تبیان، دستیار زندگی

مشارکت یکی از بهترین روش ها برای انتقال خواسته های سطح محلی به برنامه ریزان و مدیران شهری است. از دیدگاه ارنشتاین مشارکت دارای سطوح متفاوتی است. این سطح از بی قدرتی محض شهروندی تا کنترل شهروندی  ادامه دارد. او مشارکت شهروند را به پلکانی توصیف کرده است که از بی قدرتی شهروند شروع شده تا اختیار و قدرت تفویض شده شهروندی کشیده می شود.

دو پله اول ,اصلا شکلی از مشارکت مردمی را دارا نیست و فقط جنبه های فریبکاری و دستکاری مردمی را در خود دارد. سطح میانی که سه پله دارد به انتقال اطلاعات و دریافت پیشنهادات می پردازد, اما ضمانتی بر اعمال نظرات و پیشنهادات وجود ندارد و شکل یک طرفه ای دارد. اما مرحله سوم که کنترل شهروندی را شامل می شود شامل شراکت, تفویض اختیار و کنترل شهروندی است. در این مرحله شهروندان به کار مسئولین شهری نظارت و مدیریت دارند.

نکته مهم این است که ایجاد مشارکت شهروندی به صورت پله ای و سلسله مراتبی است و بودن در هر مرحله دلیلی بر حرکت رو به رشد پله های مشارکتی است.

مشارکت از مولفه های با اهمیت توسعه پایدار است و نتایج مطلوبی بر کارایی اجتماعی دارد. مشارکت پذیری محلی یکی از ظرفیت های با اهمیت اجتماعات انسانی است و به عنوان یکی از نتایج مطلوب سرمایه اجتماعی مورد سنجش قرار می گیرد.

برای دستیابی به حکمروایی خوب شهری, مشارکت فعال مردمی یکی از اصول اساسی است. در این میان این مشارکت شکل نمی گیرد مگر با برقراری ارتباط صحیح میان حکومت و مردم و شفاف سازی کانال های ارتباطی. در مدل نهایی حکمرانی خوب شهری, استفاده دقیق از نظرات مردمی و دخیل شدن کامل آنها در کنش های شهری مطلوب است و این مهم مقدور نخواهد شد مگر با طی کردم پله های مشارکت, از مشارکت ظاهری و ورود ظاهری مردم به فعالیت های شهری تا کنترل و اقتدار مردمی.

از سویی مشارکت مردمی یکی از ابزار های با اهمیت مقتدر سازی است. مقتدر شدن مردم برای به عهده گرفتن مسئولیت های خود و برآمدن از آنها به وسیله مشارکت و ورود مردم به چرخه امور محله ای و شهری ممکن خواهد شد.

الگوهای سازمانی مشارکت شهری:

– الگوی سازمانی مشارکت شهری خود جوش

– الگوی سازمانی مشارکت شهری سازمان یافته

در جامعه امروز ما نظام مدیریت شهری و ارکان آن (شهرداری ها و شوراهای شهر) وزن بیشتری به الگوی سازمانی مشارکت شهری سازمان یافته (رسمی، برنامه ریزی شده و نهادی) داده اند.

دلیل اصلی این است كه مشارکت خودجوش، داوطلبانه و سازمان نیافته هنگامی شکل می گیرد كه « فرهنگ مشاركتی» قوی شکل گرفته باشد و مشارکت توانسته باشد تبدیل به « هنجار فرهنگی» شود.

از آنجا كه در جامعه شهری جهان سوم، بویژه بخش توسعه نیافته آن، فرهنگ مشاركتی شهری هنجارهای فرهنگی شهری مربوط به مشارکت هنوز به طور شایسته شکل نگرفته است، نقش الگوی سازمانی مشارکت شهری رسمی و سازمان یافته اهمیت بیشتری دارد.

الگوی خودجوش مشاركت به عنوان سیستم موثر مسئولیت پذیری و مشاركت شهروندی در مقابل الگوی سازماندهی شده مشاركت،‌ مانند شوراهای شهر یا محله می توان در راستای فرهنگ سازی برای مشاركت خودجوش و مردمی تلاش كرد. مشاركت مردمی در اداره امور شهری باعث بهبود كارایی، تخصیص هزینه به سوی اولویت های اجتماعی و پروژه های زیربنایی می گردد. مشاركت مردمی كه نوعی تمركززدایی در اداره امور می باشد باعث افزایش توسعه انسانی و عامل برابری و تحقق عدالت اجتماعی- سیاسی می گردد.

راهكارهای تقویت مشاركت:

1. تقویت تحزب

افزایش فرهنگ مشاركت حزبی و سازماندهی سیاسی در غالب احزاب باعث تقویت سایر انواع مشاركت از جمله مشاركت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نیز خواهد شد.

تقویت تحزب، به نوعی استفاده از روش تعاون جمعی در راستای سیاست گذاری عمومی است و بستر مناسب برای توسعه را فراهم می كند. احزاب انرژی را در جامعه هدفمند كرده و در راستای پیشرفت فردی و اجتماعی با استفاده از پتانسیل عمومی گام برمی دارند. در این جریان باعث افزایش مشاركت فعال مردم و سمت دهی به توانمندی ها در چهارچوب علایق و افكار افراد و گروه ها می شوند. با توجه به این كه احزاب برآیند نیازها و افكار همه اقشار جامعه هستند، هر حزب گروهی از افراد اجتماع را جذب می كند كه به ساختاردهی مشاركت اجتماعی می انجامد. احزاب همچنین باعث افزایش پاسخگویی هستند كه همین عامل موجب گرایش بیشتر شهروندان به مشاركت است.

2. تقویت و توسعه نهادهای مدنی

مشارکت از طریق نهادهای جامعه مدنی: NGOs: Non Governmental Organizations

سازمان های غیردولتی جدیدترین شکل نهادهای خودپدیدار هستند که در پاسخ به نیازهای اجتماعی به وجود می آیند و با سازماندهی درست می توانند به یک نهاد انعطاف پذیر پویا و ماندگار تبدیل شوند.

ویژگی های سازمان های غیر دولتی:

از گروه های داوطلب مردمی تشکیل می شود یعنی به اجبار عضو نشده اند. گروهی کار می کنند و بصورت تشکل دارای ساختار می باشند.

غیر دولتی هستند یعنی در چهارچوب کلی حکومت تعریف نمی شوند.

غیر انتفاعی اند یعنی افرادی که آنرا تاسیس کرده اند از طریق فعالیت در آن کسب درآمد نمی کنند و سود نمی برند.

هدف این سازمان ها رفع نیاز کل یا گروه هایی از جامعه است و هدف اصلی آنها خدمت رسانی تعریف شده است.

مقالات موجود در سایت مرجع مدیریت شهری :

نویسنده: دكتر سیدمهدى الوانی

نویسنده: دكتر سیدمهدى الوانی

انتشاریافته در مجتمع آموزش عالی قم (دوره: 13, شماره: 0) - 336 کیلوبایت

یكی از انتقادات عمده نظام های مردم سالار، عدم مشاركت مؤثر عامه مردم در خط مشی كذاری عمومی و سلطهء متخصصات وكارشناسان در این زمینه می باشد. در این نظام ها به دلایل مختلف مانند پیچیدگی مسایل، هزینه بر بودن، عدم اطمینان و تأخیر و كندی، مشاركت مردم كنار گذأشته شده و در تصمیم گیری های عمومی به نظرات تخصصی بسنده می شود. برای رفع این نقیصه و مشاركت عامه مردم در خط مشی گذاری عمومی مدلی ارایه گردیده است كه در آن دو شاخص مشاركت وجود دارد: یكی هدف و منظور أز مشاركت و دیگری ماهیت موضوع مورد تصمیم. با استفاده از این مدل، تصمیم گیرندگان قادر خواهند شد استراتژی ها و راه كارهای مشاركت مردمی در خط مشی گذاری عمومی را به گونه ای طراحی كنندكه هم در آگاه ساختن مردم مؤثر باشد و هم كیفیت خط مشی های اتخاذ شده را بهبود بخشد.