تبیان، دستیار زندگی

پرتره از آغاز اختراع عكاسی تاكنون تغییرات فراوانی پیدا كرده است. برای گرفتن یك پرتره خوب باید موارد زیر را مد نظر داشته باشید:
1- صورت و خصوصیات صورت مدل را تجزیه و تحلیل كرده و بهترین حالت صورت را برای عكاسی درنظر بگیرید. برای این كار مدل را بررسی كنید، اول با او صحبت كرده تا بتوانید بهترین حالتی كه معایب او به نظر نرسد را انتخاب كنید. به عنوان مثال اگر كسی دارای چانه چاق می‌باشد نباید سر خود را به پایین بیاورد.
2- یكی از مهمترین وسایلی كه برای عكسبرداری پرتره مورد نیاز است استفاده از عدسی‌های خاص پرتره می‌باشد كه ویژگی‌ نرم‌كردن تصویر را دارا می‌باشند. این ویژگی را نباید با واضح نبودن عكس به دلیل نامیزان بودن عدسی اشتباه گرفت. این عدسی‌ها خطوط چهره مثل چین و چروك را محو می‌كنند. البته لازم به توضیح است كه گاهی اوقات عكاس پرتره ممكن است بخواهد به عمد، چین و چروك پوست را بیشتر هم نشان بدهد.

تاثیر فیلتر نرم كننده یا (Soft Focus)

عدسی‌های نرم‌كننده قابل كنترل بوده و می‌توان شدت نرمش را كنترل كرد. این عدسی ها بیشتر در دوربین‌های قطع بزرگ قابل استفاده می‌باشند. اگر از دوربین‌های قطع كوچك استفاده می‌كنید برای اعمال این ویژگی از شیشه‌های مخصوصی استفاده كنید كه مانند فیلتر بر روی عدسی بسته می‌شوند و با شكست نور نرمی را ایجاد می‌كنند. به این شیشه‌ها ((فیلتر نرم‌كننده)) یا پخش كننده می‌گویند.
3- گرفتن پرتره در فاصله نزدیك باعث اعوجاج و كج‌شكلی می‌شود. لذا نباید بیشتر از 5/1 متر به مدل نزدیك شد. بنابراین باید از عدسی‌هایی استفاده كنید كه فاصلة كانونی بلندتری دارند تا بدون نزدیك‌شدن به مدل، ‌نمای درشتی از چهره‌اش بردارید. بهترین لنز برای عكاسی پرتره، لنزی است كه فاصله كانونی آن دو برابر فاصله كانونی لنز نرمال ‌باشد. به عنوان مثال در یك دوربین 35 میلیمتری، یك عدسی با فاصلة كانونی 85 تا 135 میلی‌متر برای پرتره مناسب است.

تاثیر لنز واید در عكسبرداری پرتره

4- نوع و اندازه دوربین برای عكاسان حرفه‌ای كه عكس را روتوش می‌كنند بسیار مهم است. در كادرهای كوچك مانند دوربینهای 135 امكان روتوش نگاتیو براحتی وجود ندارد. همچنین هنگام استفاده از دوربینهای دیجیتال، هرچه رزولوشن سنسور بیشتر باشد، برای عكاسی پرتره مناسبتر است.
5- زمینه باید متناسب با موضوع باشد.
6- دوربین باید در جایی تعبیه شود كه بتواند مناسب‌ترین زاویه‌ها را دارا باشد.
7- فاصله طوری تنظیم شود و دیافراگم تا جایی بسته شود كه نقاط اصلی موضوع كه مد نظر عكاس است، در داخل میدان وضوح واقع شود.

تاثیر تغییر عمق میدان وضوح

8- سوژه نباید تا آماده‌ شدن عکاس تکان بخورد. در زمان‌های قدیم كه حساسیت شیشه‌های عكاسی كم بود از آلاتی برای نگهداری و ثابت نگه‌داشتن موضوع استفاده می‌كردند. باید دقت كرد كه سوژه با تكان‌خورد از میدان وضوح خارج نشود. در صورت استفاده از دوربین‌های انعكاسی سوژه دائماً در منظره یاب دیده می‌شود و تغییر وضوح آن مشخص است.
9- نورسنجی از مواردی است كه دقت بسیار زیادی را می‌خواهد. نور باید به قدر كافی به فیلم بتابد. اگر موضوع نمی‌تواند بی‌حركت باشد بهتر است با دیافراگم بازتری عكس گرفت تا با سرعت عكسبرداری بالا از تكان‌‌خوردگی موضوع جلوگیری شود؛ مانند پرترة كودكان.
10- نور بی‌شك از مهمترین مسئله‌ای است كه عكاس با آن روبروست.
به‌طور كلی دو نوع نور وجود دارد.
1- نور عمومی كه همه‌جای مدل را در روشنایی لطیف قرار می‌دهد.
2- نور اختصاصی كه فقط به نقاط لازم تابانده می‌شود.
نور عمومی به تنهایی موضوع را تخت و مسطح نشان می‌دهد. بهتر است نور اختصاصی برای القای عمق و بُعد استفاده ‌شود. می‌توان به وسیلة كاغذ یا پارچة سفید سایه‌ها و انعكاس‌های دلخواه را به وجود آورد. قابل ذكر است كه در عكاسی سیاه و سفید تلفیق دو نور مصنوعی و نور طبیعی مانعی ندارد. اما در عكاسی رنگی به علت تأثیرات آبی و زرد موجود در این نورها باید نورسنجی بسیار دقیقی انجام شود و از یك نوع نور (مصنوعی یا طبیعی با كلوین یكسان) استفاده شود.

نورپردازی پرتره:
1- نور روبرو: تصویری كاملاً مسطح و بی‌عمق ایجاد می‌كند.

نور روبرو

2- نور مایل: برجستگی‌ها را بهتر نشان می‌دهد ولی قسمتی ازچهره در تاریكی است.

نور مایل

3- نور مماس: برای برخی از حالت‌های چهره در وضع نور مایل می‌توان چنان پیش رفت تا نیمی از صورت را روشن كند و با آن مماس شود.

نور مماس

4- نور پایین: از پایین به موضوع می‌تابد و حالت خاصی را به چهره می‌بخشد كه بیشتر برای ایجاد جلوه های ویژه نوری كاربرد دارد. در این حالت سوژه كمی ترسناك بنظر می رسد..

شرایط موضوع:
صورت گرد یا چاغ: سوژه را نسبت به دوربین در حالت سه چهارم ‌رخ قرار دهید، از نورپردازی كوتاه استفاده نمایید، زاویه دوربین را كمی بالا ببرید.
صورت لاغر: سوژه را تمام رخ قرار دهید.
صورت پرچین: از نورپردازی مات و روبرو استفاده نمایید.
صورت لك‌دار یا با اثر سوختگی: نواحی دارای مشكل را در سایه قرار دهید یا موقعیت سوژه را طوری قرار دهید كه مشكل در عكس دیده نشود.
بینی بزرگ: كمی چانه را بالا ببرید، لنز دوربین را در راستای بینی قرار دهید.
بینی كوچك: لنز دوربین را نسبت به بینی با زاویه نگه دارید.
فك مستطیلی: از حالت سه چهارم ‌رخ استفاده كنید، زاویه دوربین را بالاتر ببرید.
غبغب: گردن را بكشید، سر سوژه را به طرف دوربین كج كنید.
چشم‌های غیر هم اندازه: چشم بزرگتر را نزدیك به دوربین و چشم دیگر را در سایه قرار دهید.
چشم‌های گودافتاده: نور را روبروی چشم‌ها بتابانید.
پلك‌زدن: عكس را بلافاصله بعد از یك پلك‌زدن بگیرید.
گوش بزرگ: موقعیت سوژه سه چهارم ‌رخ، فقط یك گوش را نشان دهید. گوش دیگر را در سایه قرار دهید، با عینكی با فریم خالی عكس بگیرید، عینك را در موقعیت دور از نورها قرار دهید، ارتفاع نور را زیاد كرده و یا از بازتاب سقف استفاده نمایید.
موی تیره: بررسی كنید كه پس‌زمینه در موها محو نمی‌شود، از نور جداگانه مخصوص موها استفاده كنید تا موها برق بزند.
موقعیت مردان: بالای سر را به طرف شانه دورتر متمایل كنید.
موقعیت زنان: بالای سر را به طرف شانه نزدیك‌تر متمایل نمایید.( البته برای زنان از هر دوی این موقعیت‌ها می‌توان استفاده نمود.)

در مورد دستها:
هیچگاه نواحی صاف دست را نشان ندهید، لبه‌های انگشتان را نشان دهید.
انگشتان نباید در مقابل لنز قرار گیرند.
انگشتان را در تمام مفاصل كمی خم كنید.
دست مردان بهتر است بسته‌تر و دست زنان بازتر باشد.
انگشتان را در هم نپیچید.
سر را در حالت تكیه داده به مشت قرار ندهید.

گرفتن عكس گروهی:
به عنوان یك قاعدة كلی، در عكس باید طیف یكنواختی در گروه دیده شود، هم از لحاظ شرایط فیزیكی گروه و هم شرایط بصری.
تمام افراد گروه بهتر است دارای طیف یكنواختی از رنگها باشند، طیف گرم یا سرد.
افرادی كه رنگهای روشن و درخشان پوشیده‌اند باید در میانه گروه قرار گیرند.
مردان را كمی بلندتر از زنان قرار دهید.
ارتفاع قدها را به صورت منظم و به ترتیب تنظیم كنید.
یكبار افراد گروه را بر اساس ارتباطشان با یكدیگر قرار  داده و بار دیگر مردان را در یك سمت و زنان را در سمت دیگر كادر قرار دهید.

استقرار باز به عكسی می‌گویند كه بین افراد فاصلة فیزیكی یا بصر باشد. استقرار بسته به عكسی گفته می‌شود كه بعضی از قسمت افراد در عكس روی هم بیفتد و فاصلة بصری بین آنها نباشد. با تركیب استقرار باز و بسته در گروههای بزرگ می‌توان عكسهای جالبی گرفت.

یك نمونه عكس گروهی با استقرار بسته

ژست مخصوص زوجها
ژست روبه‌روی هم:  افراد روبروی هم قرار می‌گیرند یا همدیگر را لمس می‌كنند.
ژست رو به دوربین: در این حالت دو نفر به صورت پشت سر هم با زاویه‌ای رو به دوربین به صورتی كه جلوی بدنشان دیده شود می‌ایستند و به روبرو نگاه می‌كنند.
برای ایجاد صمیمت فاصله بین سرها را كم كنید.
فضای اطراف زوجها را در كادر، زیاد بگیرید.

پیشنهاداتی برای نورپردازی
حالت تصویر را با نورپردازی هماهنگ نمائید.
نورپردازی بالا (High key): القای شادی. در این حالت اكثر قسمتهای تصویر و سوژه روشن است.

نور پردازی Highkey

نورپردازی كم (Low key): القای غم و حالت درام. در این حالت كنتراست نورپردازی بالا می باشد.

نورپردازی Lowkey

مثالی برای نحوة نورپردازی بالا :
● میزان نور اصلی و نورپركننده را به هم نزدیك كنید (نسبت 1:1 یا حداكثر 1:2
● لباس روشن، زمینة روشن.
● بدون سایه.
● نور را بر اساس مركز زمینه تنظیم كرده و نور زمینه را یك گام بالاتر از نور اصلی قرار دهید.
● سوژه باید در میانه راه بین زمینه تا دوربین قرار گیرد.
● نور اصلی باید از دو منبع چتری با قدرت مساوی و  در حالت تركیبی باشد.

با توجه به مطالب گفته شده:
الف- اگر از یك لامپ استفاده كنید جزییات چهره مشخص می‌باشد و با كمك صفحات منعكس‌كننده یا نور یك پنجره می‌توان سایه‌های شدید را ملایم كرد.

ب- در پرتره با دو لامپ در صورتی كه از یك صفحه منعكس‌كننده استفاده كنید می‌توانید تصویری با عمق و برجستگی ایجاد كنید. مهم ایجاد تعادل بین این دو نور می‌باشد. نباید نورها با هم مساوی باشند بلكه یكی بر دیگری برتری داشته باشد.

نورپردازی با دو لامپ

ج- در پرتره با سه لامپ، یك نور را نور اصلی، یك نور را نور پر كننده و نور سوم را از بالا برای كتفها و مو قرار دهید.