تبیان، دستیار زندگی

(کارگاه آموزشی)

کاربردهای فناوری نانو در بخش بهداشت و سلامت

مقدمه

تصور این‌که بتوان سلول‌های سرطانی را با اسلحه‌های نانومتری هدف قرار داد و یا با استفاده از ذرات نانومقیاس محل اختفای ویروس‌ها را شناسایی کرد، بخش‌هایی از داستان‌های علمی-تخیلی روز نیستند؛ بلکه بیانگر کاربردهایی از فناوری نانو هستند که در عصر کنونی، حوزه بهداشت و سلامت را تحت تاثیر خود قرار دادند.

با توسعه فناوری نانو در بخش بهداشت و سلامت می‌توان محصولاتی تولید کرد که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر ارتقای سلامت انسان، بهداشت جامعه و سلامت محیط زیست تاثیر گذارند. با توجه به کاربردهای اخیر فناوری نانو در حوزه پزشکی، می‌توان گفت این فناوری، کلیدی برای روش‌های تشخیصی سریع‌تر و آسان‌تر بیماری‌ها در آزمایشات گوناگون است، که برای تشخیص پارامترها و ساخت حسگرها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این علم همچنین می‌تواند تولید محصولات بافتی مهندسی‌شده و مصنوعی را گسترش دهد که کاربرد فراوانی در علم پزشکی دارد.

قابلیت هدف‌گیری بهتر سلول‌ها با آزاد شدن کنترل‌شده دارو، افزایش تاثیر دارو، کاهش عوارض جانبی و سمیت دارویی، جذب بهتر، هدف قراردادن بافتی خاص یا توده‌ای بدخیم و همچنین بهبود قابلیت پذیرش بیماران از ویژگی‌های منحصربه‌فردی است که صنایع دارویی با استفاده از فناوری نانو به‌دنبال تحقق آن هستند.

از کاربردهای فناوری نانو در صنایع آرایشی‌ و بهداشتی نیز می‌توان به ویژگی‌های عمده کرم‌های ضدآفتاب حاصل از فناوری نانو نسبت به محصولات قدیمی اشاره کرد. کاهش چشمگیر جذب اشعه ماوراءبنفش بدون استفاده از مواد شیمیایی، شفاف‌ترشدن محصول و امکان توزیع یافتن در بسیاری از پایه‌های مورد استفاده محصولات آرایشی برای جلوگیری از تشکیل کیک (حالتی از ناپایداری فراورده‌های آرایشی)، از این دست ویژگی‌ها هستند. همچنین تبدیل نقره به نانوذرات نقره، فعالیت و قابلیت میکروب‌کشی آن‌ها را چندین برابر می‌کند، صنایع آرایشی و بهداشتی نیز از این خاصیت در ساخت صابون‌ها و دیگر مواد آرایشی استفاده کرده‌اند.

با توجه به‌اینکه هنوز پیامدهای ناشی از فناوری نانو در بحث بهداشت و سلامت کمتر شناخته شده‌است، جلب اعتماد عمومی برای استفاده از این محصولات از مهم‌ترین دغدغه‌های نهادهای فعال در حوزه فناوری نانو و بهداشت است.

در ادامه با برخی حوزه های کاربردی فناوری نانو در بخش بهداشت و سلامت آشنا خواهید شد.

(به ثبت رسیده در ماهنامه فناوری نانو- شماره168) 

---------------------

مباحث همراستا:

کاربردهای فناوری نانو در صنعت ساخت و ساز

کاربردهای فناوری نانو در صنعت خودروسازی

کپسوله‌کردن دارو

یکی از مهم­ترین سیستم­های دارورسانی موادی هستند که با پوشاندن داروها، آن­ها را در حین عبور، در بدن محافظت می­کنند. کپسوله‌کردن دارو به­وسیله نانوذرات جهت درمان بعضی بیماری­های عصبی، انتقال مستقیم مواد دارویی به مغز از طریق سد خونی-مغزی و به چشم از طریق غشاء خونی شبکیه نیز مورد ارزیابی قرار گرفته­ است.

روش‌های درمانی نوین

علم نانو می‌تواند تولید محصولات بافتی مهندسی‌شده و مصنوعی را که کاربرد فراوانی در علم پزشکی دارد گسترش دهد. جالب اینکه این بافت‌های مصنوعی می‌توانند حتی از بافت خود شخص به‌دست آیند. فناوری نانو همچنین راه‌هایی برای تولید اندام‌هایی نظیر شبکیه، بخش حلزونی گوش و زیرلایه‌هایی که الگوی نانویی دارند و برای سرعت بخشیدن به رشد اندام‌ها مؤثرند ارائه‌داده و بازسازی بافت را احیا می‌کند.

مباحث قابل طرح:

ترمیم استخوان با استفاده از نانوسرامیک

نانوحسگرهای قابل کاشت در شبکیه چشم

نانوذرات و ترمیم دندان‌ها

ترمیم استخوان با استفاده از نانوسرامیک

نانوسرامیک­های با استحکام بالا را می­توان به یک خمیر قابل جریان و شکل­پذیر که به استخوان­های محکم تبدیل می­شود، تبدیل کرد. در صورتی‌که در استخوان از این نوع مواد استفاده شود، سازگاری زیستی تا حد بسیار زیادی بالا می­رود. در ضمن نسبت به سیمان­های مصنوعی، نانوسرامیک­ها این قابلیت را دارند که در هر دو نوع استخوان­هایی که وزن را تحمل می­کنند و وزن را تحمل نمی­کنند به­کار برده شوند.

نانوحسگرهای قابل کاشت در شبکیه چشم

فناوری نانو جهت ساخت نسل جدیدی از وسایل کوچک­تر و قوی­تر برای برگرداندن بینایی و شنوایی به­کار گرفته می­شوند. این وسایل اطلاعات را جمع­آوری کرده و به پیام­های الکتریکی که به سیستم‌عصبی انسان منتقل می­شوند تبدیل می‌کنند. در مواردی که عصب­دهی چشم به مغر آسیب نرسیده اما گیرنده­های نوری چشم فعالیت لازم را ندارند، می­توان با تحریک مصنوعی سلول­ها، فقدان گیرنده­ها را جبران کرد. در این حالت پیام­های عصبی مصنوعی ایجادشده به مغز رسیده و حس بینایی ایجاد می­شود و از این رو مقداری از دید ابتدایی شخص برگشت پیدا می­کند.

نانوذرات و ترمیم دندان‌ها

از جمله مزایای استفاده از نانوذرات در ترمیم دندان­ها می­توان، تولید پرکننده­ها با جلای بالا، حداقل زمان جلا دادن، پایداری و مقاومت مواد نسبت به ضربات مكانیكی، كمترین چسبندگی به ابزارها و امكان دقیق تطابق رنگ را نام برد.

جالبه.
هر جمله ای که آدم میخونه، یه دریچه به سوی تخیل و ابتکار باز میشه.
واقعا علم جالبیه.

البته خیلی هاشون خیلی وقته عملی شده کار از تخیل گذشته ولی خب برای بعدی ها ایده میده درسته

سلام....ممنون از این مبحث جالبتون....رلستش من دیدم بحث تخصصیه جسارت نکردم نظر بدم...فقط خواستم بگم که همچنان دنبال میکنم مباحث انجمنو.....ماشالا همه هم یه پا دکتر مهندسین ادم کم میاره!!!:)
البته ناامید نمیشم..یه هفت هشت باری میخونم تا دقیقا متوجه بشم مطالبتون یعنی چی!!!:)
موفق باشین

سلام آفتاب جان
هرجا مبهمه یا نیاز به گفتن به صورتی آسونتر هست بگید. حتما.

ممنون.....حالا من چند بار بخونم اگه مشکلی بود حتما.....

سلام به همه دوستان. ممنون از همراهیتون.
آفتاب خانم گل، من اولش میخواستم بیایم و به صورت خودمونی مطرح کنم بحث رو بعد گفتم شاید استقبال نشه.
اما باشه حتما روشم روتغییر میدم. ممنون