تولید بچه کندو هنگامی رخ میدهد که در طبیعت هر منطقه شرایط اب و هوایی مناسب و مواد غذایی(شهد و گرده گل)به بهترین نحو و بیشترین مقدار فراهم باشد.از این رو چنین استنباط می شود که ملکه های پرورش یافته توسط کلنی های با شرایط فوق از کیفیت خوبی برخوردار باشند.بنابر این در صورتی که به تعداد محدودی ملکه نیاز باشد و با شرط وجود نژاد خوب می توان از این گونه سلولها استفاده کرد.برای این کار سلولهای ملکه را که به طور طبیعی ساخته شده اند،از روی شان بریده و به کندوی بی ملکه منتقل می کنند.توصیه می شود سلولهایی از شان جدا شوند که کاملا سر بسته بوده و به زودی ملکه انها متولد خواهد شد.ضمنا باید دقت نمود که در هنگام بریدن سلول از شان قسمتی از موم شان به قاعده سلول باقی بماند تا اسیبی به ملکه وارد نشود.همچنین در جریان انتقال سلول ملکه به کندوی دریافت کننده باید مراقبتهای لازم از ان به عمل اید و در مستقر نمودن سلول در شان باید قسمت قاعده ان را در محل پرورش نوزادان فرو برد به طوری که وضعیت قرار گرفتن سلول مشابه حالت طبیعی ان باشد و زنبورها سریعا در اطراف ان تجمع کرده و ان را گرم نگهدارند.
در صورتی که هوا نسبتا خوب باشد می توان سول را در زیر زهوار فوقانی فاب و ماس به روی شان به طرف پایین قرار داد.چند روز بعد ملکه متولد شده و پس از طی دوران بلوغ جفتگیری کرده و به زودی تخمگذاری خود را شروع خواهد کرد.
اغلب زنبوردارانی که تعداد کمی ملکه برای زنبورستان خود لازم دارند می توانند از کندوهای پرتولید وارام زنبورستان خود به این روش ملکه تولید نمایند واز سلولهای تولید شده در کندوهای جفتگیری یا کندوهای بی ملکه اماده شده استفاده کنند.اما زنبورداران تولید کننده ملکه تجاری با تولید زیاد شیوه جدید تر و سریعتری را به روش مصنوعی دولتیل معروف است به کار میبرند.
اصول تولید ملکه زنبورعسل به روش مصنوعی
به منظور پرورش تعداد زیادی ملکه باکره در شرایط کنترل شده باید شرایط مناسبی در در کندوهای سازنده ملکه فراهم گردد.این شرایط دقیقا شرایطی است که در بهار موجب تخریک کلنی ها به تولید بچه کندو میشود.کندوهای سازنده سلول ملکه باید دارای شرایط زیر باشند:
الف- کندوی پرستارو شروع کننده پرجمعیت وهمه جوان باشند.
ب- گرده گل وعسل و یا جایگزین آنها به اندازه کافی در کندووجود داشته باشد.
ج- درصورت عدم وجود عسل وگرده گل، حتما شربت شکر به نسبت یک به یک جانشین گرده گل وجود داشته باشد.
در صورتی که آب وهوا مناسب باشد، چنین کندوهایی قادر به ساختن سلولهای مکه خواهند بود.با توجه به مطالب مذکور روش معمول پرورش ملکه به تعداد زیاد از طریق انتقال لاروهای جوان از سلولهای کارگر به سلولهای مصنوعی ملکه که از پیش ساخته شده اند صورت میگیرد که این عمل را پیوند کردن می گویند.
روشهای تولید ملکه زنبورعسل
بیشتر زنبورداران سلولهای طبیعی ساخته شده در داخل کندوها در فصل بهاررا با تیغه یا چاقوی داغ و تیز جدا کرده و در کندوهای بی ملکه و یا بچه کندوی مصنوعی مستقر میسازند.ملکه ها از سلولهای پیوند شده در داخل کندو متولد شده و تعدادی از انها پذیرفته شده و فعال گشته و تعدادی نیز جایگزین میشوند.در این روش معمولا پیشرفتی از نظر افزایش تولید و اصلاح نژاد در زنبورستان حاصل نمی شود،اما در صورت داشتن شناسنامه و ثبت مشخصات رکوردگیری و مشخصات بیولوژیک سالیانه در زنبورستان،در ابتدای هر سال قبل از شروع کار تولید ملکه،با بررسی شناسنامه ها و مقایسه ارزشهای انها ،بهترین کندوها را از نظر کمی و کیفی تولید،جمعیت،ارامش و مقاومت محیطی انتخاب کرده و از انها ملکه زنبورعسل تولید میکنند.به طور کلی تمام زنبورداران قادر هستند به روشهای زیر ملکه های مورد نیاز خود را پرورش دهند.
1- استفاده ازسلولهای طبیعی ملکه زنبورعسل که توسط زنبورها در کندو ساخته میشود
اغلب هنگام بهار و زمانی که سلولهای ملکه زنبورعسل در کندو به طور طبیعی و توسط زنبورهای کارگر ساخته میشوند،میتوان از این سلولها برای تهیه ملکه زنبورعسل استفاده نمود.گرچه این روش یک راه تامین ملکه زنبورعسل میباشد ولی دو محدودیت مهم در ان وجود دارد.یکی وابستگی زنبوردار به تشکیل طبیعی سلول ملکه زنبورعسل و دیگری عدم کنترل بر روی نژاد و کیفیت ملکه زنبورعسل تولید شده.
2- سلولهای طبیعی ملکه زنبورعسل تحت کنترل زنبوردار
در این روش ابتدا باید کلنی هایی را که قرار است ملکه انها عوض شوند مشخص کرده و ضمن یتیم کردن(خارج کردن ملکه از کلنی)،کلیه قابهای حاوی تخم و لاروهای ان را خارج نموده و در کندوی دیگری قرار داد.سپس از کلنی های انتخاب شده که دارای خصوصیات بهتری هستند،یک قاب حاوی لاروهای بسیار جوان را خارج کرده و در کندوی قبلی که ملکه انها خارج شده است قرار داد.این کلنی ها با استفاده از لاروهای جوان نسبت به ساختن سلولهای ملکه اقدام خواهد خواهند کرد و پس از حدود22-20روز دارای ملکه تخمگذار خواهند شد. در این روش معمولا لاروهای مسنتر را که کیفیت انها خوب نیست،برای تبدیل به ملکه زنبورعسل انتخاب میکنند.
3- پرورش ملکه زنبورعسل به تعداد زیاد
به منظورتولید تعداد زیادی ملکه باکره(در شرایط کنترل شده)باید شرایط مناسبی در کندوهای سازنده سلول ملکه به وجود اید.این شرایط دقیقا شرایطی هستند که در بهار موجب تحریک کلنی ها به تولیدبچه کندو میشوند.شرایط کندوهای سازنده سلول ملکه به شرح زیر است:
الف)کندوها باید بسیار قوی و پرجمعیت باشند و اکثر جمعیت انها را زنبورهای جوان پرستار تشکیل دهند.
ب)گرده گل به مقدار کافی در کندوها وجود داشته باشد.
ج)کندوها شهد یا عسل یا شربت قند به مقدر کافی در اختیار داشته باشند.
با توجه به مطالب فوق روش معمول پرورش ملکه زنبورعسل به تعداد زیاد از طریق انتقال لاروهای جوان از سلولهای کارگر به سلولهای مصنوعی ملکه از پیش ساخته شده صورت می گیرد.این عمل را در اصطلاح پیوند کردن می گویند.
