جای قیمه از آبگوشت استفاده کنید. ولی حتماً سعی کنید یک بار در هفته ماهی  بخورید که می تواند به صورت ماهی کبابی در فر، قلیه ماهی، ماهی شکم پر، کتلت ماهی  یا ماهی سرخ شده در کمی روغن باشد. اگر گاهی اوقات امکان تهیه و پخت ماهی در هفته برای شما وجود نداشت، می توانید به جای آن از تن ماهی استفاده کنید ، البته افراد چاق نباید روغن تن را مصرف کنند.

15- شما می توانید غیر از غذاهای بالا، از انواع سوپ، آش، کوکو، املت، دلمه و ... استفاده کنید. ولی سعی کنید تا جایی که امکان دارد خودتان در منزل غذا تهیه کنید و غذای بیرون را نخورید، زیرا در تهیه غذاهای بیرون که بیشتر انواع پیتزا و ساندویچ می باشد، از سوسیس و کالباس و سس زیادی استفاده شده است. این مواد دارای چربی بالا و مواد نگهدارنده هستند که در صورت مصرف زیاد برای سلامتی بدن مضر هستند، خصوصاً افراد چاق، دارای چربی خون بالا و فشار خون بالا  و کسانی که ناراحتی معده دارند ، نباید اصلاً این مواد غذایی را مصرف کنند.

16- به مقدار كافی بین افطار تا وقت خواب آب  بنوشید تا از كم آبی بدن جلوگیری شود.

چند نمونه برنامه غذایی برای افطار و سحر

مصرف غذاهای متنوع به عنوان نخستین بخش راهنمایی های رژیمی می باشد. این نكته در ماه مبارك رمضان نیز صحت دارد. یك فرد برای اینكه سالم باشد، باید از تمام گروههای اصلی موادغذایی كه شامل نان و غلات، شیر و فرآورده های شیری، گوشت وحبوبات و سبزیجات و میوه است، استفاده كند. در طول ماه مبارك رمضان سرعت متابولیسم در شخص روزه دار پایین می آید و چربی بدن و چربی رژیم غذایی به طور مؤثر مصرف می شوند. مصرف غذای دریافتی در ماه مبارك رمضان كمتر از روزهای عادی دیگر می باشد و همین امر منجر می شود كه سلامتی شخص برقرار شود. دریافت میوه به خصوص بعد از غذا اكیداً توصیه می شود. رژیم غذایی متعادل كلسترول خون را بهبود می بخشد و اسید معده را كاهش می دهد و از بروز یبوست و سایر مشكلات گوارشی جلوگیری می كند و باعث می شود كه فرد فعال بوده و زندگی سالمی داشته باشد.

به طور نمونه یك رژیم غذایی كلی در زیر آورده شده است.

افطار:

خرما	3 عدد
آب میوه	1 واحد ( یك دوم لیوان )
سوپ سبزیجات به همراه مقداری رشته فرنگی	1 لیوان

نیاز فوری بدن در هنگام افطار، بدست آوردن منبع انرژی آسان و قابل دسترس گلوكز برای هر سلول زنده ، بویژه مغز و سلول های عصبی می باشد. خرما و آب میوه منابع خوب قندی می باشند. مقدار خرما و آب میوه ارائه شده در بالا، برای رساندن سطح گلوكز خون از مقدار پایین به حد طبیعی كافی می باشد. سوپ و آب میوه به بر قراری تعادل آب و مواد معدنی بدن كمك می كنند. رژیم غذایی نامتعادل و دریافت بیش از اندازه شربت ها و شیرینی ها به همراه شكرافزودنی برای سلامتی مضر شناخته شده اند.

شام:

 باید از تمام گروه های غذایی به شكل زیر استفاده شود:

گروه گوشت و حبوبات: جوجه، گوشت گاو، گوشت بره، گوشت بز، ماهی 1 تا 2 واحد ( هر واحد: 1 تكه یا    30 گرم گوشت ).

نخود سبز، نخودچی، عدس، و سایر حبوبات1 واحد ( نصف لیوان ) .

گوشت و حبوبات منبع خوب پروتئین، مواد معدنی و ویتامین ها می باشند. علاوه بر اینها، حبوبات منبع خوبی برای فیبر رژیمی می باشند.

گروه نان و غلات: نان با آرد گندم كامل 2واحد ( هر واحد: 30 گرم ) یا برنج پخته 1 لیوان یا تركیبی از این دو. این گروه منبع خوبی برای تامین كربوهیدرات های پیچیده ( كه منبع خوب انرژی و فیبر رژیمی هستند )، پروتئین و مواد معدنی می باشند.

گروه شیر:

شیر یا ماست یا پنیر محلی  1 لیوان. افرادی كه نمی توانند شیر را تحمل كنند باید از محصولات تخمیر شده ای مثل ماست استفاده كنند. شیر و فراورده های شیری منابع خوب پروتئین و كلسیم، كه برای برقراری بافتهای بدن و فعالیت های فیزیولوژیكی ضروری می باشند، هستند.

گروه سبزیجات:

سالاد مخلوط سبزیجات ( كاهو، هویج، جعفری، خیار،بروكلی ، گل كلم یا سایر سبزیجات در صورت تمایل )      1 لیوان .2 قاشق روغن زیتون یا هر نوع چربی غیر اشباع و 2 قاشق سركه اضافه كنید. چربی های غیر اشباع، اسیدهای چرب ضروری و كتو اسید ها را برای بدن فراهم می كنند.

یك دوم لیوان سبزیجات پخته مانند كلم، اسفناج، بادمجان،. سبزیجات منبع خوب فیبر رژیمی، ویتامینA، كاروتن، لیكوپن و سایرفیتو كمیكال ها( آنتی اكسیدان )، می باشند. اینها در جلوگیری از سرطان، بیماریهای قلب و عروق و بسیاری از مشكلات دیگر مفید می باشند.

گروه میوه ها:

 1تا 2 واحد از مركبات یا سایر میوه ها. میوه ها را به عنوان آخرین ماده غذایی در شام یا بلافاصله بعد از شام مصرف كنید، زیرا میوه ها باعث تسهیل در گوارش شده و از بسیاری از مشكلات معد ی روده ای جلوگیری می كنند.

میوه ها و مخلوط آجیل ممكن است به عنوان میان وعده بعد از شام یا قبل از خواب مصرف شوند.

سحر:

وعده غذایی سبكی را در سحر مصرف نمائید. غلات بدست آمده از جو یا گندم كامل یا نان گندم كامل 1 تا 2 واحد به همراه 1فنجان شیر. 2 تا 3 قاشق چایخوری از روغن زیتون یا هر چربی غیر اشباعpufa یاmufa به سالاد یا غلات اضافه نمائید. 1 تا 2 واحد میوه به عنوان آخرین ماده غذایی دریافت نمائید.

برای اهداف كاربردی و تخمین موادمغذی یك نمونه از رژیم غذایی با جزئیات آن، در زیر آورده شده است.

افطار:

 3 عدد خرما- یك دوم لیوان آب پرتقال- 1 لیوان سوپ سبزیجات یا 2 عدد بیسكوئیت سبوس دار.

شام:

 1 لیوان سالاد سبزیجات با دو قاشق چایخوری سركه، 60 گرم گوشت جوجه، یك دوم لیوان بامیه( پخته ). 120 گرم نخودپخته، 3 قاشق غذاخوری روغن كه در تهیه غذا می تواند مصرف شود. 2 كف دست نان گندم كامل، 1 لیوان برنج پخته، سه چهارم لیوان ماست، 1 عدد پرتقال، یك دوم لیوان انگور، 30 گرم مخلوط آجیل بدون نمك.

* منظور از كف دست در واحد نان ، بدون محاسبه انگشتان دست می باشد.

سحر:

 2 كف دست نان گندم كامل، 1 لیوان شیر، یك چهارم لیوان سالاد سبزیجات به اضافه 2 قاشق چایخوری روغن ذرت و 2 قاشق چایخوری سركه، 1 عدد سیب پوست كنده، 2 قاشق چایخوری شكر به همراه قهوه یا چای.

مقدار انرژی و موادمغذی موجود در رژیم بالا به شرح زیر می باشد.

2136 كیلو كالری	انرژِی
70 گرم	پروتئین
286 گرم	كربوهیدرات
87 گرم	چربی
34 گرم	فیبر
1013 میلی گرم	كلسیم
3252 میلی گرم	سدیم
2963 میلی كرم	پتاسیم
3/13 میلی گرم	آهن
10 میلی گرم	روی

در این رژیم 35% انرژی موردنیاز از چربی تأمین می شود. وقتی كه مقدار مواد مغذی موجود در این رژیم با مقدارRDA( مقدار توصیه شده در روز ) آنها مقایسه می شود، این رژیم غذایی برای بالغین ( به جز زنان باردار و شیرده ) پروتئین، كلسیم، سدیم ، پتاسیم و ویتامین های B12, B6, B3, B2, B1 , K , A، فولات و ویتامینC را به طور 100% یا بیشتر از مقدارRDA فراهم می كند.

برای زنان باردار و شیرده استفاده از این رژیم به تنهایی نمی تواند پاسخگوی نیاز آنها باشد و ممكن است نیاز به مكمل برخی موادمعدنی و ویتامین ها از قبیل آهن و ویتامینD و مصرف انرژی بیشتر از طریق نان یا برنج داشته باشند.

توصیه های دیگر :

1- به مقدار كافی بین افطار تا وقت خواب آب بنوشید تا از كم آبی بدن جلوگیری شود.

2- به مقدار كافی سبزیجات در هر وعده غذائی مصرف نمائید و میوه را در آخر وعده غذائی خود دریافت نمائید.

3- از مصرف زیاد موادغذایی شیرین بپرهیزید.

4- از مصرف غذاهای تند اجتناب نمائید.

5- از مصرف نوشیدنی های كافئین دار مانند كوكا، قهوه، چای اجتناب نمائید. كافئین ادرارآور است. 3 تا 5 روز قبل از ماه مبارك رمضان به تدریج دریافت اینگونه نوشیدنی ها را كاهش دهید. كاهش ناگهانی كافئین موجب سردرد و عدم تعادل می شود.

6- فراموش نكنید دندان های خود را بعد از افطار و قبل از خواب مسواك نمائید.

دریافت یك رژیم غذایی متعادل برای حفظ سلامتی و برخورداری از فوائد ماه مبارك رمضان، ضروری می باشد.

آداب و اوقات طعام خوردن

از حضرت صادق(ع) نقل شده است كه مؤمن قبل از بیرون رفتن از خانه چاشت( صبحانه) بخورد كه باعث افزایش عزت او می شود و در حدیث دیگری فرموده كه اگرمی خواهی به دنبال كاری بروید، مقداری نان با نمك بخورید كه باعث عزت بیشتر می شود و كارت بهتر راه می افتد.

امام علی(ع) فرموده اند: قبل از خوردن بگذارید غذا سرد شود. روزی غذایی را برای رسول خدا آورند، فرمودند: بگذارید تا سرد شود زیرا خدا آتش را بعنوان غذای ما قرار نداده وغذای سرد بركت دارد.

همچنین پیامبر از دمیدن ( فوت كردن) در غذاها نهی می فرمود.

حضرت امیرالمومنین می فرمایند:

اگر كسی می خواهد كه با خوردن غذا، دچار ناراحتی یا مشكلی نشود تا گرسنه نشده است چیزی نخورد و قبل از شروع خوردن غذا بسم الله الرحمن الرحیم بگوید و تا سیر نشده است، دست از خوردن بكشد .

طبق احادیث و روایات، موقع غذا خوردن بایستی :

1- لقمه را كوچك برداشت( به مقدار كم درهر قاشق غذا خورد).

2- غذا را كاملاً جوید.

3- موقع خوردن به صورت دیگران نگاه نكرد.

4- غذای خیلی داغ نخورد.

5- در غذا فوت نكرد، بلكه بگذاریم سرد شود.

6- با چاقو، نان را تكه نكرد.

7- سر سفره، دست خود را جلوی دیگران دراز نكرد ( از جلوی دیگران چیزی برنداشت).

8- ابتدای غذا خوردن بسم الله الرحمن الرحیم گفت.

9- بعد از گرسنه شدن غذا خورد.

10- قبل از سیر شدن ، دست از خوردن كشید.