آیا کلید در دست ژنتیک است؟
طول عمر به مجموعه عوامل و نه فقط یک عامل بستگی دارد. اما ماجرای ژنها به دلیل پیچیدگی و پررمز و راز بودن بسیار مورد توجه عموم و دانشمندان قرار گرفته و وقتی پای اصلاح ژنتیکی به میان میآید، این امید مطرح میشود که شاید در آینده با این نوع اصلاحات، ژنهایی داشته باشیم که طول عمر را افزایش دهند. در جدیدترین تحقیقات روی 5 ژن موثر در طول عمر و زندگی سالم، ارتباط یکی از این ژنها با طول عمر شناخته شد. در این تحقیق دو گروه از آقایان که اطلاعات سلامتی آنها از سالهای 1991 تا 1993 جمعآوری شده بود مورد بررسی قرار گرفتند. این تحقیق سال گذشته انجام شد و آقایانی که در این دو گروه بوده و تا سال 2007 زنده بودند (حداقل 95 ساله) نیز به طور اختصاصی از نظر طول عمر بررسی شدند و با مردانی از گروه که فوت کرده بودند مقایسه شدند. در بررسی عوامل ژنتیکی، ژنی به نام FOXO3A توجه محققان را به خود کسب کرد. آنهایی که زنده بوده و سلامت بهتری داشتند همگی دارای این ژن بودند. محققان معتقدند بالای 50 درصد افزایش طول عمر با موارد ژنتیکی قابل توضیح و توجیه است. ژن مذکور در مسیر سیگنالینگ انسولین قرار داشته و ممکن است با نحوه پاسخگویی سلولها به استرس ارتباط داشته باشد.
آقایان بعد از 100 سالگی خوب عمر میکنند!
در مورد اینکه آیا بین طول عمر زنان و مردان تفاوت وجود دارد باید گفت بله چون از نظر ساختار بدنی این دو جنس نسبت به فرآیند پیری پاسخی متفاوت میدهند، ضمن اینکه پاسخهای روانشناختی این دو جنس هم با هم متفاوت است و به همین دلایل پیری و طول عمر در این دو جنس کاملا تفاوت دارد. به طور کلی در همه جای دنیا طول عمر زنان بیشتر از مردان است. بعضیها معتقدند دلیل آن مواجهه آقایان با شرایط خطرناک محیطی و اجتماعی است و از نظر خطرات شغلی هم بیشتر در معرض هستند. بعضی دیگر بر این باورند که خانمها بیشتر مراقب سلامتی خود هستند و به همین دلیل مشکلات سلامتی آنها زودتر تشخیص داده میشود. از طرف دیگر در فرآیند پیری به دلیل یائسگی تغییرات بدن خانمها به افزایش سن، ناگهانی است اما در آقایان تدریجی صورت میگیرد. هورمونهای جنسی زن و مرد متفاوت است و ممکن است در تفاوت طول عمر آنها نقش داشته باشد حتی در زنان و مردان که 100 سال به بالا عمر کردهاند هم تفاوت وجود دارد و 24 درصد مردان بالای صد سال به حداقل یک بیماری مربوط به پیری مبتلا هستند اما این میزان در زنان 43 درصد است. به همین دلیل اگر مرد و زن هر دو بالای 100 سال عمر کنند احتمال سالم بودن مردان بیشتر از زنان است. باید در این تفاوتها به موارد دقیقتری هم اشاره کرد. احتمال ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب در مردان افسرده 3 برابر زنان است. خودکشی در مردان بیشتر از زنان است. مردها فقط وقتی به پزشک مراجعه میکنند که سلامت آنها به طور جدی به خطر افتاده باشد و تازه باز هم تحت فشار زنان یا مادرانشان به پزشک مراجعه میکنند! البته آقایان نباید خود را باخته و یا ناراحت شوند چون یک خبرخوش هم برایشان وجود دارد: مسایلی که روی طول عمر آقایان تاثیر میگذارند بیشتر قابل کنترل و بهبود هستند.
افسانهها و طول عمر
داستانهای مختلف در مورد افرادی با طول عمر زیاد و یا حتی جاودانه از زمان بروز اولین تمدنهای بشری تاکنون مطرح شدهاند و مذاهب و فرهنگهای مختلف باورهای متفاوتی در این زمینه دارند. مثلا در بعضی مذاهب این اعتقاد وجود دارد که بعضی فلسفهها و راهکارها باعث میشود فرد عمری زیاد و حتی جاودانه داشته باشد. آب حیات هم یکی از این داستانهاست که در مکانهای خاصی تعریف شده و داستانها و نبردهای مختلفی برای رسیدن به آن به وجود آمده است. سومریها طبق داستانهایشان طول عمرهایی زیاد و نزدیک به حدود 3600 سال داشتهاند و سه تن از پادشاهان آنها 72 هزار سال عمر کردهاند که البته هیچ یک از این داستانها تایید نشده است. در کتابهای مقدس عهد عتیق هم عمرهای طولانی مطرح شده است. مثلا یکی از افراد چهار دوره عمر داشته است: 10000، 500، 250 و نهایتا 120 سال! در تورات افراد متعددی از نظر طول عمر رکورد دارند مثل متولاه که پدربزرگ حضرت نوح (ع) بوده 969 سال، حضرت نوح (ع)950 سال، حضرت آدم (ع) 930 سال و انوچ 365 سال. در شاهنامه فردوسی هم طول عمر بعضیها بسیار زیاد ذکر شده است: ضحاک 1000 سال، جمشید 700 سال، فریدون 500 سال، اسکانی 200 سال، کیکاووس 150 سال، منوچهر 120 سال، لهراسب 120 سال و گشتاسب 120 سال. بعضی امپراتورهای ژاپنی هم طول عمر زیادی داشتهاند مثل جیمو و کوآن. شبیه این موارد در امپراتوری چین و کره هم ذکر شده است. در بعضی افسانهها و باورها مکانهایی ذکر شده که مردم ساکن آن طول عمری افسانهای داشتهاند. البته این موضوع که در بعضی فرهنگهای معین، بعضی بیماریهای مزمن در زمان پیری وجود ندارد صحت دارد ضمنا سبک غذا خوردن، فعالیت بدنی و سبک زندگی در فرهنگها با هم تفاوت داشته که روی طول عمر تاثیر میگذارد اما بعضی افسانهها همچنان در این موارد پابرجاست مثل:
1) باغ عدن که در آن حضرت آدم و حوا (ع) زندگی جاودانه داشتهاند و از آنجا به دلیل گناه به زمین فرستاده شدند. 2) گریل مقدس که جامی است که مسیح و حواریون در آخرین شام از آن نوشیدند و معتقدند هر کس از آن جام بنوشد عمری طولانی پیدا میکند. 3) چشمه جوانی که چشمهای است که هر کس از آن بنوشد دوباره جوان میشود. 4) شانگریلا نام مکانی افسانهای است که محلی مخفی و ایدهآل بوده و در آن سلامت،شادی و زندگی جاودانه است. این مکان درهای منحصر به فرد است که توسط محققان و ماجراجویان بررسی شده است. 5) دره هونزا در پاکستان محلی است که میگویند زندگی طولانی را به همراه میآورد و بیشتر ساکنان آن 90 و 120 سال عمر داشتهاند. مواد غذایی آنها غلات، میوه وسبزیجات است.
6) دره ویلکاباما در اکووادور، درهای است که ساکنان آن تا 100 سالگی به سلامت زندگی میکنند و این عمر را مدیون آب معدنی طبیعی آن میدانند.
7) آبخازیا مردمی هستند در کوهستانهای قزاقستان در جنوب روسیه که از نظر طول عمر معروفاند و 110 و 150 و 136 سال در آنها ثبت شده است. فردی به نام شیرعلی مسلم اف در آن 168 سال عمر کرده است. 8) افسانههای یونانی که در آن جاودانگی وابسته به خدایان بسیار زیاد وجود دارد.پیرترینهای جهان
در سوم آوریل 2009، خانم ساخان دوسووا به عنوان پیرترین فرد زنده در دنیا شناخته شد که طبق بررسیها او 130 ساله است. او 15 سال از خانم گرترود بانیس خانم آمریکایی که اکنون 115 سال دارد بزرگتر است. تاکنون خانم جین کالمنت با 122 سال در فرانسه پیرترین فرد شناخته شده بود که درگذشت. در 27 مهر ماه امسال نیز اعلام شد پیرترین فرد جهان در سن 116 سالگی در اوکراین از دنیا رفته است. آقای ربهورتی نستور، 116 ساله در حالی که خواب بود در منزلاش در روسیه از دنیا رفت. خانوادهاش میگویند او بسیار فعال بوده و تنها در اواخر عمر از سردرد شاکی بوده است.