1.خلقت جسمانی: آیتی خدایی صورتی بی نظیر
الَّذِی أَحْسَنَ كُلَّ شَیْءٍ خَلَقَهُ وَبَدَأَ خَلْقَ الْإِنسَانِ مِن طِینٍ (7)
ثُمَّ جَعَلَ نَسْلَهُ مِن سُلَالَةٍ مِّن مَّاء مَّهِینٍ (8) سجده: 7و8
آن که هرچه را آفرید نیکو ترین آفرید و آفرینش انسان را از گِل آغاز کرد سپس نسل او را از چکیده ای از آبی پَست و ناچیز قرار داد .
2. خدا احسن الخالقین است و انسان با روح الهی اش احسن المخلوق
ثُمَّ أَنشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ
مومنون: 14
... سپس او را به آفرینشی دیگر پدید آوردیم پس آفرین بر خداوندی که نیکوترین آفرینندگان است
3. آزادی و اختیار و انتخابگری برترین ویژگی در خلقت انسان
فَمَن شَاء فَلْیُؤْمِن وَمَن شَاء فَلْیَكْفُرْ
کهف: 29
... پس هرکه بخواهد ایمان بیاورد و هرکه بخواهدکافر شود .
4. خود آگاهی ارمغانی الهی برای نوع انسان
بَلِ الْإِنسَانُ عَلَى نَفْسِهِ بَصِیرَةٌ
وَلَوْ أَلْقَى مَعَاذِیرَهُ
قیامت: 14و15
...انسان [خود آگاه است و] بر نفس خویش بیناست و اگر چه عذره ایش را القا کند .
5. نه خلقت بیهوده است و نه شما ره ایید بصیرت عبودیت و نیکوکاری شما اهداف خالق است
أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَیْنَا لَا تُرْجَعُونَ
مؤمنون: 115
پس آیا گمان کردید که شما را بیهوده آفریده ایم و شما به سوی ما بازگردانده نمی شوید ؟
6. وجوه مثبتِ فرصت آفرین برای انسان
وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلاَئِكَةِ إِنِّی جَاعِلٌ فِی الأَرْضِ خَلِیفَةً
بقره: 30
و [به یادآر] هنگامی را که پروردگارت به فرشتگان گفت: همانا من در زمین جانشینی را قرار خواهم داد ...
7. آسیب پذیری های تهدید زا در انسان
وَالْعَصْرِ
إِنَّ الْإِنسَانَ لَفِی خُسْرٍ
عصر: 1 و 2
به نام خداوند بخشندة مهربان سوگند به عصرمسلّماَ انسان در زیانکاری است .
8. سنت الهی: آزمایش پیوستة انسان برای تربیت او و تعالی شخصیتش
أَحَسِبَ النَّاسُ أَن یُتْرَكُوا أَن یَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا یُفْتَنُونَ
عنکبوت : 2
آیا مردم پنداشتند که همین که [به زبان] بگویند ایمان آوردیم رها میشوند و آنان آزمایش نمیشوند ؟
9. انسان: تلاشگری که فقط در گرو تلاش خویش است
كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ رَهِینَةٌ
مدثر: 38
هر نفسی در گرو دستاوردخویش است .
10. ایمان به خدا و کار گزاران هستی در کتب رُسل آسمانی ترین ویژگی مؤمنان
وَالْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللّهِ وَمَلآئِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ
بقره: 285
... مومنان همگی به خداوند و فرشتگان او و کتابهای او و فرستادگانشایمان آورده اند ...
11. منشور تربیتی خداوند برای اهل ایمان
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اسْتَجِیبُواْ لِلّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُم لِمَا یُحْیِیكُمْ
انفال: 24
ای کسانی که ایمان آورده اید خداوند و رسولش را اجابت کنید، هنگامی که شما را به چیزی می خوانند که شما را زنده می کند ...
12. نتیجة ایماننجات و ره ایی است
وَنَجَّیْنَا الَّذِینَ آمَنُوا وَكَانُوا یَتَّقُونَ
فصلت: 18
و کسانی را که ایمان آورده و همواره پروا پیشه بودند نجات می بخشیم .
13. بهشت: آغازی در پایان راه
إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی جَنَّاتٍ وَنَهَرٍ
فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِندَ مَلِیكٍ مُّقْتَدِرٍ
قمر: 54و55
یقیناً پرهیزکاران در [میان] باغها و [کنار] نهره ایند، در جایگاه صدق، نزد پادشاهی نیرومند .
14. منافقان فاسق اند و دروغگو، بلکه بدتر از کفار
وَمِنَ النَّاسِ مَن یَقُولُ آمَنَّا بِاللّهِ وَبِالْیَوْمِ الآخِرِ وَمَا هُم بِمُؤْمِنِینَ
بقره: 8
و از مردم کسانی هستند که می گویند: به خداوند و روز رستاخیز ایمان آورده ایم در حالی که مؤمن نیستند.
15.ظلم تعدّی به حدود الهی است، ظالم جز به خودزیان نمی رساند
وَمَن یَتَعَدَّ حُدُودَ اللّهِ فَأُوْلَـئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ
بقره: 229
... کسانی که از مرزهای الهی تجاوز کنند پس آنانند همان ستمکاران
16. گناه: ورود به منطقةممنوعه، گناهکار: محروم و زیانکار
إِنَّمَا حَرَّمَ رَبِّیَ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ
اعراف: 33
... جز این نیست که پروردگار من کاره ای زشت را چه آنچه از آنها آشکار باشد و چه آنچه پنهان حرام کرده است ...
17. کفر: سقوط آدمی به نازلترین مرتبة حیوانی و کافران فریب خوردگان غافل
إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِندَ اللّهِ الَّذِینَ كَفَرُواْ فَهُمْ لاَ یُؤْمِنُونَ
انفال: 55
بی تردید بدترین جنبندگان در نزد خداوند کسانی هستند که کفر ورزیدند پس ایشان دیگر ایمان نمی آورند .
18.عذاب خدا قطعی است. پس وای بر کافران و منافقان و ستمگران و مجرمان!
إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ لَوَاقِعٌ
مَا لَهُ مِن دَافِعٍ
طور : 7و8
بی تردید عذاب پروردگارت واقع شدنی است. هرگزآن را بازدارنده ای نیست .
19. جهنم: سر انجامی سخت و جانکاه و جاودانه برای طاغیان و دنیاپرستان
فَأَمَّا مَن طَغَى
وَآثَرَ الْحَیَاةَ الدُّنْیَا
فَإِنَّ الْجَحِیمَ هِیَ الْمَأْوَى
نازعات : 39-37
پس امّا هرکه طغیان کرده و زندگی دنیا را برگزید،پس بی تردید دوزخ جایگاه اوست .
20. مراقبه و محاسبه: مهمترین مسئلة انسان با خویش
اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنظُرْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ لِغَدٍ
حشر: 18
... از خداوند پرواکنید و هرکس باید بنگرد چه چیزی را برایفردا[ی خویش] پیش فرستاده...
21. اخلاص: متاعی خدا پسند
قُلْ إِنَّ صَلاَتِی وَنُسُكِی وَمَحْیَایَ وَمَمَاتِی لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ
انعام: 162
بگو: همانا نماز من و عبادات من و زندگی من و مرگ من [همه] برای خداوند است، پروردگار جهانیان .
22. از رزق خدا بخورید
فَابْتَغُوا عِندَ اللَّهِ الرِّزْقَ وَاعْبُدُوهُ وَاشْكُرُوا لَهُ
عنکبوت: 17
... پس روزی را از نزد خداوند بجویید واو را بپرستید و برای او سپاس گذارید ...
23. توبه و استغفار و ضروری ترین بهانة ارتباط فردی با حضرت حق
اسْتَغْفِرُواْ رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَیْهِ
هود: 3
... از پروردگارتان آمرزش بخواهید سپس به درگاه او توبه کنید ...
24. پاسخگویی به دعوت الهی و ایمان حقیقی مهمترین سبب غفران و توبه پذیری خداوند
إِنَّا آمَنَّا بِرَبِّنَا لِیَغْفِرَ لَنَا خَطَایَانَا
طه:73
به یقین ما به پروردگارمان ایمان آوردیم، تا گناهانمان را به ما ببخشاید ...
25. آنچه گناهان را می زداید
وَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَیِّئَاتِهِمْ
عنکبوت: 7
و کسانی که ایمان آوررده و کارهای شایسته انجام داده اند، حتماً گناهانشان را از آنان می زداییم ...
26. پیوند آسمانی ازدواج بنیان خانواده است و سبب جذب فضل و رحمت خدا
وَأَنكِحُوا الْأَیَامَى مِنكُمْ وَالصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَإِمَائِكُمْ إِن یَكُونُوا فُقَرَاء یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ
نور: 32
[مردان و زنان] بی همسرتان وغلامان و کنیزان شایسته و درستکارتان را همسر دهید اگر فقیر و تنگدستند، خداوند آنان را از فضل خویش بی نیاز می کند ...
27. آیین همسر داری: نیکی و محبت و گذشت
وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ
نساء 19
و با آنها نیکی و به شایستگی معاشرت کنید ...
28. آیین فرزنداری: مراقبت، تربیت، نصیحت
یُوصِیكُمُ اللّهُ فِی أَوْلاَدِكُمْ
نساء: 11
خداوند دربارة فرزندانتان شما را سفارش می کند ...
29. سقط جنین و کشتن فرزندان،نشانةبی اعتمادی به رزاقیت خداوند
وَلاَ تَقْتُلُواْ أَوْلادَكُمْ خَشْیَةَ إِمْلاقٍ نَّحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِیَّاكُم
اسراء: 31
و فرزندانتان را از ترس فقر نکشید، ما شما و آنها را روزی می دهیم ...
30. اهل و عیال و اموال وسیلة آزمایش اند. هوشیارانه زندگی کنیم
قُوا أَنفُسَكُمْ وَأَهْلِیكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ
تحریم: 6
... خودتان و خانواده تان را از آتشی که سوخت آن مردمان و سنگ[ها] هستندنگه دارید ...
31. به والدینتان بی دریغ و مؤدبّانه احسان کنید
وَقَضَى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا
اسراء:23
و پروردگارت حکم [قطعی] کرد که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید ...
32. ارحام و همسایگان سهمی مهم در احسان و گذشت ما دارند
وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا وَبِذِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاكِینِ وَالْجَارِ ذِی الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالجَنبِ وَابْنِ السَّبِیلِ وَمَا مَلَكَتْ أَیْمَانُكُمْ
نساء: 36
... و به پدر و مادر و خویشاوندان و یتیمان و مستمندان و همسایة نزدیک و همسایة دور و همراه و همنشین و در راه مانده و بردگانی که مالک هستید نیکی کنید ...
33. سلام،گفتاری خدایی و آوازی بهشتی، را بی پاسخ نگذارید
وَإِذَا حُیِّیْتُم بِتَحِیَّةٍ فَحَیُّواْ بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا
نساء: 86
و هنگامی که به شما تتحّیت گویند پس نیکوتر ازآن یاهمانندآن رابرگردانید ...
34. تواضع: ادبی الهی برای بندگان حضرت رحمان
وَعِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِینَ یَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا
فرقان : 63
و بندگان [خدای] رحمان کسانی هستند که با نرمی و فروتنی بر [روی] زمین راه می روند و هنگامی که جاهلان آنها را طرف خطاب قراردهند، سلام میگویند .
35.پرهیز از تکبر کردن با مردم موعظه ای آسمانی
وَلَا تُصَعِّرْ خَدَّكَ لِلنَّاسِ
لقمان: 18
و روی خود را [به تکبر] از مردم بر مگردان ...
36. مؤمنان از لغو، بزرگوارانه روی گردانند
وَإِذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِرَامًا
فرقان: 72
... و هنگامیکه به لغو و بیهوده ای عبور کنند، با بزرگواری می گذرند .
37. اصلاح ذات البین وصلح
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَیْنَ أَخَوَیْكُمْ
حجرات: 10
جز این نیست همة مؤمنان برادرند، پس میان برادرانتان را اصلاح کنید[و صلح و آشتی برقرارسازید]...
38. وفای به عهد و پیمانها، فرمان الهی برای اهل ایمان
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَوْفُواْ بِالْعُقُودِ
مائده: 1
به نام خداوند بخشندة مهربان ای کسانی که ایمان آورده اید؛ به پیمانها [و قرار داده ای خود] وفاکنید...
39.امانتداری، نشانة دینداری است و خائنان، دور از رحمت خداوندی
وَالَّذِینَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ
معارج: 32
و آنان که به امانتها وعهد خود پایبندند .
إِنَّ اللّهَ لاَ یُحِبُّ الخَائِنِینَ
انفال: 58
... هماناخداوندخائنان رادوست ندارد .
40.عدل و قسط
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ كُونُواْ قَوَّامِینَ بِالْقِسْطِ
نساء: 135
ای کسانی که ایمان آورده اید، همواره قیام کننده به عدل و قسط باشید ...
41. قصاص و حدود الهی
وَكَتَبْنَا عَلَیْهِمْ فِیهَا أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ وَالْعَیْنَ بِالْعَیْنِ وَالأَنفَ بِالأَنفِ وَالأُذُنَ بِالأُذُنِ وَالسِّنَّ بِالسِّنِّ وَالْجُرُوحَ قِصَاصٌ
مائده: 45
و در آن کتاب بر آنها مقررداشتیم که جان در برابر جان چشم در برابر چشم و بینی و گوش در برابر گوش و دندان در برابر دندان است و زخم ها نیز قصاص دارند .
42. هر گونه افراط گری و خروج از اعتدال و اسراف ممنوع
یَا أَهْلَ الْكِتَابِ لاَ تَغْلُواْ فِی دِینِكُمْ غَیْرَ الْحَقِّ
مائده: 77
ای اهل کتاب، در دینتان به ناحق، غلو نکنید ...
43. هرگز به دنبال فساد و تباهی نباشد
وَلَا تَبْغِ الْفَسَادَ فِی الْأَرْضِ
قصص: 77
... در روی زمین در جستجوی فساد مباش ...
44.خود رابه هلاکت نیافکنید
َلاَ تُلْقُواْ بِأَیْدِیكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ
بقره: 195
... خود را به دست خود به هلاکت نیفکنید ...
45. احسان، سنت الهی است وخداوند، محسنان را دوست دارد
وَأَحْسِن كَمَا أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَیْكَ
قصص: 77
... نیکی کن همانگونه که خداوند به تو نیکی کرده است ...
46. قرآن اَهَمّ مصادیق حسنه را اینگونه معرفی می کند
لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ
احزاب:21
قطعاً برای شما در [خصلت ها و روش] پیامبر خدا مایة اقتدار و سرمشقی نیکویست .
47. امر به سبقت،سرعت و جدیت در کارهاو سستی نکردن
فَاسْتَبِقُوا الخَیْرَاتِ
مائده: 48
... پس به سوی کاره ای خیر و نیک سبقت گیرید ...
48.مشورت ، یاری رساندن به یکدیگر و وساطت در نیکیها، سه توصیة الهی برای مؤمنان
وَشَاوِرْهُمْ فِی الأَمْرِ
آل عمران: 159
... و با آنان در کار [ها] مشورت کن .
49. حسادت، اعتراض به فضل و بخشش حکیمانة الهی است
أَمْ یَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَى مَا آتَاهُمُ اللّهُ مِن فَضْلِهِ
نساء: 54
آیابه مردم بر آنچه خداوند از فضل و بخشش به آنها داده، حسد می برند ؟...
50. نیکو هزینه کردن در راه پروردگار،راهبردی برای رسیدن به سود ماندگار، کیست که خداوند را قرض الحسنه دهد ؟
مَن ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا
حدید: 11
کیست که خداوند را قرض دهد، قرض نیکو ...
51. انفاق، هزینه کردن از روزی خدا در راه خداست
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَنفِقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاكُم
بقره: 254
ای کسانی که ایمان آورده،اید از آنچه را که روزیتان دادیم انفاق کنید ...
52. خواصّ مؤمنان، بالاتر از انفاق، ایثار میکنند
وَیُؤْثِرُونَ عَلَى أَنفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ
حشر: 9
... و [آنها را] بر خودشان مقدم میدارند هر چند که خودشان ....
53. خداوند: یتیم را میازار و مران
فَأَمَّا الْیَتِیمَ فَلَا تَقْهَرْ
ضحی: 9
پس یتیم را خوار و تحقیر مکن
54. بخل، زیان رسانی به خویش است و بخیلان،گرفتارِ عذاب الهی و پشیمان
وَمَن یَبْخَلْ فَإِنَّمَا یَبْخَلُ عَن نَّفْسِهِ
محمد: 38
...
