بسم الله الرحمن الرحیم
امور اجتماعی در عید غدیر
اظهار سرور قلبى و زبانى
- امیرالمؤمنین علیه السلام مى فرماید: در این روز، روى خوش با یكدیگر داشته باشید، و در ملاقاتهایتان اظهار سرور و شادى نمائید. [ عوالم: ج 3:15 ص 209. ]
- امام صادق علیه السلام فرمود: روز غدیر روزى است كه به عنوان اظهار سرور از نعمت ولایت كه خداوند بر شما منت گذارده، باید شكر و حمد خدا نمائید. [ بحارالأنوار: ج 37 ص 170. ]
- امام رضا علیه السلام فرمود: این روز، روزِ تبسم بر روى مؤمنین است. هر كس در این روز بر روى برادر مؤمن خود تبسم كند خداوند در روز قیامت نظر رحمت به او مى نماید و هزار حاجت او را بر مى آورد، و قصرى از دُرّ سفید در بهشت برایش بنا مى كند. [ عوالم: ج 3:15 ص 223. ]
تبریك و تهنیت گفتن
- امام صادق علیه السلام فرمود: هرگاه در این روز برادر مؤمن خود را ملاقات كردى بگو:
"الْحَمْدُ للَّهِِ الَّذی أَكْرَمَنا بِهذَا الْیَوْمِ وَ جَعَلَنا مِنَ الْمُؤْمِنینَ، وَ جَعَلَنا مِنَ الْمُوفینَ بِعَهْدِهِ الَّذی عَهِدَهُ إِلَیْنا وَ میثاقِهِ الَّذی واثَقَنا بِهِ مِنْ وِلایَةِ وُلاةِ أَمْرِهِ وَالْقُوَّامِ بِقِسْطِهِ وَ لَمْ یَجْعَلْنا مِنَ الْجاحِدینَ وَ الْمُكَذِّبینَ بِیَوْمِ الدّینِ".
"شكر خداى را كه ما را به این روز گرامى داشته و ما را از مؤمنان و از وفاداران به پیمانى كه با ما بسته و عهدى كه درباره ى والیان امرمان و بر پا دارندگان عدالت از ما گرفته قرار داده است، و ما را از منكران و تكذیب كنندگان روز قیامت قرار نداده است". [ عوالم: ج 3:15 ص 215. ]
- امام رضا علیه السلام فرمود: در این روز به یكدیگر تهنیت و تبریك بگوئید، و
هرگاه برادر مؤمن خود را ملاقات كردید چنین بگوئید:
"الْحَمْدُ للَّهِِ الَّذی جَعَلَنا مِنَ الْمُتَمَسِّكینَ بِوِلایَةِ أَمیرِالْمُؤْمنینَ علیه السلام". "سپاس خدایى را كه ما را از تمسك كنندگان به ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام قرارداده است". [ عوالم: ج 3:15 ص 223. ]
- در بخش دوم ذكر شد كه پیامبر صلى اللَّه علیه و آله در غدیر خم به مردم دستور دادند كه به خود ایشان و به امیرالمؤمنین علیه السلام تبریك و تهنیت بگویند، و مى فرمود: "هَنِّئُونی، هَنِّئونی". [ الغدیر: ج 1 ص 271 و 274. در این باره به قسمت سوم از بخش دوم این كتاب مراجعه شود. ]
جشن گرفتن عمومى
- جشن گرفتن به معناى اجتماع عده اى به مناسبتى شادى آور و مسرور كننده است. به عبارت دیگر "جشن" بمعنى عید گرفتنِ دستجمعى و نمونه ى بارز آن است.
- امیرالمؤمنین علیه السلام روز غدیرى را كه با جمعه مقارن شده بود جشن گرفتند و در خطبه اى به همین مناسبت، مطالب مفصلى درباره ى غدیر و عید گرفتن آن فرمودند. پس از نماز، حضرت به اتفاق اصحابشان به منزل امام مجتبى علیه السلام كه جشنى در آن برپا كرده بود رفتند و پذیرایى مفصلى انجام شد. [ عوالم: ج 3:15 ص 209. ]
- امام رضا علیه السلام در روز غدیرى روزه گرفتند و براى افطار عده اى را دعوت نمودند، و براى آنان سخنان مفصلى درباره ى غدیر فرمودند، و به منازل آنان هدایایى فرستادند. [ عوالم: ج 3:15 ص 221. ]
- امیرالمؤمنین علیه السلام درباره ى عید غدیر فرمود: در این روز كنار یكدیگر جمع شوید تا خداوند امور شما را جمع و درست نماید. [ عوالم: ج 3:15 ص 209. ]
- سرودن و خواندن اشعار نیز تناسب تامى با جشن عمومى غدیر دارد كه در واقع نوعى یادبود و یادگار است و با شیرینى خاصى كه در شعر نهفته است طراوتِ جشن بیشتر مى شود.
شعر گفتنِ حسان بن ثابت به مناسبت مراسم غدیر كه با اجازه ى شخص پیامبر صلى اللَّه علیه و آله در اولین جشن غدیر صورت گرفت مؤید این مطلب است. [ عوالم: ج 3:15 ص 41. در این باره به قسمت سوم از بخش دوم این كتاب مراجعه شود. ]
لباس نو پوشیدن
- امام رضا علیه السلام فرمود: این روز، روزِ زینت كردن است. هر كس خود را براى روز عید غدیر زینت كند خداوند گناهان او را مى آمرزد، و ملائكه اى به سوى او مى فرستد كه براى او حسنات بنویسند و تا سال آینده درجات او را بالا ببرند. [ عوالم: ج 3:15 ص 224. ]
- امام رضا علیه السلام در روز عید غدیرى به منازل عده اى از خواص اصحابشان البسه ى نو حتى انگشتر و كفش فرستادند، و احوال ظاهرى آنان و اطرافیان خود را تغییر دادند، و لباسهاى عادى روزانه را به لباسهاى مناسب عید تغییر دادند. [ عوالم: ج 3:15 ص 221. ]
هدیه دادن
- امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: در این روز نعمتهاى خداوند را به یكدیگر هدیه دهید همانطور كه خداوند بر شما منت نهاده است. [ عوالم: ج 3:15 ص 209. ]
دیدار مؤمنان
- امام رضا علیه السلام فرمود: هر كس در این روز مؤمنان را زیارت كند و به دیدار آنان رود خداوند بر قبر او هفتاد نور وارد مى كند و قبر او را وسیع مى نماید، و هر روز هفتاد هزار ملائكه در قبرش او را زیارت مى كنند و او را به بهشت بشارت مى دهند. [ عوالم: ج 3:15 ص 224. ]
توسعه بر خانواده و برادران
- امیرالمؤمنین علیه السلام در روز عید غدیرى فرمود: وقتى از این اجتماعتان برگشتید بر عیال خود توسعه دهید و با برادران خود نیكى كنید.... به یكدیگر نیكى كنید تا خداوند الفت و انس شما را بر قرار فرماید. [ عوالم: ج 3:15 ص 209. ]
- امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: احسان در این روز موجب رشد مال و زیاد شدن آن مى گردد. [ عوالم: ج 3:15 ص 209. ]
- امام رضا علیه السلام فرمود: هر كس در این روز بر عیالش و بر خودش وسعت دهد خداوند مالش را زیاد مى كند. [ عوالم: ج 3:15 ص 223. ]
عقد اخوّت و برادرى
یكى از مراسمى كه براى عید غدیر ذكر شده برنامه ى "عقد اُخُوّت" است، به این معنى كه برادران دینى- طى یك سنت اسلامى- برادرى خود را مستحكم مى نمایند و با یكدیگر پیمان مى بندند كه در آخرت نیز به یاد یكدیگر باشند. در ضمن درباره ى حقوق برادرى اسلام كه بسیار زیاد است و مراعات آنها احتیاج به مواظبت دارد از یكدیگر حلیت مى گیرند، و با همین حلالیت بار دیگر خود را متوجه لزوم مراعات آنها مى نمایند.
كیفیت اجراى عقد اُخُوّت چنین است: [ مستدرك الوسائل "محدث نورى" چاپ قدیم ج 1 ص 456 باب 3، از كتاب زاد الفردوس نقل كرده است. همچنین از شیخ نعمة اللَّه بن خاتون عاملى نقل كرده كه بر این مطلب از پیامبر صلى اللَّه علیه و آله نصّ وارد شده است. همچنین مرحوم فیض كاشانى در كتاب خلاصه الأذكار، باب دهم "ص99" برنامه ى "عقد اُخُوّت" را ذكر نموده است. ]
دست راست خود را در دست راست برادر مؤمن مى گذارى و مى گویى:
"واخَیْتُكَ فِى اللَّهِ وَ صافَیْتُكَ فِى اللَّهِ وَ صافَحْتُكَ فِى اللَّهِ، وَ عاهَدْتُ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ وَ رُسُلَهُ وَ أَنْبِیائَهُ وَ الْأَئِمَّةَ الْمَعْصُومینَ عَلَیْهِمُ السَّلامُ عَلى أَنّی إِنْ كُنْتُ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ الشَّفاعَةِ وَ أُذِنَ لی بِأَنْ أَدْخُلَ الْجَنَّةَ لا أَدْخُلُها إِلاَّ وَ أَنْتَ مَعی".
"با تو در راه خدا برادرى و یك روئى "با صفائى" مى نمایم و دست مى دهم، و با خدا و ملائكه اش و رسولان و انبیائش و امامان معصوم علیهم السلام پیمان مى بندم كه اگر من از اهل بهشت و اهل شفاعت بودم و به من اجازه ى ورود به بهشت داده شد، وارد آن نشوم مگر آنكه تو نیز همراه من باشى".
آنگاه برادر دینى در جواب او بگوید: "قَبِلْتُ": "قبول كردم". سپس بگوید: "أَسْقَطْتُ عَنْكَ جَمیعَ حُقُوقِ الْاُخُوَّةِ ما خَلاَ الشَّفاعَةَ و الدُّعاءَ وَ الزِّیارَةَ": "همه ى حقوق برادرى را از تو ساقط كردم "و بر تو بخشیدم" مگر شفاعت و دعا و زیارت را".
اللهم صل علی محمد وال محمد وعجل فرجهم