نگاهی به مجموعه تاریخی فرهنگی سعدآباد
سعدآباد، ییلاق شاهان سلسله قاجار بوده و بعد از كودتای رضاخان وسعت یافته است. كاخهای عصر احمد‌شاه قاجار، رضاخان و محمد‌رضا پهلوی با اثاثیه وارداتی آنها، امروزه به صورت موزهای عبرت‌انگیز تحت نام «مجموعه تاریخی فرهنگی سعدآباد» در معرض دید و قضاوت عموم قرار دارد.
مجموعه تاریخی فرهنگی سعدآباد در پهنه كوهپایه‌های توچال و دره دربند و در یكی از شمالی‌ترین نقاط تهران با مساحتی حدود ۱۱۰ هكتار قرار گرفته است.
سعدآباد از شمال با كوههای البرز، از شرق با گلابدره، از مغرب با ولنجك و از جنوب با تجریش همسایگی دارد. این منطقه در دوره قا جار محل استقرار و سكونت تابستانی و ییلاق شاهان این سلسله بوده و پس از كودتای رضاخان (سوم اسفند ۱۲۹۹) در وسعتی تازه و الحاق باغهای مختلف به اقامتگاه تابستانی پهلوی اول اختصاص یافت و كاخ وكوشكهایی به مناسبت گوناگون در جای جای این پهنه برتافته از درختان كهن و سپیدار و سرو، به فاصله‌ای از بازمانده بناهای قاجار سربرآوردند.
در دوره پهلوی، ۱۸ كاخ كوچك و بزرگ در سعدآباد ساخته شد كه هر یك هنر و ذوق معماری ایرانی را به نمایش می‌گذارند. تمامی این مجموعه پس از انقلاب اسلامی تبدیل به موزه شده است. برخی از عمارت‌‌ها به شكل كاخ موزه، همان طور كه بوده مانند كاخ ملت (سفید) و كاخ سبز (شهوند) به نمایش گذاشته شدند و برخی با توجه به ویژگی بنا، تبدیل به موزه شدند.
موزههای فعال در این مجموعه عبارتند از: موزه پژوهشی مردم‌شناسی، موزه مینیاتور آبكار، موزه هنرهای زیبا، كاخ موزه ملت، كاخ موزه سبز، موزه نظامی، موزه بهزاد، موزه ملی آب، موزه خط و كتابت میرعماد، موزه فرشچیان و موزه هنر ملل.
كالسكه خانه رضاشاهی از جمله قدیمی‌ترین بناهای ساخته شده در مجموعه سعدآباد می‌باشد كه در قسمت شمالی مجموعه به عنوان ورودی و مدخلی به فضای باز مقابل كاخ احمدشاهی و كاخ سبز می‌باشد.این بنا شامل چهار اتاق و یك ورودی مرتفع و مزین به دو ستونچه آجری در دو طرف آن و تزیینات لمبه كوبی زیر سقف ورودی و هم چنین آجركاریهای زیبا در سراسر نمای ساختمان می‌باشد. از این ساختمان در زمان رضاخان تا مدتها به عنوان كالسكه خانه كاخ شاهی استفاده می‌شد. اما پس از جایگزین شدن ماشین، بدون استفاده و متروك باقی ماند. شایان ذكر است كه این بنای قدیمی در سال ۱۳۸۱ در دست عملیات مرمتی و استحكام بخشی و همچنین طراحی محوطه بیرونی و درونی قرار گرفت و در ابتدای سال ۱۳۸۲ به عنوان موزه ایرانگردی و جهانگردی برادران امیدوار تغییر كاربری یافت و در روز جهانی جهانگردی (۵ مهر ۱۳۸۲) افتتاح گردید.
كاخ احمد شاهی بر روی تپه علیخان واقع در بخش «ترش محله» منطقه ییلاقی دربند ساخته شده است. این كاخ از جمله اقامتگاههای احمد شاه آخرین پادشاه سلسه قاجار بود.
رضاخان پس از به قدرت رسیدن از هیچكدام از كاخهای خاندان قاجار استفاده نكرد بلكه برای اقامت در تهران كاخ مرمر و برای اقامتگاه ییلاقی این بخش در بند را بر می‌گزیند. كاخ احمدشاهی دارای دو ایوان است كه از یك طرف دید به كوه و از طرف دیگر دید به شهر را دارا است و از این لحاظ با بناهای هم عصرش كه یك ایوان دارد متفاوت است. این ساختمان از جمله زیباترین ساختمان‌های موجود و از لحاظ معماری نیز در این مجموعه منحصر به فرد می‌باشد. در حال حاضر این بنا تحت نظر مجموعه سعدآباد نمی‌باشد.
