با سلام
/مراتب خشم/
عملکرد انسان ها در برابر نیروی خشم، بر سه نوع است: تفریط ، افراط و میانه روی.
تفریط: عبارت است از ضعف یا نداشتن نیروی خشم که پسندیده نیست. نتیجه ضعف این قوه؛ عدم حساسیت به امور نامشروع، پستی و حقارت نفس و سکوت در برابر زشتی هاست. خداوند متعال در قرآن، بهترین اصحاب رسول خدا صلی الله علیه و آله را به استواری و مردانگی بسیار، وصف کرده است: «اشدّاء علی الکفّار؛ بر کافران بسیار سخت گیر هستند.» (فتح: 29) و نیز می فرماید: «ای رسول خدا! با کافران و منافقان، جهاد و مبارزه کن و بر آنان سخت گیری نما». (توبه: 73)
اعتدال
در این حالت، خشم به جا و به موقع از انسان صادر می شود به گونه ای که از حد شرع و عقل خارج نمی شود، بلکه تابع آنهاست. بی گمان این میزان از خشم نه تنها نکوهیده نیست، بلکه پسندیده و مورد تأکید دین نیز هست و نوعی شجاعت به شمار می رود. حضرت علی علیه السلام می فرماید:
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله هرگز برای دنیا خشمگین نمی شد، ولی هرگاه برای حق خشمگین می شد، هیچ کس نمی توانست او را منصرف کند و هیچ چیز در برابر خشم او پایداری نمی کرد تا حق را یاری کند.
آورده اند: زنی اشراف از خاندان قریش مرتکب سرقت شد. هنگامی که رسول خدا صلی الله علیه و آله دستور داد حد الهی را درباره او اجرا کنند، قبیله بنی مخزوم از این جریان به شدت ناراحت شدند و کوشیدند به هر وسیله ای که می شود، مانع اجرای این حد شوند، بدین جهت از اسامة بن زید که مورد توجه و عنایت رسول خدا صلی الله علیه و آله بود تقاضا کردند که با آن حضرت در این باره گفت وگو و از ایشان تقاضای عفو کند. هنگامی که اسامه با رسول خدا صلی الله علیه و آله صحبت کرد، حضرت سخت ناراحت شد و فرمود: «آیا درباره حدی از خدا شفاعت می کنی؟» و سپس مجرم را به مجازات عملش رساندند.
افراط
در این وضعیت، خشم بر انسان غلبه می کند، تا آنجا که اعمال و کردار فرد از کنترل عقل و دین و تبعیت از آنها خارج می شود. شخصی که در این حالت است، بینش درستی ندارد و فکر و نظر و تصمیم مناسبی نیز نخواهد داشت، در ضمن، هیچ گونه پند و نصیحتی بر او اثر نخواهد کرد. پی آمدهای این نوع خشم عبارتند از: رنگ پریدگی، لرزش اندام ها، خارج شدن اعمال از مدار نظم و ترتیب، تشویش در حرکات و گفتار، ناسزا گویی و حالت تهاجم.
امام صادق علیه السلام از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله نقل کرده است که ایشان فرمود: «غضب ایمان را تباه می سازد، آن چنان که سرکه، عسل را فاسد می کند.» بنابراین، این مرتبه از خشم ناپسند است و در آیات و روایت ها سرزنش شده است و انسان نیز باید همواره در کنترل آن بکوشد.
