تبیان، دستیار زندگی

آفرینش حضرت آدم (ع)

خبر از آفرینش خلیفه خدا به فرشتگان

آفرینش آدم، و نگاه او به نورهای اشرف مخلوقات

فرشتگان و سجده بر آدم ـ علیه السلام ـ

تكبر و سركشی ابلیس

ادامه تكبر ابلیس

پی نوشت ها :

[1] . و هشت بار دیگر به عنوان «یا بَنِی آدم».
[2] . بقره، 29.
[3] . بقره، 30.
[4] . بقره، 32.
[5] . حج، 5.
[6] . انعام، 2.
[7] . حجر، 28.
[8] . صافات، 11.
[9] . الرحمن، 14.
[10] . كتاب ادریس در سال 1895 میلادی در لندن به زبان سریانی چاپ شده است و روایت فوق در صفحه 514 و 515 آن آمده است.
[11] . علیٌّ و الحاكمون، تألیف استاد دكتر محمد صادقی، ص 53.
[12] . ص، 71.
[13] . تفسیر نور الثقلین، ج 1، ص 58.
[14] . تفسیر نور الثقلین، ج 1، ص 58.
[15] . به گفته قرآن، ابلیس از نژاد جن بود، كه در جمع فرشتگان عبادت می‌كرد. (كهف، 50)
[16] . نهج البلاغه، خطبه 192.
[17] . بقره، 34.
[18] . سوره صاد، آیه 71 تا 83؛ نام ابلیس حارث بود، پس از آن كه از درگاه خداوند رانده شد، به ابلیس لقب گرفت، زیرا ابلیس یعنی مأیوس گشته از رحمت خدا.
[19] . همای سعادت، ص 206.

ملاقات عجیب

درآنجا بنده ای از بندگان خاص ما را یافتند که او را رحمت ولطف خاصی عطا کردیم وهم از نزد خود وی را علم الهی بیاموختیم.
سوره کهف _ آیه 65
از زمانی که حضرت موسی (ع) درباره ی حضرت خضر(ع) شنیده بود ، مدام از درگاه خداوند می خواست تا اجازه ی دیدار با او را بدهد. هر بار که توصیف او را می شنید بیش تر از قبل مشتاق دیدارش می شد. خداوند به موسی(ع) فرمود که دیدن او چندان هم آسان نیست. ولی موسی(ع) اصرار داشت که این مرد الهی را ببیند. خداوند نیز خواسته ی پیامبرش را پذیرفت وحضرت موسی(ع) آماده سفر شد وسفری که نمی دانست چه اتفاقات عجیبی رادر آن تجربه می کند.
آن روز حضرت موسی(ع) با خوشحالی به نزد حضرت یوشع (ع)(1)که وصی او بود. رفت وگفت: «آماده شو تا با هم به سفری معنوی برویم.»
یوشع(ع) با کنجکاوی پرسید: «چه سفری است که اینقدر مشتاق آن هستید؟»
حضرت موسی(ع) گفت: «به دنبال مردی می رویم که خداوند توجه زیادی به او دارد وبه او علم الهی بخشیده است. من گمان می کردم که عالم ترین آدم روی زمین هستم ولی خداوند به من فرمود که علوم واسراری هستند که من از آنها خبر ندارم وکسانی هستند که به این اسرار آگاه هستند.»
یوشع (ع) گفت: « نمی دانم. باید دنبال نشان ها باشیم. فقط می دانم که باید به جایی برویم که دو دریا به یکدیگر می رسند.
اگر چند سال هم طول بکشد، آنقدر می روم تا پیدایش کنم واز او اسرار زیادی بیاموزم.»
درقرآن ذکر نشده که آنها چه مدت راه رفتند تا به محلی رسیدند که دو دریا به یکدیگر می رسیدند ولی هر چه گشتند، کسی را که می خواستند نیافتند خسته وگرسنه بودند. از دریا ماهی گرفتند و روی آتش، بریانش کردند. (2) اما قبل از اینکه ماهی را بخورند؛ موسی(ع) فکر کرد که نشانه ای دیده است وبا عجله به دنبال آن نشانه رفت.حضرت یوشع(ع) هم به دنبالش رفت. اما هر چه بیش تر می رفتند ، اثری از نشانه ای که می خواستند نبود. عاقبت حضرت موسی (ع) خسته شد گفت: «باید استراحت کنیم. ماهی را بیاور تا بخوریم.
یکدفعه یوشع(ع) فریادی کشید وگفت: «عجیب است! چرا آن زمان متوجه اتفاق عجیبی که افتاده؛ نشدم؟ ما کنار دریا نشسته بودیم تا غذا بخوریم وقتی با عجله بلند شدیم، ماهی به دریا افتاد ورفت. چطور متوجه آن اتفاق غیر عادی نشدم! آخر من با چشم خودم دیدم که ماهی بریان شده شنا کرد ورفت.»!

موسی (ع) با خوشحالی خدا را شکر کرد وگفت: «این یک نشانه است . باید به همان جا برگردیم.»
وموسی(ع) درست متوجه شده بود وقتی به محل افتاده ماهی برگشتند حضرت حضر(ع) را دیدند که منتظر آنهاست. مردی که خداوند به او علم الهی بخشیده بود. خضر(ع) به موسی (ع) گفت :«شنیده ام که می خواهی همراه من باشی ولی این همراهی کار آسانی نیست واحتیاج به صبر وشکیبایی دارد.»
موسی (ع) گفت: «به خواست خداوند مرا با صبر وتحمل خواهی دید.»
حضرت خضر(ع) گفت: « پس با من بیا ولی درمورد کارهایی که می کنم سوال نکن تا زمانی که وقتش برسد و خودم راز کارهایی را که انجام می دهم ، به تو بگویم.»
حضرت موسی(ع) شرط خضر(ع) را پذیرفت وبا او همراه شد. آنها در امتداد ساحل پیش رفتند تا به لنگر گاهی رسیدند وسوار یک کشتی شدند. حضرت موسی (ع) نگاهی به خدمه کشتی کرد. به نظر می رسید که کارکنان کشتی انسان هایی با خدا وصالحی هستند. هنوز مسافت زیادی حرکت نکرده بودند که خضر(ع) تبری برداشت وقسمتی از کشتی را سوراخ کرد. خدمه ی کشتی با شتاب مقداری چوب آوردند تا سوراخ را ببندند ولی سوراخ بزرگ تر از آن بود که بتوانند به راهشان ادامه دهند.به ناچار در نزدیک ترین ساحل توقف کردند وبا خشم از آنها خواستند که کشتی را ترک کنند.حضرت خضر(ع) با خونسردی از کشتی پیاده شد.موسی (ع) دنبال او دوید وبا ناراحتی گفت: «چرا این کار را کردی؟ آنها با این کشتی کار می کردند. حالا باید مدت زیادی بیکاربمانندو کشتی را تعمیر کنند.»
حضرت خضر(ع) نگاهی به حضرت موسی(ع) انداخت وگفت: «مگر قرار نبود که سوال نکنی»!
حضرت موسی(ع) گفت: « ببخشید! شرط را فراموش کرده بودم. دیگر نه سوالی ونه اعتراضی !»
آنها به راه خود ادامه دادند تا به پسر جوانی رسیدند که از روبه رو می آمد. حضرت خضر(ع) بدون مقدمه، جوان راکشت .حضرت موسی (ع) با تعجب به جسم بی جان جوان نگاه کرد وگفت: «عجب کار ناپسندی کردی! آخر چرا بی دلیل جان انسانی بی گناه را گرفتی؟»
خضر(ع) با نارضایتی نگاهی به حضرت موسی(ع) انداخت وگفت: « باز هم سوال کردی؟ تو طاقت همراهی با من را نداری.»
موسی(ع) با پشیمانی گفت: « حق با توست! اما به من فرصتی دوباره بده. اگر باز هم اعتراض کردم، مرا به حال خود بگذار وبرو.»

خضر (ع) قبول کرد وبه راه افتاد. پس از مدتی به یک آبادی رسیدند وخضر(ع) از مردم آبادی تقاضا کرد که به آنها غذا بدهد ولی کسی حاضر نشد که آنها را به خانه اش راه بدهد. یا لقمه ای به آنها بدهد. آنها دست خالی از آبادی خارج شدند .بیرون آبادی دیوار خرابی بود که درحال فروریختن بود. حضرت خضر(ع) بلافاصله با آب وخاک؛گل درست کرد ودیوار خراب را تعمیر کرد. حضرت موسی(ع) با شگفتی به حضرت خضر(ع) نگاه کرد وگفت: « لااقل در ازای تعمیر این دیوار از صاحبش مزدی می گرفتی تا با آن غذا تهیه کنیم.»
خضر (ع) با آرامش کارش را تمام کرد بعد به موسی (ع) گفتک « باز هم تو اعتراض کردی وطبق شرطی که گذاشتیم باید از هم جدا شویم. اما قبل از رفتن؛ علت کارهایی را که انجام دادم، برایت می گویم . آن کشتی که سوراخ کردم، مال آدمی صالح بود و خانواده های فقیر زیادی برای گذران زندگی، به آن احتیاج داشتند .پادشاه آن مملکت دستور داده بود که تمام کشتی های سالم را به زور از صاحبانش بگیرند ودر جنگ استفاده کنند. من کشتی آنها را خراب کردم تا وقتی که مأموران پادشاه آمدند، کشتی آنهاخراب باشد واز بردنش منصرف شوند.»
موسی(ع) با شگفتی گفت: «عجب! پس حکمت این کار،این بود. پسر را چرا کشتی؟»
خضر(ع) جواب داد:« آن جوان پدر ومادرمؤمنی داشت ولی خودش کافر وبدرفتار بود وسعی داشت که والدینش را هم کافر کند. اگرزنده می ماند. باعث رنج وآزار پدرومادرش می شد .من از پروردگار خواستم که به جای این پسر، فرزند صالحی به آنها بدهد.»
موسی(ع) گفت: « واین دیوار را چرا درست کردی؟» خضر(ع) گفت:«زیرا این دیوار گنجی هست که متعلق به دو طفل یتیم است. پدر آنهاکه مرد صالحی بود، مدتی قبل فوت کرد. اگر این دیوار را درست نمی کردم. خیلی زود خراب می شد وگنج طفلان یتیم به دست دیگران می افتاد . خداوند اراده کرده است که این گنج پنهان بماند تا کودکان بزرگ شوند وخودشان گنج را پیدا کنند.بدان که تمام اعمالی که من انجام می دهم ، به خواست واراده ی الهی است.»
وقتی سخنان حضرت خضر(ع) به پایان رسید. حضرت موسی(ع) بعد از سکوتی طولانی گفت: «پشت تمام کارهایی که به نظر من ناعادلانه بود، حکمتی الهی وعادلانه قرار داشت. دوست داشتم باز هم تورا همراهی کنم ولی می دانم که دیگر امکان ندارد وتو باید بروی.»
واین پایان سفر حضرت موسی(ع) با حضرت خضر(ع) بود. اماخضر که بود؟ درقرآن و در سوره ی کهف، از اوفقط با عنوان مرد عالم نام برده شده است. ولی اکثر مفسران معتقدند که نام این مرد عالم خضر بوده است. عده ای او را پیامبر نمی دانند ولی بیشتر محققان،ایشان را پیامبر می دانند. اسرار آمیز بودن شخصیت حضرت خضر(ع) باعث شده است که داستان ها وافسانه های زیادی درباره ی اونقل کنند. معروف است که علت اینکه به ایشان لقب خضر یعنی سبز داده اند این است که هر کجا نماز می خواندند.اطرافشان سبز می شده است. تاریخ نویسان خضر (ع) را فرزند پادشاهی بزرگ می دانند که تخت سلطنت را رها کردتا به امرخدا به هدایت مردم بپردازد وخداوند به ایشان عمر جاوید داده است.

پی‌نوشت‌ها:

1-حضرت یوشع(ع) از پیامبران بنی اسرائیل است.
2-بعضی از مفسران معتفدند که آنها به دستور خداوند، یک ماهی نمک سود با خود برده بودند.

دعاى همسر فرعون در قرآن و دو دعای دیگر

دعاى صاحبان باغ سوخته

دعاى سربازان طالوت در قرآن

زمزمه فرعون به جایی نرسید

تونان و نمک من را خوردی

الاغ بهشتی

عاقبت از آن کیست؟

دست های بریده

معنای سوره

درس های سوره

سرود سوره

ثروتش بسیار و سودش بی شمار
همسرش در معرکه آتش بیار

توی باغ زندگی یک گل نکاشت
صرف باطل کرد هر ثروت که داشت

گل نداد و بوته ای چون خار شد
خارها آتش شد و بسیار شد

عاقبت در آتش سوزان فتاد
همسر و ثروت به او سودی نداد

رفته بودی کاش در راهی درست
سوره «تبت یدا» نفرین به توست

هر دو دستانت ز تن بادا جدا
چون جدا کردی خودت را از خدا

از عمق چاه تا اوج جاه

اختلاف افكنی شیطان میان برادران

راهنمایی کن؛ تا به دین تو درآییم

حضرت عیسی (ع) در قرآن کریم

درسهایی از یک قصه قرآنی

اشاره: «لقد کان فی قصصهم عبره لاولی الالباب»(1)

درس اول: هجرت برای كسب علم

درس دوم: ادب و تواضع شاگرد در مقابل استاد

درس سوم: صبر و شکیبایی در راه علم

درسهایی از حادثه اول؛ سوراخ کردن کشتی نیازمندان

درس هایی از حادثه دوم؛ گرفتن جان کودک نابالغ

درس هایی از حادثه سوم؛ ساختن دیوار یتیمان

درس هایی از لحظه فراق موسی و خضر (ع)

درس های مدیریتی

پی نوشت ها :

1- یوسف/ 111
منابع:
1- تفسیر قرآن کریم (آیات برگزیده)، محسن قرائتی، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها، دفتر نشر معارف، چاپ نهم، پاییز 84
2- اصول مدیریت اسلامی و الگوهای آن، حجت الاسلام دکتر ولی الله نقی پورفر، چاپ نوزدهم، 1383
3- سرگذشت های تلخ و شیرین قرآن، غلامرضا نیشابوری، انتشارات سیدجمال الدین اسدآبادی، چاپ سوم، 1381 متن مقاله :

داستان حضرت ایوب(ع) چه نکات آموزنده‌ای در بر دارد؟
با این که مجموع سرگذشت حضرت ایوب(علیه‌السلام) تنها در آیات 41ـ44 سوره «صلی الله علیه و آ له» آمده، اما همین مقدار که قرآن بیان داشته الهام بخش حقایق مهمی است ; که مختصراً بیان خواهد شد:
الف: آزمون الهی آنقدر وسیع و گسترده است که حتی انبیاء بزرگ با شدیدترین و سخت‌ترین آزمایش‌ها آزموده می‌شوند، چرا که طبیعت زندگی این جهان، بر این اساس گذارده شده، و اصولاً بدون آزمایش‌های سخت، استعدادهای نهفته انسان‌ها شکوفا نمی‌شود.
ب: «فرج بعد از شدت» نکته دیگری است که در این ماجرا نهفته است، هنگامی که امواج حوادث و بلا از هر سو انسان را در فشار قرار می‌دهد، نه تنها نباید مأیوس و ناامید گشت، بلکه باید آن را نشانه و مقدمه‌ای بر گشوده شدن درهای رحمت الهی دانست، چنان که امیر مؤمنان علی(علیه‌السلام) می‌فرماید: «هنگامی که سختی‌ها به اوج خود می‌رسد فرج نزدیک است، و هنگامی که حلقه‌های بلا تنگ‌تر می‌شود، راحتی و آسودگی فرا می‌رسد».
ج: از این ماجرا به خوبی بعضی از فلسفه‌های بلاها و حوادث سخت زندگی روشن می‌شود، و به آن‌ها که وجود آفات و بلاها را ماده نقضی بر ضد «برهان نظم» در بحث توحید می‌شمرند، پاسخ می‌دهد، که وجود این حوادث سخت، گاه در زندگی انسان‌ها از پیامبران بزرگ خدا گرفته، تا افراد عادی، یک ضرورت است، ضرورت امتحان و آزمایش و شکوفا شدن استعدادهای نهفته، و بالاخره، تکامل وجود انسان. لذا در بعضی از روایات اسلامی از امام صادق(علیه‌السلام) آمده است: «بیش از همه مردم، پیامبران الهی گرفتار حوادث سخت می‌شوند، سپس، کسانی که پشت سر آن‌ها قرار دارند به تناسب شخصیت و مقامشان».
و نیز از همان امام بزرگوار(علیه‌السلام) نقل شده که فرمود: «در بهشت مقامی هست که هیچ کس به آن نمی‌رسد، مگر در پرتو ابتلائات و گرفتاری‌هائی که پیدا می‌کند».
د: این ماجرا درس شکیبایی به همه مؤمنان راستین، در تمام طول زندگی می‌دهد، همان صبر و شکیبایی که سرانجامش پیروزی در تمام زمینه‌هاست، و نتیجه‌اش داشتن «مقام محمود» و «منزلت والا» در پیشگاه پروردگار است.
ه : آزمونی که برای یک انسان پیش می‌آید، در عین حال آزمونی است برای دوستان و اطرافیان او، تا میزان صداقت و دوستی آن‌ها، به محک زده شود که تا چه حد وفادارند، ایوب(علیه‌السلام)، هنگامی که اموال، ثروت و سلامت خود را از دست داد، دوستانش نیز خسته و پراکنده شدند، و دوستان و دشمنان زبان به شماتت و ملامت گشودند، و بهتر از هر زمان، خود را نشان دادند، و دیدیم که رنج ایوب(علیه‌السلام) از زبان آن‌ها بیش از هر رنج دیگر بود؛ چرا که طبق مثل معروف، «زخم‌های نیزه و شمشیر التیام می‌یابد، ولی زخمی که زبان بر دل می‌زند التیام پذیر نیست».
و: دوستان خدا کسانی نیستند که تنها به هنگام روی آوردن نعمت، به یاد او باشند، دوستان واقعی کسانی هستند که در «سراء» و «ضراء» در بلا و نعمت، در بیماری و عافیت، و در فقر و غنا، به یاد او باشند، و دگرگونی‌های زندگی مادی، ایمان و افکار آن‌ها را دگرگون نسازد.
امیر مؤمنان علی(علیه‌السلام) در آن «خطبه غرا» و پرشوری که در اوصاف پرهیزگاران برای دوست باصفایش «همّام» بیان کرد، و بیش از یکصد صفت را برای متقین برشمرد، یکی از اوصاف مهمشان را این می‌شمرد: «روح آن‌ها به هنگام بلا همانند حالت آسایش و آرامش است».
ز: این ماجرا بار دیگر این حقیقت را تأکید می‌کند: نه از دست رفتن امکانات مادی و روی آوردن مصائب و مشکلات و فقر، دلیل بر بی‌لطفی خداوند نسبت به انسان است، و نه داشتن امکانات مادی دلیل بر دوری از ساحت قرب پروردگار، بلکه انسان می‌تواند با داشتن همه این امکانات بنده خاص او باشد، مشروط بر این که اسیر مال و مقام و فرزند نگردد، و با از دست دادن آن، زمام صبر از دست ندهد . منبع:سایت آیت الله مکارم شیرازی