تبیان، دستیار زندگی

"بسم الله الرحمن الرحیم"

(شاهین سپنتا)

روز یکم آذرماه را روز نکوداشت اصفهان نام نهاده اند. روز نکوداشت شهری که به خاطر آب و هوای بهشت گونه اش، هنر های دستی مردمانش ، باغ های فراوان و چشم اندازهای زیبای زاینده رودش و ساختمان های تاریخی و پل های بی مانندش از سوی کسانی که از آن دیدار کرده اند به « نصف جهان» نامزد شده است . اما نباید فراموش کرد که در گذر زمان، به خاطر بی کفایتی حاکمان و گاه بی توجهی مردم ، ارزش های فرهنگی و تاریخی بسیاری از بناهای تاریخی اصفهان به درستی شناخته نشده است و خواسته یا ناخواسته بسیاری از این گنجینه های تاریخی نابود شده اند و برباد رفته اند. با بررسی  فهرست بلندبالای میراث تاریخی، هنری و طبیعی اصفهان که به ویژه در 100 سال اخیر از میان رفته اند، در خواهیم یافت که شوربختانه بیشتر این آثار گران بها به صورت عمدی و بدون دلیل و یا با دلایل بسیار بی ارزش و کودکانه از سوی حاکمان خودکامه و بی علاقه به میراث فرهنگی که به رای و نظر مردم توجهی نداشته و بیشتر به دنبال منفعت شخصی بوده و هستند، تخریب شده اند.

بسیاری از مردم، نام اصفهان را همراه با نام زاینده رود ، سی و سه پل ، پل خواجو ، میدان نقش جهان، چهلستون و منارجنبان می شناسند و گردشگران به هنگام سفر به این شهر تاریخی بیشتر به دیدن همین چند اثر تاریخی شناخته شده می روند. اما نام و نشان بسیاری از گنجینه های معماری از دست رفته اصفهان را تنها می توان در میان برگ های کتاب های تاریخ یافت و نام برخی از آن ها همچون آیینه خانه، هفت دست، باغ زرشک، سعادت آباد،بهشت آیین، نظر و چند نام دیگر تنها بر روی چند خیابان یا محله باقی مانده است.

نکته بسیار مهم ، قابل توجه و اندوهبار نیز در این میان این است که  انتظار می رفت طی سال های اخیر روند تخریب آثار تاریخی اصفهان متوقف شود و دیگرشاهد چنان ویرانگری هایی از سوی مردم و حاکمان نباشیم اما گویا این پنداری بیش نبوده است و هنوز ظل السلطان ها  بر این سرزمین حاکم اند و روند شتابان تخریب میراث تاریخی اصفهان به بهانه های بی ارزش ادامه دارد.

برای بررسی این روند شتابان، نگاهی خواهیم داشت به برخی از آثار تاریخی اصفهان که یا به خاطر بی توجهی مردم و حاکمان در گذر زمان روی به ویرانی رفته اند و یا به طور عمد توسط حاکمان خودکامه تخریب شده اند:

شاه دز؛ اکنون ویرانه های قلعه ای تاریخی را بر فراز کوه صفه می توان دید که « شاه دز» یا « دژ کوه » نام داشته است و «  ابن اثیر» در کتاب « الکامل» بنای آن را به سلطان ملکشاه سلجوقی نسبت می دهد.این قلعه زمانی پناهگاه اسماعیلیان بوده است. 

تصویر 1 ) ویرانه های شاه دز بر فراز کوه صفه 

 -----------------------

 ادامه دارد

خاستگاهان :

1- اصفهان بهشتی کوچک اما زمینی، محمود رضا شایسته و منصور قاسمی، اصفهان ، انتشارات نقش خورشید، 1383 خورشیدی

2- آثار و ابنیه تاریخی اصفهان، میرسیدعلی جناب، اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان- مرکز اصفهان شناسی و خانه ملل، 1386 خورشیدی

3- اصفهان مروارید ایران ، ویلفرد بلانت، ترجمه: محمدعلی موسوی فریدنی، اصفهان، نشر خاک، 1384 خورشیدی

4- آشنایی با شهر تاریخی اصفهان، دکتر لطف اله هنرفر، چاپ چهارم، اصفهان ، انتشارت گلها ، 1376 خورشیدی

5- شاه دز کجاست؟ ، محمد مهریار، اصفهان ، نشر گلها، 1379 خورشیدی

6- در جست و جوی هویت شهری اصفهان، مرتضی عمرانی ، تهران، وزارت مسکن و شهرسازی، 1384 خورشیدی

7- تاریخ رجال ایران قرون 12- 13 -14، مهدی بامداد،جلد جهارم ، تهران، ناشر: کتابفروشی زوار، 1347 خورشیدی

8- چرا حمام خسرو آقا بازسازی نمی شود؟، شاهین سپنتا ، فرهنگ اصفهان( فصلنامه )، شماره شانزدهم، تابستان 1379 خورشیدی، صفحات 87 - 80

9- ایران در یک صد و سیزده سال پیش، بخش نخست: اصفهان، تهیه و ترجمه محمد عاصمی، تهران، وزارت فرهنگ، مرکز مردم شناسی ایران، 1355 خورشیدی.

دوستان اصفهانی و حتی غیر اصفهانی که از برج جهان نما واقع در میدان امام حسین ع دیدن کرده اند، لطفاً نظر شون را در مورد این بنایی که بسیار برای ساخت آن وقت و هزینه صرف شده است، در همین تاپیک درج نمایند؟

سلام
به نظر من که جهان نما ساختمان خیلی زشتیه که اصلا معماریه خوبی نداشته اینقدر هم توش پیچیدست که هر کس میره توش گم میشه حیف این همه هزینه ای که صرف این مکان شده خیلی زیباتر از این باید ساخته میشد

سلام
واقعا متاسف شدم...
تاریخ ارزشش خیلی زیاده اما ....
.
.
درمورد ساختمان جهان نما،به نظرمن اگه با تلفیق معماری سنتی ومدرن ساخته میشد خیلی بهتر بود..
اصلاً جلب توجهی که باید رو نداره..
با این همه خبرساز شدنش،اگه یکی که تاحالا این ساختمان رو ندیده،بیاد وببینه،اصلاً باورش میشه که "برج جهان نما" اینه؟
.
.
نمیدونم :(
ماناباشیدوشادوسربلند
یاحق