آنچه كه در سالهای اخیر در زمینه استفاده از لوازم آرایشی باعث نگرانیهایی شده، كاهش سن مصرف این لوازم و به صورت افراطی است. بگونهای كه به گفته مجید ابهری- آسیبشناس و متخصص علوم رفتاری - كشور ما در مصرف لوازم آرایشی در میان كشورهای آسیایی مقام دوم و در جهان مقام هفتم را دارد و سن استفاده از لوازم آرایشی نیز در كشور ما نسبت به دو دهه قبل، 10 سال كاهش یافته و به سن 17 سال رسیده است.
به گفته او، متاسفانه 7 درصد از پسران و مردان از لوازم آرایشی استفاده میكنند، این در حالیست كه حتی بعضی از لوازم بهداشتی مانند كرم، ژل مو و اسپریهای خوشبوكننده جزو لوازم آرایشی به حساب نمیآیند و منظور ریمل، كرم پودر و ... است.
دكتر غلامرضا استیفا- محقق و آسیبشناس- نیز علت اصلی استفاده از لوازم آرایشی را جلب نظر جنس مخالف و مطلوب جلوه شدن در جامعه میداند و میگوید: زنان به لوازم آرایشی پناه میآورند كه برای آقایان جاذبه ایجاد كنند تا گرایش مردان به آنها بیشتر شود.
اما عبدالمجید بحرینی- روانشناس و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی – معتقد است: برخی از افراد میخواهند با آرایشهای افراطی، خود را به دیگران بشناسانند و برای اثبات خود به جای آنكه ارزشهای وجودیشان را نشان دهند به دنبال چیزهای بدلی میگردند و آنها را با مسائل پیش پا افتاده جایگزین میكنند.
به گفته او،این افراد در هویت یابی مشكل دارند و به جای آنكه هویت خود را با علم و دانش، ارتباط گیریهای مناسب، نشان دادن قاطعیت و برخورد با دیگران و كسب مهارتهای زندگی اثبات كنند به آرایشهای افراطی روی میآورند.
بحرینی به افرادی كه با وجود برخورداری از جایگاه اجتماعی مناسب، تحصیلات بالا و بعضا چهرههای زیبا باز هم به صورت افراطی آرایش میكنند، اشاره كرده و میگوید: در وجود این افراد یا نیاز ارضاء نشدهای وجود دارد و یا اینكه آنها مقلد دیگران هستند و بدون اندیشه از دیگران پیروی میكنند.
به گزارش ایسنا، كرامت الله راسخ- جامعه شناس- نیز محدود بودن امكانات دیگر برای گذراندن اوقات فراغت، بیكاری، سركوب نیازهای جنسی و فقدان امكانات مشروع برای تخلیهی انرژی در جوانان را از جمله عواملی میداند كه میل به استفاده از لوازم آرایشی را در میان جوانان تشدید میكند.
در این میان سعید معدنی - آسیب شناس اجتماعی- نظر دیگری دارد و میگوید: با توجه به اینكه تنها صورت زنان بیرون است، معمولا زنانی كه از چهرهای با زیبایی كمتر برخوردارند سعی میكنند با توسل به آرایش و عمل جراحیهای زیبایی خود را زیبا جلوه دهند.
درعین میان آنچه كه باعث نگرانی در زمینه استفاده از لوازم آرایشی شده، كاهش سن مصرف این وسایل است. بهگونهای كه به گفته استیفا محقق و آسیبشناس استفاده از لوازم آرایشی در كشور ما در میان كودكان نیز وجود دارد.
او میافزاید: پایین آمدن سن استفاده از لوازم آرایشی جنبه تقلیدی دارد و در بسیاری از موارد جوان یا نوجوان بدون آنكه علت كارش را بداند میخواهد از دیگران الگوبرداری كند.
معدنی هم الگوبرداری را یكی از عوامل كاهش سن استفاده از لوازم آرایشی میداند و میگوید: جوانان ما با الگوبرداری از خوانندگان و هنرپیشهها از طریق شبكههای ماهوارهای به سمت این پدیده روی میآورند، این در حالی است كه در غرب جوانان زیاد آرایش نمیكنند، چون نیازی به این كار ندارند و تنها هنگامی كه سن افراد بالا میرود و آثار پیری در صورت آنها مشاهده میشود، برای رفع چین و چروك از لوازم آرایشی استفاده میكنند.
به گفته او استفاده از لوازم آرایشی در كشور«اپیدمی» شده است و هنگامی كه یك پدیده همه گیر و مد شود دیگر كسی از خود نمیپرسد؛ چرا باید این كار را انجام دهد.
بحرینی در ادامه به تبعات آرایشهای افراطی اشاره میكند و معتقد است: تبعات آرایشهای افراطی هم به فرد بر میگیرد و هم به اجتماع، چراكه وقتی شخصی در ملاء عام با ظاهری نامناسب حضور پیدا می كند الگوی دیگران قرار میگیرد و دیگران از او تقلید میكنند، به همین دلیل افرادی كه تبعات آرایشهای افراطی را كاملا فردی میدانند درواقع نادانسته در حال ترویج این رفتار ناسالم در اجتماع هستند.
اما راسخ به عنوان جامعه شناس تبعات اجتماعی سوء مصرف مواد آرایشی را جدا از سوء مصرف سایر مواد نمیداند و اظهار میكند: تاكید بیش از حد بر مصرف مواد آرایشی میتواند پوششی برای پنهان كردن الگوهای رفتاری نامناسب دیگر شود.
در این میان آنچه كه بیش از هر موضوع دیگری اهمیت دارد. اندیشیدن راهكارهایی برای كاهش تمایل افراد به مواد و لوازم آرایشی است.
بحرینی معتقد است: در وهله اول افراد باید خود را بپذیرند و با تقویت اعتماد به نفس خود به این امر بی اعتنا شوند، هم چنین خانواده، رسانهها و همه مربیان اجتماعی باید درجهت این هدف فرهنگ سازی كنند.
او تاكید میكند: نهادهای ارشادی نباید با خشونت و برخوردهای تند در این جهت عمل كنند؛ بلكه باید افراد را با برخورد مناسب و آرام ارشاد كنند زیرا كار فرهنگی را نمیتوان با عجله و به صورت ضربتی انجام داد و صبر و پشتكار یكی از مهم ترین فاكتورهای آن است.
معدنی به نقش وسایل ارتباط جمعی در زمینه اطلاعرسانی و آموزش درباره مواد و لوازم آرایشی به مردم اشاره میكند و میگوید: رادیو، تلویزیون و رسانههای دیگر میتوانند زیانهای اجتماعی مصرف لوازم آرایشی را به زنان آموزش دهند. وقتی دختری با آرایش، خود را زیبا میكند و بعد از ازدواج كمتر به سراغ آرایش كردن میرود، همسر وی متوجه تفاوت ظاهر وی قبل و پس از ازدواج شده و این مسائل سبب بروز چالش و مشكل در زندگی آنها میشود.
او در پایان تاكید میكند: لازم است در مورد نامطمئن بودن لوازم آرایشی هم به جوانان اطلاعات داد؛ چرا كه بسیاری از این مواد آرایشی، تقلبی و شیمیایی است و با دادن آگاهی به مصرف كنندگان تا حدودی استفاده از لوازم آرایشی نیز كاهش مییابد.