سفرنامه های واقعی
محتوای این نوع از سفرنامه ها، شرح مسافرتهاییاست که واقعاً عملی شده است و نویسندگان خاطرات خود و رخدادهایی را که در جریان سفرعیناً دیده و شنیده و با آنها مواجه شده اند، به رشته تحریر درآورده اند. نظیرسفرنامه ناصر خسرو قبادیانی که شرح مسیر سفر دو هزار و دویست فرسنگی است از بلخ تامصر، که از راه مرو و نیشابور و سمنان و ری و قزوین و آذربایجان و آسیای صغیر و شامو فلسطین و حجاز تا قاهره پایتخت مصر انجام می گیرد، همچنین مسیر برگشت اوست از اینسفر که پس از آخرین زیارتش از خانه خدا در سال 442 هجری از راه طائف و یمن و لحساءو بصره و فارس و اصفهان به بلخ مراجعت می کند و جمعاً مدت هفت سال (از 437 تا 444هجری) طول می کشد.
در این اثر که ناصر خسرو آن را با انشایی روان و دلانگیز نگاشته است، اطلاعات دقیق و ارزشمندی را از اوضاع جغرافیایی و تاریخی و آدابو رسوم مردم شهرهای مسیر مسافرت خود به دست می دهد.
ترجمه سفرنامهمارکوپولو جهانگرد ایتالیایی که با عنوان «عجایب» منتشر شده است، شامل شرح مسافرتاو در قرن هفتم هجری، از راه آسیای صغیر و ایران به چین و گزارشی است از مشاهداتنویسنده در مسیر راه ابریشم از چین و ترکستان و مغولستان و قسمتی از جنوب شرقیآسیا.
سفرنامه ابن بطوطه (703-770 ه) سیاح معروف مراکشی، از جمله سفرنامههای واقعی است که نویسنده از سفرهای طولانی خود در شمال آفریقا و سرزمینهای مصر،شام، عراق، ایران و سه بار سفر او به مکه و زیارت خانه خدا و دیگر مشاهداتش ازبحراحمر، یمن، آسیای صغیر، ماوراء النهر، افغانستان، هند بنگال و آسام تا چین و .... اطلاعات با ارزشی را نگاشته است.
از ویژگیهای این سفرنامه، بی پیرایگیو سادگی سبک نگارش در بیان وقایع می باشد. این بطوطه در سفرنامه خود: «چهره نگاریبه کمال و صادق در تشریح اوضاع، وقایع و فرهنگ اجتماعی شهرها و کشورهایی است که ازآنها بازدید می کند و چون فطره به مسایل مذهبی علاقه ای خاص دارد، در هر شهر وکشوری که وارد می شود، ابتدا اماکنی را مورد بازدید قرار می دهد که متعلق به اولیاءوبزرگان دین است.»
