با گرم شدن هوا، سر و کله سوسک‌های موذی و بدقیافه در نقاط مختلف خانه پیدا می‌شود. این سوسک‌ها زمانی دردسرساز می‌شوند که آنها را در آشپزخانه و کنار موادغذایی بیابیم.

به طور کلی سوسک‌ها نژادهای مختلفی دارند، اما تنها چند نوع از آنها، زندگی زیر یک سقف با ما را می‌پسندند. معروف‌ترین سوسک‌های موجود در ایران، سوسک‌های آلمانی و آمریکایی هستند.

سوسک‌های بزرگ یا آمریکایی بیشتر در فاضلاب ها، دستشویی، توالت،‌ حمام و سقف‌های کاذب مخفی می‌شوند و معمولا به رنگ قهوه‌ای هستند.

اغلب این حشرات موذی، روزها در منافذ و سوراخ‌ها پنهان شده و شب‌ها برای جستجوی غذا به راه می‌افتند و هنگام جستجو باعث آلودگی سطوح، وسایل،‌ تجهیزات و غذاهای بدون سرپوش می‌شوند.

سوسک ها چه خطراتی برای ما دارند؟

سوسک‌ها معمولا تعداد زیادی از انواع میکروب های بیماری‌زا را در دستگاه گوارش و همچنین بال، شاخک‌ و پرزهای پای خود حمل می‌کنند و می‌توانند به گسترش بیماری فلج اطفال، قارچ‌های بیماریزا، تب زرد، وبا، دیفتری، سل و انواع اسهال‌های خونی کمک کنند، یا آن که در بعضی افراد منجر به بروز آلرژی با علایمی نظیر عطسه، آبریزش از بینی و چشم و حتی مشکلاتی شبیه آسم شوند.

همچنین این حشرات بدقیافه می‌توانند باکتری‌های مسمومیت‌زا را به موادغذایی منتقل کرده و افراد را به علائم مسمومیت حاد و مزمن دچار سازند.

ابتدا باید محل آلودگی و منشا اصلی رشد سوسک ها را مشخص کنید و بدانید که در چه جاهایی امکان تخم ریزی وجود دارد.

بررسی کامل شکاف های گوشه و کنار خانه بخصوص محل‌های گرم و مرطوب مثل آشپزخانه و دستشویی بخصوص هنگام شب که سوسک ها فعال هستند، ما را در یافتن محل اصلی تخم ریزی این حشره کمک می کند.

سایر اثرات حاصل از وجود سوسک ها مثل کپسول تخم، پوسته بدن و مدفوع آنها نیز راهنمای موثری برای پی بردن به محل اصلی آلودگی است.

سوسک‌ها یا سوسری‌ها همیشه به دنبال غذا و پناهگاه گرم و مرطوب هستند. بنابراین اگر می‌توانید، این دو عامل را حذف کنید. در غیر این صورت به طور موقت از حشره‌کش‌ها کمک بگیرید.

به طور کلی امروزه افراد برای نابود کردن سوسک‌ها از اسپری، پودر و قرص حشره‌کش و گاهی هم از نفت و سم پاشی محل استفاده می‌کنند.

از سوی دیگر اگر سوسک‌ها تخم‌ریزی کرده باشند، به دلیل آن که تخم‌های آنها توسط کپسول‌هایی سفت محافظت می شوند، این سموم نمی‌توانند به داخل کپسول‌ها نفوذ کنند.

البته باید گفت اگر چه از بین بردن سوسک ها ضروری است، ولی خطرات ناشی از استفاده سموم مختلف برای از بین بردن آنها، اگر با رعایت نکات ایمنی همراه نباشد، بیشتر از خطر وجود سوسک هاست.

لذا قبل از سم پاشی محل، باید موادغذایی، ظروف غذاخوری و وسایل خواب از محل خارج یا روی آنها را کاملا بپوشانید. همچنین نباید به کودکان اجازه ورود به آشپزخانه یا محل های سمپاشی شده را داد، مگر بعد از شستن این مکان‌ها.

لذا همه شکاف های دیوار، کف زمین، درز بین پله ها و ... را با سیمان بگیرید.

در نظافت ساختمان و جمع آوری و حمل و دفع بهداشتی زباله ها دقت زایدی داشته باشید.

از توری ریز در مدخل هواکش فاضلاب ها و کف‌شوی مناسب در دهانه لوله های فاضلاب در حمام و آشپزخانه و چاه‌بست محکم در سوراخ کاسه توالت، جهت جلوگیری از ورود و خروج سوسک‌ها و لانه گزینی آنها استفاده کنید.

فرآوری: نیره ولدخانی

بخش سلامت تبیان

خطرات سوسك‌های خانگی

سوسك‌های خانگی معمولا به رنگ‌های قهوه‌ای، بلوطی یا سیاه‌اند. این سوسك‌ها به "سوسری" معروف‌اند.

سوسری‌ها در تمام نقاط دنیا خصوصا مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر انتشار دارند. این حشرات گرما را دوست دارند و در طول روز پشت رادیاتورها و لوله‌های آب گرم پنهان می‌ شوند. در كشورها و مناطق گرم كه ممكن است، این محل‌ها وجود نداشته باشند، سوسری‌ها درهر یك از نقاط تاریك مثل دستشویی، حمام، تخت‌خواب، پشت یخچال، اجاق خوراك ‌پزی و ظروف آشپزخانه پیدا می شوند.

این حشره شب كار بوده و روزها را به استراحت می ‌گذراند و چنانچه در محل استراحت مزاحمتی برایش ایجاد نشود، روزها به ندرت دیده می ‌شود. در طول شب روی كف اتاق‌ها، میزها و دیگر وسایل خانه حركت كرده و دنبال غذا می ‌گردد.

فراوانی غذا در آشپزخانه‌های نامرتب و كثیف كه به طور متناوب تمیز نمی ‌شوند، باعث وفور سوسری‌ها در این مكان‌ها می‌ گردد.

كوچولوهای شكمو

سوسری‌ها تقریبا هر چیزی را كه به دست‌شان برسد، می‌ خورند و در این كار گویا ركورد پرخوری هم دارند. آنها حتی از كاغذ، پارچه خصوصا اگر آهار داشته باشد، كتاب، مو، كفش، كاغذ دیواری، خون خشك شده، خلط ، حشره ی مرده و تقریبا از هر ماده ی حیوانی و گیاهی تغذیه می ‌كنند.

سوسری‌ها را در حال جویدن انگشتان دست و پای افراد خوابیده یا در حال بیهوشی و روی افراد ولگرد كه موی سرشان آلوده بوده است هم پیدا كرده‌اند.

این حشرات در برابر بی‌غذایی و كم آبی بسیار مقاوم هستند، طوری كه سوسری خانگی ممكن است بدون آب به مدت 5 تا 10 هفته و بدون غذا برای چند ماه زنده بماند. سوسری‌ها تخم‌‌هایشان را در محل‌های تاریك، شكاف‌ها و درزها می ‌گذارند. بعضی از آنها تخم را به سطوح زیرین میز و صندلی یا تخت خواب‌ها و جعبه‌های چوبی و دیگر وسایل بسته ‌بندی می ‌چسبانند و هنگامی ‌كه بسته‌ها به منازل جدید منتقل شدند، سبب آلودگی آن محل‌ها می‌ شوند.

سوسری‌ بالغ حتی تا یك سال هم عمر می ‌كند. این حشره به سرعت از خانه‌های آلوده به منازل مجاور پراكنده می ‌شود و اغلب به وسیله ی بالا رفتن از لوله‌های آب و مجاری فاضلاب و جایگاه‌های دور ریختن زباله، وارد ساختمان‌ها می شود.

بیماری‌زایی سوسری‌ها برای انسان

وجود سوسری‌ در منازل، هتل‌ها و دیگر محل‌ها از لحاظ بهداشتی منظره ی نامطلوبی دارد و چون از مدفوع و مواد غذایی به طور یكنواخت تغذیه می‌ كند، حشره ی بسیار كثیفی است. در ضمن، مدفوع و قسمتی از موادغذایی هضم نشده را روی مواد غذایی بر می گرداند و از این طریق موجب آلودگی می‌ شود.

سوسری حامل عوامل بیماری‌ زای متعددی از جمله ژیاردیا، اشرشیا‌كولی، استافیلوكوك، سالمونلا، تریكوموناس و... است.

همچنین این حشره به طور طبیعی به گونه‌ای از توكسوپلاسما آلوده است و تصور می ‌شود با تغذیه از مدفوع گربه، توكسوپلاسما را به گربه و انسان منتقل كند.

برخی افراد به مواد ‌آلرژن سوسری‌ها حساسیت دارند و با خوردن موادغذایی آلوده به مواد دفعی سوسری یا تنفس گرد مدفوع آنها، عكس‌العمل نشان می ‌دهند.

 مبارزه ی شیمیایی با سوسری‌ها

چند ماده ی شیمیایی به صورت تجاری به عنوان طعمه برای كنترل سوسری‌ها در دسترس هستند.

پودر حاوی سم دی ‌كلرفوس 9/‌1 درصد: كه برای آماده ‌سازی باید آب به آن اضافه شود تا به شكل خمیر درآید. طعمه ی دیگر حاوی پروپوكسور دو درصد است. سم"كپون"به صورت خمیر، قرص یا طعمه ی مركب از روغن گیاهی نیز مورد استفاده قرار می ‌گیرد. طعمه‌ها معمولا در شرایطی كه جمعیت سوسری‌ها پایین باشد، تاثیر بهتری دارند و غالبا در کنار سایر روش‌های مبارزه به كار می‌ روند.

مواد شیمیایی با خاصیت ریزش و خارج كردن حشرات از پناهگاه شان، مكرراً برای كنترل سوسری به منظور گرفتن نتایجی سریع و دستیابی به كنترل كامل‌تر مورد استفاده قرار گرفته است.

"پیرترین" به تنهایی یا به همراه "سینرژیست ها" یك ماده ی با اثر بیرون كشیدن حشره از پناهگاهش است و باعث ریزش سریع می‌ شود.

"دی‌ كلرفوس" نیز به خاطر اثر ریزش سریع و تدخینی آن مفید است. در مواردی كه تاثیر طولانی‌تر مد نظر باشد، این مواد شیمیایی باید با یك حشره‌كش ابقایی تركیب شوند.‌

مراقب باشید سوسك نیاید

پیشگیری كلید كنترل این حشرات است. پس پیشنهاد می‌ شود دو كار زیر را انجام دهید:

1) جلوگیری از ورود آنها به ساختمان

2) كم كردن آلودگی به وسیله ی رعایت پاكیزگی محل

سوسری‌ها در هوای سرد برای ورود به ساختمان شما یا از پناهگاه‌ خارجی خود یا از خانه‌های همسایه وارد می‌ شوند. پس لازم است كه تمام سوراخ‌های كف، دیوار، چارچوب درها و فضای پشت پایه‌های ساختمان و غیره كه به سوسری‌ها اجازه ی عبور می ‌دهند، مسدود شوند.

از توجه به لوله‌های آب و فاضلاب و شبكه‌های مشابه غفلت نكنید. شاید حتی لازم باشد كه برای بستن سوراخ‌های بزرگ از یك نجار كمك بخواهید، اما سوراخ‌های كوچك ‌تر را با بتونه ی چوب و پلاستیك می‌ توان مسدود كرد.

نكته ی مهم دیگر در مبارزه با سوسری این است كه باید وضعیت منزلتان را برای رشد سوسری نامناسب كنید.

برای این كار باید مخفیگاه های آنها را از بین ببرید و نواحی زیر و كف ساختمان را همواره خشك نگه دارید و از دسترسی سوسری به غذاها جلوگیری كنید.

غذا را در ظروف غیر قابل دسترسی بگذارید و تمام محوطه ی آشپزخانه ‌تان را تمیز و بازرسی كنید تا هیچ خرده ماده ی غذایی در آنجا باقی نماند.

ظروف زباله را كاملا بپوشانید و برنامه ی كاملا منظمی برای تخلیه ی زباله در نظر بگیرید.

در كنار این كارها باید بهسازی محیط نیز انجام گیرد، زیرا سوسری‌ها اغلب مكان‌های مطلوب برای زاد و ولد خود را در سیستم فاضلاب، محل جمع زباله‌ها، فاضلاب و مكان‌های دیگری كه غذا و مواد مناسبی در دسترس‌شان باشد، پیدا می‌ كنند. بنابراین باید برنامه‌هایی برای به حداقل رساندن یا حذف پناهگاه سوسری‌ها طی برنامه‌های بهسازی محیط ترتیب داده شود.

سوسک ها به خصوص در محل هایی مثل بیمارستان ها که عوامل بیماری زا به میزان فراوان و از انواع مختلف وجود دارند بسیار خطرناک می‌ باشند. از طرف دیگر، چون سوسک‌ ها در چاه دستشویی و مکان ‌های کثیف رفت ‌و آمد دارند، امکان انتقال تخم انگل و باکتری توسط آن ها بسیار بالا است.

یکی از جنس‌ های مهم این راسته، نوعی سوسک است که به نام‌ های محلی دراکولا، بند، شب‌ سوت، شب ‌سوز، چی‌ سوان، تله‌ ‌مورچونه و تله ‌گز خوانده می ‌شود. این حشره‌‌ دو رنگ که بدنی باریک و کشیده به طول 7 میلی ‌متر و سری گرد به رنگ سیاه و بال ‌پوش ‌های کوتاهی به رنگ ‌های گوناگون دارد، از بهار تا پاییز در مزارع برنج، ذرت، پنبه و کنار جویبارها و دریاچه‌ های آب ‌شیرین فعالیت دارد و بر اثر له شدن و تماس خونش با پوست، التهاب پوستی همراه با خارش ایجاد می ‌شود و به سبب ظاهر خطی این التهاب ‌ها به آن درماتیت خطی گفته می‌ شود. سپس تاول‌ هایی ظاهر و زخم‌ های جلدی ایجاد می ‌شود. این زخم‌ ها بیشتر روی پا، بازو، گردن و نقاط باز بدن ایجاد می ‌شود. قرمزی همراه با خارش 24 ساعت پس از تماس آغاز می ‌شود و بعد از 48 ساعت تاول‌ های وزیکولی ظاهر می‌ شوند و به تدریج گسترش پیدا کرده و طی 48 ساعت به حداکثر می ‌رسند. پس از آن مرحله‌ ی پوسته ‌پوسته شدن و ریختن پوست فرا می ‌رسد و لکه رنگی به مدت یک ماه یا بیشتر باقی می ‌ماند. اگر عوارض ناشی از له شدن چند حشره روی پوست باشد علایمی مانند تب، دردهای عصبی، درد مفاصل و استفراغ هم دیده می ‌شود. حتی ممکن است ناراحتی چند ماه طول بکشد و عفونت ‌های ثانویه، التهاب گوش میانی و عوارض چشمی به آن اضافه شود.

کسانی که در تماس با این حشرات هستند، باید دقت کنند تا زمانی که حشره روی پوست شان قرار دارد، از هر اقدامی که به له شدن آن روی پوست منجر می‌ شود، جدا خودداری کنند و اگر دست شان به همولنف یا مایع عمومی بدن حشره آلوده شد، باید بلافاصله دست شان را با آب و صابون بشویند و از تماس دست آلوده با چشم شدیدا خودداری کنند. در مناطقی که شیوع بیماری بالا است، چنانچه لباس‌ ها را پس از شست ‌و ‌شو در حیاط منزل آویزان می ‌کنند، لازم است لباس ‌ها هنگام جمع‌ آوری و استفاده به دقت بررسی شوند.

برای جلوگیری از گسترش بیشتر ضایعات به هیچ وجه محل آسیب را نخارانید. مصرف آنتی ‌بیوتیک ‌ها همراه با مخلوطی از پودر تالک و زینک‌ اکساید می ‌تواند درمان مناسبی باشد. برای رفع خارش نیز می‌ توان از آنتی‌ هیستامین استفاده کرد.

به همین دلیل ما به همه افراد توصیه می ‌کنیم که به هر نحوی از ورود یا تکثیر سوسک‌ ها در منزل شان پیشگیری کنند. بهترین روش از بین بردن سوسک‌ ها هم سم‌ پاشی است. حتی سوسک ‌هایی که در پناهگاه‌ شان پنهان می ‌شوند، چند روز بعد از سم‌ پاشی برای به دست آوردن هوای تازه از پناهگاه خود بیرون می‌ آیند و در معرض دید و در نتیجه مرگ قرار می‌ گیرند. بنابراین بهتر است که افراد از هر گونه تماس مستقیم با بدن سوسک‌ ها پرهیز کنند و بدن مرده ی این حشره را با یک نایلون بردارند و در نایلون را گره بزنند و آن را در سطل زباله بیندازند.

تمام ترشحات و قطعات بدن سوسک، آلرژن هستند اما شدت حساسیت به سوسک در افراد مختلف، متفاوت است و امکان دارد که بدن فردی به سوسک خیلی حساسیت نشان بدهد و بدن فردی اصلا حساسیتی به سوسک نداشته باشد. اما نکته ی مهم این است که بدن همه افراد نسبت به عوامل عفونی و انگلی سوسک‌ ها حساس است و امکان ابتلا به بیماری ‌های عفونی و انگلی در تماس مداوم با ترشحات یا قطعات بدن سوسک در همه افراد وجود دارد. بنابراین همان‌ طور که گفته شد تا آن جایی که می ‌توانید به‌ طور مستقیم به بدن سوسک‌ ها دست نزنید یا آن ها را با روش ‌های فیزیکی از بین نبرید چون این کار باعث پراکنده شدن ترشحات بدن آن ها به محیط اطراف و ایجاد آلرژی بیشتر می‌ شود.