تبیان، دستیار زندگی

بی  گمان بازخوانی  جایگاه  و نقش امام  جواد(علیه السلام) در نظام  ولایی  برای پاسخ گویی  به برخی از پرسش ها و شبهاتی  كه از سوی مخالفا ن  و حتی  دوستان مطرح  می شود امری  ضروری  و بایسته است.

هدف نویسنده از بررسی جایگاه و نقش آن حضرت در نظام ولایی درمقاله حاضر از آن روست كه بازخوانی آن به عنوان طرح مسئله و دعوت دیگران به بررسی و تحلیل و تبیین علمی آن می تواند غباری را كه در پس سده ها بر چهره تابناك حقیقت نشسته بزداید و حقیقت مقام و جایگاه ایشان را بازنمایاند.

سلام

چند تا مناظره از امام جواد پیدا كردم.....

از roshd.ir

مناظره امام جواد با یحیی ابن اكثم

در مجلسی که بنی عباس با اجازه مامون برای آزمایش مقام علمی امام جواد علیه السلام برگزار کرده بودند، یحیی بن اكثم بزرگترین قاضی آن روزگار برای مناظره حضور داشت. امام جواد علیه السلام نیز در حالی که نُه سال بیشتر نداشت وارد مجلس شد و در جایگاه مخصوصی که به سفارش مأمون برایش درست کرده بودند نشست. گروه‌های مختلف مردم نیز در مجلس حضور داشتند.

یحیی بن اکثم پرسید:« آیا امیر المؤمنین (مأمون) اجازه می‌دهد که از ابو جعفر (امام جواد علیه السلام) سوالی بکنم؟»

مامون گفت از خود امام جواد علیه السلام اجازه بگیرد.

یحیی از امام پرسید:« به من اجازه سئوال می‌دهید؟»

امام جواد علیه السلام فرمود:« بپرس.»

یحیی پرسید:« حکم شخص مُحرمی که حیوانی را صید کرده و کشته چیست؟»

امام جواد علیه السلام فرمود:« این صید را در منطقه حَرَم کشته است یا در خارج از حرم؟ حکم کشتن صید را می‌دانسته یا نمی‌دانسته؟ عمداً کشته یا غیر عمد؟ شخص محرم، آزاد بوده یا بنده؟ کودک بوده یا بزرگسال؟ بار اولش بوده یا سابقه داشته؟ حیوان کشته شده، پرنده بوده یا خیر؟ کوچک بوده یا بزرگ؟ آیا شخص محرم به کارش اصرار دارد یا پشیمان است؟ صیدش را در شب کشته یا در روز؟ آیا شخص، در احرام عمره بوده یا در احرام حج؟»

یحیی بن اکثم که از این همه تقسیم‌بندی جا خورده بود، عجز و درماندگی در صورتش پیدا شد و زبانش به لکنت افتاد. همه‌ی حضار متوجه درماندگی‌اش شدند و مجلس به پایان رسید. وقتی فقط عده‌ی کمی از خواص ماندند، مامون از امام جواد علیه السلام پاسخ قسمت‌های مختلف پرسش‌های او را خواست.

پرسش امام و شکست یحیی

در پایان مأمون گفت:« اگر موافقید، شما هم از یحیی سئوالی بکنید.»

امام جواد علیه السلام به یحیی فرمود:« بپرسم؟»

یحیی گفت:« فدایت شوم، هر طور میل شماست. اگر توانستم جواب می‌دهم و گرنه از شما استفاده می‌کنم.

امام جواد علیه السلام پرسید:« مردی در ابتدای روز به زنی حرام بود، پیش از ظهر حلال شد، ظهر حرام شد و عصر حلال شد، هنگام غروب حرام شد، پس از عشا حلال شد، نیمه شب حرام شد و هنگام طلوع فجر حلال شد. حکم این زن چیست؟ و چرا پیوسته حلال و حرام می‌شد؟»

یحیی گفت:« سوگند به خدا جوابش را نمی‌دانم. اگر مایل هستید، پاسخ بفرمایید تا بهره ببریم.»

پاسخ روشن امام

امام جواد علیه السلام فرمود:« این زن یک کنیز بود. مردی بیگانه او را در ابتدای روز خرید و زن بر او حلال شد. هنگام ظهر او را آزاد کرد و حرام شد. وقت عصر با او ازدواج کرد و حلال شد. وقت غروب او را مظاهره کرد و حرام شد. (مظاهره نوعی طلاق است که شرط رجوع به همسر، دادن کفاره است.) وقت عشا کفاره‌ی ظهار داد و حلال شد. نصف شب او را طلاق داد و حرام شد. وقت طلوع فجر رجوع کرد و حلال شد.

در این هنگام مامون به حاضران از بنی عباس رو کرد و گفت:« آیا در میان شما کسی هست که این مسئله را این طور بتواند جواب دهد یا مسئله‌ی قبلی را با آن جزییات بداند؟»

گفتند:« نه! به خدا قسم شما جواد _علیه السلام_ را از ما بهتر می‌شناختید.»

مامون گفت:« اهل بیت رسول صلی الله علیه و آله وسلم در میان مردم فضل و کمال زیادی دارند و کم‌سالی آنان مانع کمالاتشان نیست.»

سپس برخی دیگر از فضایل امام جواد علیه السلام را بیان کرد.

منبع: بحار الانوار، ج 50، ص 74 تا 78، ح 3. منتهی الامال.

پاسخ كوبنده امام جواد علیه السلام به مامون

مامون خلیفه عباسی از جایی عبور می‌کرد. سر راهش کودکانی سرگرم بازی بودند و امام جواد علیه السلام نیز در بین آنان به چشم می‌خورد. همه‌ی کودکان با دیدن مأمون گریختند جز امام جواد علیه السلام. مأمون پرسید:« تو چرا فرار نکردی؟»

پاسخ داد:« خطایی نکرده‌ام که بابت آن بگریزم؛ راهت هم تنگ نیست تا لازم باشد کنار بروم. هر جا می‌خواهی برو.»

مأمون پرسید:« تو کیستی؟»

امام جواد علیه السلام فرمود:«من محمد پسر علی پسر موسی پسر جعفر پسر محمد پسر علی پسر حسین پسر علی بن ابی طالب علیهم السلام هستم.»

مأمون پرسید:« از دانش چه بهره داری؟»

فرمود: «از اخبار آسمانها از من بپرس.»

مامون خداحافظی کرد و رفت در حالی که یک باز شکاری در دست داشت و آنرا در آسمانها رها ساخت و پس از ساعتی ماهی صید کرد و آورد در مسیر بازگشت از امام جواد علیه السلام پرسید: «از اخبار آسمانها چه می دانی؟»

امام فرمود:« پدرم از پدرانش از پیامبر خدا و او از جبرئیل و او از خداوند نقل می‌کرد که میان آسمان و هوا فضایی است که امواجش در تلاطم است و در آن ابرهای متراکمی است که بعضی ماهیان با آن بالا رفته‌اند و با شکم‌هایی سبز رنگ در آن زندگی می‌کنند؛ و پادشاهان با بازهای شکاری آنها را صید می‌کنند تا علما را بیازمایند .

مامون گفت: «تو و پدر جدّ و پروردگارت راست گفتید.»

منبع: بحار الانوار، ج 50، ص 56، ح 31.

گفت:« برای این که دست یعنی« انگشت‌ها و کف دست و مچ.» چون خداوند در قرآن درباره حکم تیمم می‌فرماید: « فامسحوا بوجوهکم و ایدیکم »؛ (صورت‌ها و دست‌هایتان را مسح کنید.)»

پس از این استدلال، افراد دیگری نیز با او هم عقیده شدند.

ولی عده‌ای گفتند:« دست دزد باید از آرنج قطع شود؛ زیرا خداوند درباره حکم وضو می‌فرماید:« و ایدیکم الی المرفق »؛ (دست هایتان را تا آرنج بشویید.) پس دست یعنی تا آرنج.»

معتصم رو کرد به امام جواد علیه السلام و پرسید:« تو چه می‌گویی، ابو جعفر؟»

امام فرمود:«دیگران نظرشان را گفتند.»

معتصم گفت:«به نظرات دیگران کاری ندارم. نظر تو چیست؟»

امام جواد علیه السلام فرمود:« مرا معاف کن.»

معتصم گفت:« تو را به خدا قسم می‌دهم نظرت را در این باره برای ما بگو.»

امام جواد علیه السلام فرمود:« حال که به خدا قسم یاد کردی، می‌گویم. این افراد درباره حکم قطع دزد اشتباه کردند و سنت رسول خدا صلی الله علیه و آله را نفهمیدند. دست دزد را باید از آخرین مفصل انگشت‌ها قطع کرد؛ و کف دست را نباید قطع کرد.»

معتصم پرسید:« چرا؟»

امام جواد علیه السلام پاسخ داد:« رسول الله فرموده است سجده بر هفت عضو انجام می‌گیرد: صورت، دو دست، دو زانو، دو پا. و اگر قرار باشد دست دزد از مچ قطع بشود، کف دست برای سجده باقی نمی‌ماند؛ در حالی که خداوند می‌فرماید:« ان المساجد لله »؛ (یعنی اعضای هفت‌گانه‌ی سجده از آنِ خداست » و آنچه برای خداست قطع نمی‌شود.»

معتصم از فرمایش امام جواد علیه السلام شگفت‌زده شد و دستور داد دست دزد را از قسمت انگشت‌ها قطع کنند.

منبع: بحار الانوار، ج 50، ص 5، ح 7.

پاسخ امام جواد علیه السلام به سوالات در كودكی

علی بن ابراهیم از پدرش ابراهیم قمی نقل می‌کند که پس از شهادت امام هشتم علیه السلام به منزل امام جواد علیه السلام رفتیم. گروهی از شیعیان از شهرهای مختلف به انتظار دیدار با امام جواد علیه السلام نشسته بودند. 

در این هنگام عبدالله بن موسی، عموی امام جواد علیه السلام از در وارد شد. عبدالله پیرمردی بزرگوار بود، لباسی خشن به تن داشت و میان پیشانی‌اش جای سجده دیده می‌شد. مدتی بعد نیز امام جواد علیه السلام وارد اتاق شد. امام لباسی از جنس کتان و کفش‌های سفید پوشیده بود.

عبدالله بن موسی برخاست، به استقبال امام شتافت و میان دو چشمش را بوسید. شیعیان حاضر در مجلس نیز به احترامش بلند شدند. امام روی صندلی نشست و مردم که از کمی سن امام جا خورده بودند، با تعجب به همدیگر نگاه می‌کردند.

مردی بلند شد و از عبدالله بن موسی پرسید:« فتوای شما درباره حکم مردی که با حیوانی آمیزش کند چیست؟» عبدالله گفت:« دست راستش قطع و حد زنا برای او جاری می‌شود.»

امام جواد علیه السلام با شنیدن این پاسخ خشمگین شد و رو به عبدالله کرد و فرمود

ای عمو، تقوای خدا را پیشه کن و مراقب باش. در روز قیامت در پیشگاه خداوند خواهی ایستاد و خدا از تو خواهد پرسید چرا درباره چیزی که نمی‌دانستی، فتوا دادی؟

عبدالله گفت:« آقای من! مگر پدرت چنین حکمی نفرموده بود؟»

امام جواد علیه السلام فرمود:

سؤالی که از پدرم شده بود، درباره کسی بود که قبر زنی را نبش کرده و با او آمیزش کرده بود؛ و پدرم پاسخ فرمود که دست راستش به مجازات نبش قبر، قطع می‌شود و حدّ زنا نیز بر او زده می‌شود زیرا حرمت انسان مرده همانند حرمت انسان زنده است.

عبدالله گفت:« راست فرمودی آقای من! خدا مرا بابت اشتباهی که کردم ببخشد.»

مردم که شاهد این گفت و گو بودند، تعجب‌شان بیشتر شد و به امام جواد علیه السلام گفتند:آقای ما! اجازه می‌دهید از شما سئوال کنیم؟

پس از آن صدها سئوال مطرح شد و امام، همه را پاسخ فرمود. و آن موقع امام علیه السلام نُه ساله بود.

منبع: بحار الانوار، ج 50، ص 85، ح 1.

 پاسخ به شبهه کم سنی امام جواد علیه السلام

ابراهیم بن محمود می گوید:

در خراسان نزد امام رضا علیه السلام بودم که یکی از اصحاب پرسید:« اگر حادثه ای برای شما رخ دهد، به چه کسی مراجعه کنیم؟»

امام فرمود:« به پسرم، محمد.»

در آن زمان سن امام جواد خیلی کم بود و امام رضا علیه السلام برای رفع شبهه فرمود:« خداوند عیسی بن مریم را در سنی کمتر از سن فعلی محمد من (امام جواد) به پیامبری بر انگیخت و او را مأمور بر پایی شریعتی تازه کرد. من پسرم را در سن بیشتر از عیسی برای اقامه شریعتی که تثبیت شده (اسلام) معرّفی می‌کنم.»

منبع: بحارالانوار، ج 50، ص 34، ح 20.