تبیان، دستیار زندگی

کلمه‌هایی که برای بیان خشم و نارضایتی خود به کار برده یا با هدف تحقیر طرف مقابل بر زبان جاری می‌سازیم، عصبانیت مخاطب را نیز به همراه می‌آورد. موقع خشم معمولا از نفرین هم استفاده می‌شود و نفرین‌ها به طور عام آرزوهایی هستند که بر تضرر طرف مقابل دلالت دارند. کاربرد نفرین چنان بین بزرگ‌ترها رایج است که نمی‌توان تکرار آنها توسط کودکان را اتفاقی غریب دانست.

آخرین گونه فحش‌ها، واژه‌هایی هستند که شخصیت طرف مقابل را نشانه می‌رود. این الفاظ به طور عام یا به نقصان هوش و درک و نقصان دیگر توانایی‌ها یا اندام مخاطب دلالت دارند یا در قالب استفاده از اسامی حیوانات بیان می‌شوند. بزرگسالانی که مدعی هستند از فحش استفاده نمی‌کنند هم گاه به صورت مرتب از گروه اخیر فحش‌ها بهره می‌برند. بیشتر فحش‌هایی که پدر و مادرها حین عصبانیت خطاب به فرزندشان می‌گویند و در صورت کاربرد آن تعابیر از طرف کودک به شدت ناراحت می‌شوند در گروه مذکور قرار می‌گیرد.

گاه ممکن است با نمونه‌های دیگری روبه‌رو شویم؛ مثلا شاید کودکی که از توجه کافی اطرافیان برخوردار نبوده، بخواهد با برخی رفتارهای منفی توجه بزرگ‌ترها را به سوی خوب جلب کند. حتی ممکن است این قبیل رفتارها با هدف ایجاد شوک در اطرافیان صورت گرفته باشد. البته بیشتر فحش‌ها از طرف کودکان و نوجوانان با هدف اثبات بزرگ‌تر‌شدن، نشان دادن ورود به دنیای بزرگسالان و یادآوری استقلال بیان می‌شود زیرا آنان پیش‌تر از بزرگ‌ترها آموخته‌اند که کاربرد فحش یکی از ویژگی‌های دنیای بزرگسالان به حساب می‌آید.

انطباق با جمع دوستان و جلب موافقت آنها نسبت به حضور در آن حلقه نیز می‌تواند جزو دلایل استفاده از فحش باشد. در هر حال الفاظ رکیک یا نامناسب، معمولا هنگام خشم و مواقع مختل‌شدن روند عادی امور یا موقع برخورد با یک شرایط ناخوشایند مورد استفاده قرار می‌گیرند. در واقع کودکان در بخشی از دوره کودکی و نیز نوجوانان از ممنوعیت کاربرد آن تعابیر مطلع هستند اما از بر زبان جاری شدن‌شان ممانعتی به عمل نمی‌آورند. اگر از ابتدا به آنها یاد داده می‌شد که چطور احساسات خود را در چنان مواقعی بدون استفاده از فحش بیان کنند، دیگر نباید - به دلیلی که ذکر آن گذشت-  از فحش استفاده نمی‌کردند.

ناسزاگویی كودكان

هیچ مادر یا پدری نمی خواهد كلمه یا عبارت زشتی از دهان فرزندش بشنود؛ اما كودكان در تعامل و روابط با دیگران گاهی كلمات زشتی را می شنوند و در شرایطی آن را تكرار می كنند.
 وقتی كودك در منزل یا مكان های عمومی دشنام می دهد بیش از حد به او توجه نكنید اما با قاطعیت به او بگویید كه نمی خواهید چنین كلماتی را بشنویداز آنجا كه اصولااطرافیان و بزرگ تر ها با شنیدن این گونه كلمات به هیجان آمده و واكنش نشان می دهند كودكان تصور می كنند می توانند از آن به عنوان وسیله ای برای جلب توجه و مشغول كردن اطرافیان استفاده كنند. پس بارها و بارها آن را به كار می برند.
گفتنی است كه در برخی خانواده ها وقتی كودك حرف زشتی می زند فلفل در دهانش می ریزند یا حتی دهانش را با صابون می شویند كه این كار به هیچ وجه منطقی نیست و تاثیر بسیار موقتی و كوتاه مدتی دارد. برخی كودكان نسبت به صابون حساسیت دارند یا حتی ممكن است آن را قورت دهند كه در این صورت نیز والدین با مشكل روبه رو خواهند شد، بنابراین چنین روش هایی را به كار نبرید.

شیوه بازدارنده

برای كودك به وضوح توضیح دهید كه استفاده از كلمات زشت و دشنام دادن كار پسندیده ای نیست و افراد نباید این كار را انجام دهند. چنانچه كودك دشنام داد عصبانی نشوید، اما با آرامش به او خاطر نشان كنید كه دیگر این كار را نكند. سپس بكوشید به اعضای خانواده نیز تذكر دهید كه در هیچ شرایطی از كلمات زشت استفاده نكنند تا امكان شنیدن مجدد این كلمات توسط كودك به حداقل برسد.

شرایط را بدتر نكنید

 وقتی كودك در منزل یا مكان های عمومی دشنام می دهد بیش از حد به او توجه نكنید؛ اما با قاطعیت به او بگویید كه نمی خواهید چنین كلماتی را بشنوید.
برخورد عصبانی و شتابزده فقط توجهی را كه او می خواسته به او می دهد و موجب تقویت این كار در وی می شود. چنانچه كودك در مكان های عمومی دشنام داد بهترین كار این است كه عواقب تنبیهی برایش قائل شوید؛ اما اگر دیگر تكرار نكرد از او تشكر و او را به خاطر رفتار خوبش تحسین كنید.

بازی با كلمات

 هرگاه كودك دشنام داد به او توجه نكنید، اما در عوض كلماتی را كه بار معنایی زشتی ندارند، اما خودتان انتخاب می كنید به جای آن بگذارید تا برای كودك نیز جالب باشد. برای مثال وقتی می خواهید كلمه ای را برای تنبیه استفاده كنید می توانید با جدیت به جای كلمه «بی تربیت» بگویید «بادمجان».
 او خواهد خندید، اما منظور شما را درك می كند. بدین ترتیب هر بار كلمه بدی بگوید توجه شما را جلب نمی كند، اما با كلماتی از این قبیل و حرف های خوب توجه شما را جلب می كندو بدین ترتیب كم كم چنین كلماتی را جایگزین دشنام خواهد كرد.

تقلید كردن را كنار بگذارید

اگر كودك در حال تقلید از فرد دیگری بود و خواست با دشنام هایی كه می دهد به اصطلاح ادای فرد دیگری را در بیاورد. برایش توضیح دهید كه به جای تكرار آنچه دیگران می گویند بهتر است از زبان و كلمات خودش استفاده كند و به طور قطع كلمات و جملاتی كه خودش می سازد زیباتر خواهد بود. پس از زبان زیباتری كه خود دارد، استفاده كند.

تخلیه احساسات از راه های دیگر

چنانچه فرزند شما در زمان عصبانیت از دشنام و كلمات زشت استفاده می كند برایش توضیح دهید كه روش های دیگری نیز برای ابراز احساسات وجود دارد و اشكالی ندارد كه گاهی عصبانی بشود، اما می تواند در مورد علل عصبانیت خود و آنچه او را ناراحت كرده صحبت كند نه این كه دشنام بدهد تا دیگران را نیز آزرده كند.
حتی می تواند در این مواقع به اتاقش برود و به بالشش مشت بزند و بگوید كه من عصبانی هستم، اما فحش ندهد.

منبع: family. org
   مترجم: سحر كمالی نفر