تبیان، دستیار زندگی

سلام علیكم؛

در خصوص نفقه و تمكین زوجه در ایام  نامزدی ( عقد قبل از تشكیل زندگی مشترك ) از دیدگاه شرع و فقه توضیح بفرمایید.

سلام
ممنون ،
فعلا در خصوص همین سوالی که نمودم اگر بتونید منابعی معرفی کنید که قابل دسترسی باشه ممنون میشم

سلام

من احساس میكنم شما بیشتر طالب اینید كه قوانین مربوط به نفقه رو بدونید.....متابچه های قانون مدنی تو اكثر كتاب فروشی ها هستف باید داخلشون قوانین و ماده ها و تبصره های مربوط به نفقه باشه....

دوست عزیز، شما اگه از همون سایت اندیشه قم هم بپرسید سوالتون رو كامل پاسخ میدن

یا اگه به همون شماره پیامك، پیامك بدید بهتون جواب میدن


خوشحال میشم مشكلتون حل شه

حق یارتون

سلام علیکم
نه من قوانین و نمی خواهم مباحث فقهی رو می خواهم نظریات فقها رو در این زمینه می خواهم . البته منابع ذکر بشه خودم عی می کنم دنبالش برم

شما خوب نگشتید كه پیدا نكردید :-)

این لینك رو ببینید.....كلیلك كنین

منابعی كه توی پی نوشت ها گذاشته رو میتونید مراجعه كنید بهش

دیگه فكر نكنم ازم كمكی بربیاد!

حق یارتون

آخه شانسو میبینی...باز نمی شه...نمیدونم چرا.....الان كپی پیستش میكنم اینجا

پرسش :

دیدگاه قوانین اسلامی درباره نفقه زن و طریقه مطالبه آن چیست؟




پاسخ :

قبل از هرچیز باید گفت كه نفقه علاوه بر زوجه به اقرباء و خویشاوندان نسبی نیز تعلّق می گیرد و از آنجا كه پرسش پیرامون نفقه زوجه است متعرض قسم دیگر نفقه نمی شویم.
الف) تعریف نفقه و موارد آن:
قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران در تعریف نفقة زوجه می گوید: «نفقه عبارت است از مسكن و البسه و غذا و اثاث البیت كه به طور متعارف یا وضعیت زن متناسب باشد و خادم در صورت عادت زن به داشتن خادم یا احتیاج او به واسطه مرض یا نقصان اعضاء»[1].
اگرچه ماده مذكور تنها به ذكر مواردی بسنده كرده، ولی باید گفت كه ذكر این موارد از باب نمونه است و مفید حصر نمی باشد، زیرا محصور كردن موارد مخالف مصلحت خانواده و با ذوق سلیم و عرف سازگاری ندارد. پس به طور كلّی می توان گفت كه هرچیزی كه برحسب متعارف مورد احتیاج زن باشد، جزءِ نفقة زن محسوب می شود.[2] البته شاید از كلمة «احتیاج» كه در ماده قانونی آمده همین معنی (توسعه) را بتوان استنتاج نمود.
برخی از فقهای معروف امامیه نیز با توضیح این كه اگر مبنای نفقه، احتیاج زن باشد پس حصر و استثناء مواردی خاص وجاهت قانونی ندارد، توسعه را اختیار نموده اند.[3]
ب) شرایط استحقاق زن نسبت به نفقه:
برابر قانون مدنی «در عقد دائم نفقة زن به عهدة شوهر است»[4] و این مزیتی است كه قانونگذار برای زن قائل شده است كه به موجب آن زن می تواند از شوهر خود مطالبه نفقه نماید.
باید توجه داشت كه طبق قانون مدنی[5] در استحقاق نفقه وضعیت و احتیاجات زن به طور متعارف ملاك عمل خواهد بود نه وضعیتِ مرد. بنابراین اگر زن از خانوادة متمكنی باشد، شوهر به ناچار باید وسائل زندگی او را مطابق شأن و وضع اجتماعی و خانوادگی او فراهم نماید و دارا و متمدّن بودن زوجه دلیلی بر عدم استحقاق زن نسبت به نفقه نیست بلكه مسئولیت زوج را نیز سنگین تر می كند.[6]
دیوان عالی كشور نیز در رأی خود نظر فوق را تأیید نموده و مقرّر می دارد: «مادة 1107 قانون مدنی كیفیت نفقه را كه بر عهدة شوهر است به طریق متناسب با وضعیت زن مقرّر داشته و در صورت عادت داشتن زن به داشتن خادم یا احتیاج به هزینة بیشتر برای مسكن و غذا، در این صورت حق مطالبه آن را از شوهر خواهد داشت»[7]. بنابراین تا زمانی كه زن از وظایف مشروع خود سر باز نزده باشد و ناشزه[8] محسوب نشده، باشد مستحق نفقه خواهد بود.[9]
قانون مدنی حتی در برخی از موارد طلاق رجعیه نیز زن را مستحق نفقه می داند و مقدّر می دارد «نفقه مطلّقه رجعیه در زمان عده به عهده شوهر است، مگر این كه طلاق در حال نشوز واقع شده باشد، لیكن اگر عده از جهت فسخ نكاح یا طلاق بائن باشد زن حق نفقه ندارد، مگر در صورت حمل از شوهر خود كه در این صورت تا زمان وضع حمل حق نفقه خواهد داشت»[10].
در این جا ذكر چند نكته لازم و ضروری به نظر می رسد:
1. استحقاق زن نسبت به نفقه تنها مخصوص حال یا آینده نمی باشد بلكه او می تواند نفقه زمان گذشتة خود را نیز مطالبه نماید قانون مدنی در این باره مقدر می دارد كه: «زوجه در هر حال می تواند برای نفقه زمان گذشتة خود اقامه دعوی نماید ...»[11].
2. حق نفقة زن از حقوق ممتازه محسوب می شود به این معنی كه در صورت ورشكستگی یا فوت شوهر و عدم كفایت اموال او برای پرداخت دیون، نفقه بر سایر بدهی ها مقدّم شمرده خواهد شد.[12]
3. نفقه زن مقدّم بر نفقه اقارب است، بنابراین اگر زوج توانایی مالی نداشته باشد كه هم به زن و هم به اقارب واجب النفقه، نفقه پرداخت نماید زوجه بر دیگران مقدّم خواهد شد.[13]
ج) ضمانت اجرای نفقة زن:
تكلیف شوهر به اتفاق و استحقاق نفقه از جانب زن دارای ضمانت اجرای مدنی و كیفری است.
1. ضمانت اجرای مدنی:
طبق قانون مدنی زن می تواند در صورت استنكاف و خودداری شوهر از دادن نفقه به دادگاه رجوع كند؛ در این صورت دادگاه میزان نفقه را معین و شوهر را به دادن آن محكوم خواهد كرد و هرگاه اجرای حكم دادگاه و الزام شوهر به دادن نفقه به علّت سرسختی او و زیر بار نرفتن و یا عدم دسترسی به اموال او و یا به علّت عجز شوهر از انفاق ممكن نباشد زن حق طلاق خواهد داشت.[14] بنابراین ضمانت اجرای مدنی نفقه یكی از الزام شوهر به انفاق از طریق قضایی و دیگری طلاق در صورت عدم امكان الزام به تأدیه نفقه خواهد بود.[15]
البته باید توجه داشت كه دادگاه هنگامی شوهر را به دادن نفقه ملزم می كند كه زن به وظایف خود در قبال شوهر عمل كرده باشد و تمكین زن محرز باشد و «هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع كند، مستحق نفقه نخواهد بود»[16].
2. ضمانت اجرای كیفری:
قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های باز دارنده) مصوب سال 1375 هـ.ش برای ترك انفاق مجازات حبس از سه ماه و یك روز تا پنج ماه حبس پیش بینی كرده است.[17] لكن در اینكه آیا مجازات شامل ترك انفاق گذشته نیز خواهد شد یا خیر بین علمای حقوق اختلاف است و مشهور این است كه استنكاف از دادن نفقة گذشته مجوز مجازات كیفری شوهر نیست؛ زیرا:
اولاً: ظاهر ماده 642 قانون مجازات حاكی از آن است كه قانونگذار برای خودداری از نفقه آینده مجازات كیفری معین كرده و نفقة گذشته شوهر تنها دارای ضمانت اجرای مدنی ، زیرا اطلاق نفقه بر گذشته مجازی است نه حقیقی.
ثانیاً: هنگام شك در امور قضایی به نفع متهم صورت می گیرد پس ماده 642 مجازات را نباید به موردی كه مرد از پرداخت نفقة گذشته زن خودداری نموده گسترش داد.
ثالثاً: اگر شوهر مخارج ضروری زن را در آینده تأمین كند، مصلحت خانواده اقتضاء می كند كه زن نتواند برای طلب نفقة گذشته، رئیس خانواده را تعقیب كیفری نموده و روانه زندان كند.[18]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، مواد 1102 الی 1120 و همین طور كتاب نهم، فصل اول، (مواد 1195 تا 1206).
2. مختصر حقوق خانواده، سیدحسین صفایی و اسدالله امامی، نشر دادگستر، 1376 ش.
3. نظام خانواده در اسلام، حسین انصاریان، چ چهاردهم، 1379 ش، انتشارات ام ابیها، قم.
4. رساله های عملیه مراجع عظام تقلید بحث خانواده، احكام نكاح.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . قانون مدنی، مادة 1107.
[2] . صفایی، حسین و امامی، اسدالله، مختصر حقوق خانواده، تهران، نشر دادگستر، 1376 هـ.ش، ص 136.
[3] . مانند صاحب جواهر در جواهر، ج 31، ص 332، و صاحب مسالك در مسالك، ج 1، ص 533.
[4] . قانون مدنی، مادة 1106.
[5] . همان، مادة 1107.
[6] . مختصر حقوق خانواده، همان، ص 137.
[7] . رأی شماره 292/23 دیوان عالی كشور.
[8] . عدم تمكین در اصطلاح حقوقی نشوز و زنی كه از شوهر اطاعت نمی كند ناشزه نامیده می شود.
[9] . قانون مدنی مادة 1108.
[10] . همان، مادة 1109.
[11] . همان، مادة 1206.
[12] . همان.
[13] . همان، مادة 1203.
[14] . همان، مادة 1111 و همچنین مواد 112 و 1129 و بند 2 ماده 8 قانون جدید حمایت خانواده.
[15] . همان، مختصر حقوق خانواده، ص 143.
[16] . قانون مدنی مادة 1108.
[17] . قانون مجازات اسلامی، مادة 642.
[18] . مختصر حقوق خانواده، همان، ص 147.

پرسش :

چرا در اسلام وظایف زیادی بر دوش مرد است، مثل نفقه، مهریه، جهاد، نماز قضای والدین و... در حالی كه زن وظایف كمتری دارد؟ آیا این امر با تساوی زن و مرد سازگار است؟




پاسخ :

زن و مرد در عین حالی كه در انسانیت با یكدیگر متشابه و متساوی هستند، ولی هر یك از برخی جهات از دیگری متمایز می شوند كه نباید تحت تأثیر برخی افكار وارداتی، این جهات و خصوصیات را كه به خواست و اختلافات و تفاوت هایی را كه میان زن و مرد هست كه مشیت الهی قرار داده شده است نادیده بگیریم. باید گفت زن و مرد از نظر حقوق متساویند هر چند متشابه نیستند[1] به عبارت دیگر ارزش حقوق زن و مرد برابر با یكدیگر است یا حتی به یك دلیل خاص ارزش كمّی حقوق زن از مرد بیشتر است، ولی از نظر كیفی وظائف این دو در جاهایی متفاوت است.
بیان مطلب این كه خداوند متعال كه خالق انسان ها است نهایت عدالت را در آفرینش انسان قرار داده است و انسان را از دو جنس آفرید و هر كدام را هم واجد ویژگی های و خصوصیات روحی و جسمانی خاص خود قرار داد تا هر كدام بتوانند در تداوم جریان خلقت و بقای نسل و تكامل انسان، اثر موثر خود را داشته باشند، لذا می بینیم كه هر كدام دارای توانایی ها و استعداد مناسب به خود هستند كه همین معنای عدل خداوندی است، یعنی قرار دادن هر چیزی به جای خود.
از دید شریعت اسلام نود درصد حقوق زنان و مردان مشترك است و در ده درصد باقیمانده، در نیمی از آن زن بنا به اقتضای خصایص زنانگی و در نیمی دیگر، مرد به اقتضای خصال شخصی مردی دارای احكام خاصی است، لذا می توان گفت در حقوق عمومی زن و مرد مساوی اند و در بقیه موارد، هیچكدام بر دیگری ترجیح داده نشدند بلكه هر كدام به حق خود رسیده اند. این مكتب تنها در ارتباط یكدیگر و جامعه، میان زن و مرد تفاوت گذاشته است، یعنی تفاوت در نقش یا وظیفه است و حقوق و مسئولیت های زن با مرد مساوی است اگر چه ضرورتاً شبیه به آن نیست، زیرا سنت های اسلامی در این زمینه تساوی را مطلوب می داند ولی تشابه را نامطلوب.[2]
اما گاهی برخی بر اثر بی توجهی یا نگرش سطحی این دو جنس مخالف را با دیگری مقایسه می كنند و برای زنان قابلیت ها و توانایی ها كه نامتناسب با روحیات و جنسیت آنان می باشد. قائل می شوند كه در این باره الازم است مطالب زیر را بیان كرد:
1. مرد معمولا شخصیتی است كه حضور او موجب جلب نظر نمی شود، اما زن به خاطر ویژگی خاص جسمانی و جاذبه وجودی اش جلب توجه می كند، لذا در انجام كار بیرون از منزل آزادی و آسودگی لازم را به مانند مرد ندارد و نمی تواند راحت و آسوده فعالیت كند و از طرف دیگر به خاطر این كه برای مرد جذبه خاصی دارد و به خاطر این كه بخش زیادی از كارهای بیرون توسط مردان انجام می شود حضور زنان و انجام كار در محیط های مختلط مشكلاتی را می تواند به دنبال داشته باشد، از جمله این كه دل مشغولی برای آنان بوجود بیاورد و نگذارد با عزم جزم به كارها و وظایف محوله خود بپردازند، لذا معقول به نظر می رسد كه اداره امور داخل منزل و تربیت فرزندان بر عهده زنها باشد؛ به همین خاطر بر اساس سفارش پیشوایان دینی ما حضور فیزیكی زنان در جامعه (مكان هایی كه مردان حضور دارند) باید حداقل و در حد ضرورت باشد كه این امر محدودیت نیست بلكه به خاطر مصونیت و سلامت جامعه و زنان است.
2. از سوی دیگر زنان به خاطر روح لطیفی كه دارند مناسب نیست كه به كارهای سخت و پردردسر بیرون مشغول شوند، زیرا از توان ابراز محبتشان نسبت به فرزند و همسر به شدت كاسته می شود؛ افزون بر اینكه ممكن است به تدریج ناراحتی های روحی و روانی برای آنان و خانواده هایشان ایجاد شود، برخلاف مردان كه مقاومتشان بیشتر است و به خوبی می توانند مسائل و مشكلات بیرون را تحمل كنند.
3. مردان زمانی می توانند به خوبی از كارهای بیرون و گرفتاری های آن برآیند كه در كانون پر از صفا و صمیمت منزل بانوی فداكاری باشد كه آنها را به تلاش و تكاپو دلگرم نماید، لذا مردان موفق در عرصه كار و تلاش، موفقیت خود را مرهون زحمات همسران خود می دانند، زیرا در اصل زنان با تقویت روحیه و تشویق مردان حركت آفرین بوده اند.
4. درباره اهمیت نقش زنان باید گفت كه زنان در طول تاریخ تنها مولد و زاینده مردان و پرورش دهنده جسم آنها نبوده اند بلكه الهام بخش و نیرودهنده و مكمل مردانگی آنها بوده اند. زنان از پشت صحنه و از پشت جبهه جنگ همواره به مردان مردانگی می بخشیده اند. زن نقش سازندگی غیر مستقیم تاریخی خود را مدیون اخلاق ویژه جنسی خویش یعنی حیا و عفاف و تقوای خویش است. آنجا كه زن، حیا و عفاف را حفظ نكرده و خود را به ابتذال كشانده این نقش تاریخی را از دست داده است، اما در برخی جوامع غربی زن حضور خود را در صحنه ثابت كرده است در حالی كه پشت جبهه را رها كرده است.[3]
5. مطلب دیگر این كه امور شكلی اهمیت اساسی ندارند و چه زن و چه مرد برای هدف بالاتری آفریده شده اند كه همان عبادت پروردگار است[4] و نزد خداوند كرامت و بزرگواری انسان ها بستگی به میزان تقوا و پرهیزگاری آنان دارد[5] و میزان در بهره مندی از حیات طیبه، عمل صالح است.[6]
6. زن نشانة رحمت جمال، قدرت حق تعالی است، زن تجلیگاه جمال الهی خداوند رب العالمین است. یعنی مربی و هدایت كننده است، یعنی تربیت فرد و جامعه بر عهده زن گذاشته شده است.[7] زیرا با خوب شوهر داری و فرزند داری می تواند مسئولیت و نقش خود را در جامعه به خوبی ایفا كند و این وظایف اگر بیشتر از مسئولیت های مرد نباشد كمتر از تكالیفی كه بر دوش مردان گذاشته شده است، نیست؛ زیرا اهمیت كارها به اندازه و حجم آنها نیست بلكه در درست انجام دادن آن است.
مطابق شریعت اسلام زنی كه بتواند رضایت (مشروع) همسر خود را بدست آورد زن موفقی است و نزد خداوند متعال منزلت و ثواب دارد نیز برای هر كاری كه در منزل شوهر خود انجام دهد، از اجر و پاداشی اخروی برخوردار خواهد بود. در مجموع می توان گفت زن اگر در خانه شوهر وظایفی كمتر از مرد داشته باشد برای آن است كه با آسودگی خیال و فراغ خاطر به امر خانه داری و تربیت فرزندان بپردازد و كانون خانواده را گرم سازد، به گونه ای كه مردان بدون داشتن همسری كه محوریت امور خانه، فرزندان را داشته باشد، دلگرمی برای كار و تلاش و فعالیت اجتماعی نخواهند داشت و خوب انجام دادن وظایف زنان نیازمند تلاش و تدبیر فراوانی است كه در این مختصر نمی گنجد.
بنابراین به خاطر اینكه توان و قدرت بدنی مرد برای انجام كارهای دشوار بیشتر است تامین مخارج زن و نفقه آن بر عهده مرد است اما به خاطر ساختار فیزیولوژیكی زن، مسئولیت بزرگ مادری بر عهده او نهاده شده است، زیرا در زن عواطف قوی دیگر خواهی بیش از خود خواهی است كه نمونه كامل آن ایثار و گذشت مادری است لذا این باعث شده تا بتواند عهده دار امور خاص تربیتی باشد.[8] پس با وجود این كه وظایف محوله بر زنان به ظاهر به چشم نمی آیند، ولی دارای ظرایف، پیچیدگی و اهمیت زیادی هستند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. تفاوت حقوق زن و مرد در نظام حقوقی ایران (مبادی و مصادیق)، علی كاظم زاده، نشر میزان، تهران، 1382.
2. احكام روابط زن و مرد و مسائل اجتماعی آن، مسعود معصومی، بوستان كتاب،‌ قم، 1383.
3. زن در آیینه جمال و جلال، جوادی آملی.
4. سیمای زن در آیینه فقه شیعه، زهرا گواهی، مركز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، بی جا، 1369.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . مطهری، مرتضی، پیرامون جمهوری اسلامی، تهران، انتشارات صدرا، 1379، ص 65 و 66.
[2] . كاظم زاده، علی، تفاوت حقوق زن و مرد در نظام حقوقی ایران (مبادی و مصادیق)، تهران، انتشارات میزان، 1382، ص 47.
[3] . پیرامون جمهوری اسلامی، پیشین، ص 46.
[4] . ذاریات/56: ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون.
[5] . حجرات/3: ان اكرمكم عند الله اتقاكم، همانا گرامی ترین شما نزد من باتقوا ترین شما است.
[6] . نحل/97: من عمل صالحا من ذكر او انثی و هو مومن فلنحیینه حیاة طیبه، هر مرد و زنی كه عمل صالح كند و او مومن باشد هر آینه به او زندگی پاك می بخشیم.
[7] . گروه مولفان، پرسش ها و پاسخ ها، انتشارات پارسایان، چاپ اول، 1382، ص 226، با دخل و تصرف.
[8] . گواهی، زهرا، سیمای زن در آیینه فقه شیعه، بی جا، مركز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، 1369، ص 19 تا 21.

پرسش :

در ازدواج در باب مهریه و مسائلی از این قبیل طبیعی ترین حق زن چیست؟ و جایگاه شیربهاء و نفقه و... در اسلام چیست؟




پاسخ :

در دین مبین اسلام برای زن جایگاه والایی وجود دارد، بر خلاف فرهنگ غرب كه زن را بعنوان موجودی برای مقاصد حیوانی و تبلیغات برای كالاهای اقتصادی استفاده می كنند اسلام برای این موجود ارزش قائل شده و آنها را بعنوان امانت الهی می داند. حضرت علی ـ علیه السّلام ـ می فرماید: «بدانید كه آنان امانت های خداوند در دست شوهرانشان هستند و مردان حق ندارند به آنان ضرر و زیان رسانیده و حقوق آنها را فراموش كنند.»[1] وقتی زن و شوهر با همدیگر رابطه زوجیت برقرار می كنند بین آنها رابطة تقابل حق و تكلیف برقرار می شود و نسبت به هم، حق هم پیدا می كنند و هم تكلیف. اما با توجه با سوال حقوق زن بر شوهر مورد بررسی قرار می گیرد.
1. تامین هزینه های زن: تامین هزینه های شخصی زن بر عهدة‌ مرد است هر چند كه زن دارای ثروت كلان باشد، لازم نیست از اموال شخصی خود استفاده كند و ما یحتاج زندگی خود را تامین كند، وجوب نفقة زن از مسلمات فقه و حقوق اسلامی است.[2] بصورت كلی آنچه بعنوان نفقه زن محسوب می شود بقرار زیر است:
الف) غذا به مقداری كه سیر شود و از نظر كمیت و كیفیت به شئون زن و عرف و عادت بستگی دارد و متناسب با زمان و مكان است.
ب) لباس از نظر جنس و مقدار، بستگی به عرف و عادت محل دارد. (البته در صورتی كه اینكار به فعل حرام منجر نشود چنانچه مثلا برای خود نمائی به نامحرم لباس خاصی را تقاضا كند بر شوهر تهیة آن واجب نیست.)
پ) تهیة وسائل مورد لزوم خانه متناسب با شان و منزلت زن.
ت) تهیة مسكن، ملكی یا استیجاری یا عاریه ای كه با شئون و احتیاجات زوجه متناسب باشد. (زن می تواند از شوهر بخواهد هیچكس بغیر از شوهر با او زندگی نكند.)[3]
ث) گرفتن خدمتكار: چنانچه زوجه از جهت شئون و شرافت خانوادگی در منزل پدرش دارای خادم بوده یا بعلت
بیماری نیاز به خدمتكار باشد.[4]
چند نكته در باب نفقه: در صبح هر روز زن مالك نفقة‌ همان روز از مال شوهر می شود، اگر مردی نفقة زن را نپردازد، زن می تواند از تمكین به شوهر خودداری كند و نیز می تواند نزد حاكم رفته تا او شوهرش را مجبور به پرداخت نفقه نماید و اگر دسترسی به حاكم ممكن نباشد زن می تواند از اموال مرد به اندازة‌ نفقه خودش بدون اذن او بردارد.[5] نفقه را می توان به صورت پول یا عین به زن پرداخت مثلا غذا را پخته یا نپخته یا پول آنرا به زن داد.[6] اگر زن با صرفه جوئی در مخارج خانه پولی را پس انداز كند مرد نمی تواند آنرا طلب كند مگر اینكه از پس انداز بچه ها صرفه جوئی شود.[7] نفقة زوجه بر نفقة سایر افراد مثل نفقة پدر و مادر و فرزندان مقدم است.[8]
2. بخشیدن اشتباهات زن: اگر زن از روی جهل اشتباهی انجام داد مرد باید او را ببخشد.[9]
3. خوش رفتاری با زن: مرد باید با زن خوش رفتار باشد و با او با روی گشاده برخوردكند، آیة شریفه: عاشروهُنًّ بالمعروف.[10]
4. مرد حق ندارد زن خود را مجبور به خدمت خانه كند.[11]
5. حق آمیزش: شوهر نمی تواند بیش از 4 ماه نزدیكی با همسر دائمی خود را ترك كند خواه همسر او جوان باشد یا نباشد.[12]
6. عدم وجوب تغذیة فرزند: بر مادر واجب نیست فرزند خود را شیر دهد چه مجانی و چه با اجرت (البته بشرط آنكه تغذیه بچه منحصر به شیر مادر نباشد.) اگر تغذیه بچه منحصر به شیر مادر باشد مادر می تواند برای شیر دادن بچه طلب اجرت كند این اجرت را باید پدر از مال خود بچه (در صورت صاحب مال بودن) بپردازد در غیر اینصورت باید خودش بپردازد اگر او هم مالی نداشت یا بچه اصلا پدر نداشت از جد پدری اجرت گرفته می شود در غیر این صورت مادر باید بچه را مجاناً شیر بدهد یا دایه بگیرد.[13]
7. حق حضانت فرزند: تا دو سال اول زندگی نگهداری فرزند بعهدة‌ مادر است و بعد از آن تا سن 7 سالگی تربیت پسر بر عهدة پدر و دختر بر عهدة مادر است و بعد از 7 سالگی تا سن بلوغ چه پسر چه دختر به عهدة پدر و بعد از سن بلوغ به عهدة خود فرزند است.[14]
8. استقلال مالی زن: زن می تواند در دارائی خود هر تصرفی كه می خواهد انجام دهد بدون اینكه موافقت شوهر را كسب كند، اعم از اینكه آن اموال را قبل از ازدواج بدست آورده باشد، یا بعد از ازدواج (البته در صورتی كه این تصرف با حقوق شوهر منافات نداشته باشد.)[15]
9. نظافت شوهر برای زن: امام موسی كاظم ـ علیه السّلام ـ می فرماید: آراستگی شوهر باعث عفت همسرش می باشد و افرادی كه در گذشته به این موضوع توجه نكردند زنانشان راه بی عفتی را دنبال نمودند.[16]
جایگاه مهریه و شیر بهاء در اسلام و حقوق زن در این باب:
قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ: مَنْ ظَلَمَ امرَأة مَهرَها فَهُوَ عندَ اللهِ زانٍ. هر كس در پرداخت مهریة همسر خود ظلم كند در نزد خداوند زناكار حساب می شود.[17]
نكاتی مهم در باب جایگاه مهریه:
1. مهریه در نكاح دائم بمنزلة عوض در معاملات عادی نیست لذا می تواند در نكاح دائم مهریه ذكر نشود و پس از عقد، زوجین بر امری توافق كنند یا پس از نزدیكی مهر المثل به عهدة زوج قرار گیرد.[18]
2. در عقد نكاح مهر باید برای زوجه قرار داده شود و نمی توان مهر را برای پدر و مادر او قرار داد و آنچه در زمان ما در بعضی از خانواده ها مرسوم است كه مبلغی را بعنوان شیربهاء برای كسان او قرار می دهند نمی تواند جزء مهر حساب شود و اگر جزء مهر قرار گیرد به این معنی كه پدر و مادر او را در مهر شریك كرده باشند، فقط مقداری كه برای زوجه معین شده بعنوان مهر محسوب می شود و مابقی باطل است و زوج الزامی به پرداخت آن ندارد.[19] ولی در این صورت چنانچه زوج از روی رضایت خاطر به بستگان زوجه مبلغی را بعنوان هدیه یا در مقابل زحمات انجام شده در امر ازدواج وجهی را پرداخت نماید برای گیرنده حلال است اما اگر از روی رضایت نباشد دریافت آن شرعاً حرام است.[20]
3. مهری كه در حین عقد با توافق طرفین (زوجین) معین می شود (مهرالمسمی) از جهت حداكثری سقف محدودی ندارد و زوجین می توانند به هر مقدار كه بخواهند مهر را قرار دهند و از جهت حداقل تا آنجا كه چیزی صدق مال بر آن بشود و قابل تملك باشد می تواند مهریه قرار گیرد.[21] ولی بهتر است از مهر السنة (پانصد درهم یا پنجاه دینار) تجاوز نكند.[22] 4. مهریه باید با توافق زوجین معین شود (پس چنانچه كسان آنها بر امری توافق نمایند بدون توافق زوجین صحیح نیست.) 5. اگر مهریه عین نباشد یا مورد مشاهده نباشد باید خصوصیات آن از نظر كمی و كیفی ذكر شود تا رافع جهالت باشد مثل آنكه اگر مهریه آموزش قرآن باشد باید معین باشد كه آیا‌ آموزش همة قرآن یا بعضی سوره ها مورد نظر است و سوره ها نیز دقیقاً معین شوند.[23] 6. بعد از انجام عقد نكاح در مورد مالكیت مهر چند نظر وجود دارد: بعضی از فقها معتقد هستند همزمان با انجام عقد نكاح زن تنها مالك نصف مهر می شود و با نزدیكی یا عوامل دیگر استقرار دهندة مهر تمامی آنرا مالك می شود.[24] ولی مشهور فقها معتقد هستند با انجام عقد زن مالك تمامی مهر می شود ولی بطور متزلزل و با انجام عمل نزدیكی یا عوامل دیگر تمامی آن مستقر خواهد شد.[25] 7. اگر مهریه حال باشد زوجه می تواند مهریه را بلافاصله پس از عقد مطالبه كند و تا مهریه به او تسلیم نشده از انجام امور زناشوئی خودداری كند و این امتناع باعث نمی شود حق نفقة زن ساقط شود.[26]
معرفی منابع برای مطالعة‌ بیشتر:
1. مسائل ازدواج و حقوق خانواده، علی اكبر بابا زاده، ناشر، انتشارات بدر.
2. بهشت جوانان، اسدالله محمدی نیا، انتشارات سبط اكبر.
3. بررسی فقهی حقوق خانواده نكاح و انحلال آن، سید مصطفی محقق داماد، ناشر، نشر علوم اسلامی.
4. احكام روابط زن و شوهر، سید مسعود معصومی، ناشر، شباب الجنة.
5. تحریر الوسیله، حضرت امام خمینی (ره)، موسسة حفظ و نشر آثار امام خمینی (ره).
قال الباقر ـ علیه السّلام ـ :
«جهادُ المَراةِ حُسنُ التَّبّعُّلِ وَ اعظَمُ النّاسِ حَقّا عَلَیها زَوجُها»[27]
«جهاد زن خوب شوهر داری است و كسی كه بیشتر از همه برگردن زن حق دارد شوهر اوست.»
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . مستدرك الوسائل الشیعه، ج 2، ص 551، باب 65.
[2] . سورة‌ بقره، آیة 232 ـ سورة طلاق، آیة 7.
[3] . احكام روابط زن و شوهر، ص 69.
[4] . بررسی فقهی حقوق خانواده، ص 291.
[5] . تحریر الوسیله، امام خمینی، كتاب نكاح مسالة 10 و 14.
[6] . احكام روابط زن و شوهر، سید مسعود معصومی، ص 40 و 41.
[7] . همان، ص 41.
[8] . بررسی فقهی حقوق خانواده، مصطفی محقق داماد، ص 293.
[9] . تحریر الوسیله، امام خمینی، كتاب نكاح فصل نشوز.
[10] . سورة‌ نساء، آیة 19 و تحریر الوسیله كتاب نكاح، فصل نشوز.
[11] . توضیح المسائل، امام خمینی، مسئلة 2414.
[12] . توضیح المسائل، امام خمینی، مسئلة 2418.
[13] . تحریر الوسیله، امام خمینی، باب نكاح.
[14] . تحریر الوسیله، امام خمینی، باب نكاح، القول فی احكام الولادة، مسئلة 16.
[15] . بررسی فقهی حقوق خانواده، مصطفی محقق داماد، ص 317.
[16] . فروع كافی، ج 6، ص 480.
[17] . عقاب الاعمال، ص 649.
[18] . تحریر الوسیله، ج 2، ص 298.
[19] . جواهر الكلام، ج 31، ص 29، بررسی فقهی حقوق خانواده، مصطفی محقق داماد، ص 227.
[20] . تحریر الوسیله، ج 2، ص 298.
[21] . بررسی فقهی حقوق خانواده، ص 225.
[22] . بررسی فقهی حقوق خانواده، مصطفی محقق داماد، ص 230.
[23] . جواهر الكلام، ج 31، ص 30 ـ تحریر الوسیله، ج 2، ص 297.
[24] . جواهر الكلام، ج 31، ص 108.
[25] . شرح لمعه، ج 2، ص 100 ـ جواهر الكلام، ج 31، ص 107.
[26] . بررسی فقهی، حقوق خانواده، ص 244.
[27] . وسائل الشیعه، ج 14، ص 163.

سلام
ممنون از زحمتی که متحکل شدید.
اما من گفتم بحث حقوقی رو نمی خواهم منبع فقهی می خواهم

توی این سایته كه میرید وقتی وارد گروه مربوطه میشید، اون لینكهایی كه اون بالا هست یا پایین خودش شاخه بندی داره، توی صفحه مربوطه، كلید جستجوی پیشرفته رو كه بالای صفحه هست رو بزنید میتونید دنبال سوالاتون بگردید

حق یارتون