تبیان، دستیار زندگی

اعمال شب و روز اول محرم که در مفاتیح الجنان آمده است به شرح ذیل است:  به گزارش خبرنگار خیمه گاه،   1- نماز: این شب چند نماز دارد که یکی از آن‌ها چنین است: دو رکعت، که در هر رکعت بعد از حمد یازده مرتبه سوره‌ توحید خوانده شود.   در فضیلت این نماز چنین آمده است: «خواندن این نماز و روزه داشتن روزش موجب امنیت است و کسی که این عمل را انجام دهد، گویا تمام سال بر کار نیک مداومت داشته است.» 2. احیای این شب.

(به نقل از مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی؛ ترجمه‌ی شیخ حسین انصاریان)

  آگاه باش كه این ماه، ماه حزن و اندوه اهل بیت علیهم السّلام و شیعیان ایشان است. از حضرت رضا علیه السّلام روایت شده:چون‏ ماه محرّم فرا مى‏رسید، كسى پدرم را خندان نمى‏دید، و پیوسته تا روز دهم اندوه و حزن بر او غالب بود، چون روز عاشورا می‌شد روز مصیبت و حزن و گریه‌ی ایشان بود، و مى‏فرمودند: امروز روزى است كه حسین علیه السّلام شهید شد.

شب اول: سیّد ابن طاووس در كتاب«اقبال» براى این شب،چند نماز ذكر فرموده: اوّل: صدر ركعت كه در هر ركعت‏ سوره‏هاى«حمد» و سوره «توحید» خوانده مى‏شود. دوّم: دو ركعت كه در ركعت اول سوره‏هاى«حمد» و «انعام»، و در ركعت‏ دوم سوره‏هاى«حمد» و «یس» خوانده مى‏شود. سوم: دو ركعت كه در هر ركعت سوره «حمد» و یازده سوره «توحید» خوانده مى‏شود. از رسول خدا صلى اللّه علیه و آله روایت شده: هركه این دو ركعت نماز را در این شب بجا آورد، و فردایش را كه اول سال است روزه‏ بدارد، مانند كسى است كه همه طول سال را همواره كار خیر كرده، و در آن سال محفوظ باشد، و اگر بمیرد به بهشت مى‏رود.

سیّد ابن طاووس‏ براى هلال این ماه دعاى مبسوطى ذكر كرده است.

  روز اول: بدان ‏كه روز اوّل محرم، اول سال قمرى است، و در آن دو عمل وارد شده:    اول: روزه گرفتن، در روایت ریّان بن شبیب از حضرت رضا علیه السّلام روایت شده: هر كه در این روز روزه بدارد، و خدا را بخواند خدا دعاى او را مستجاب كند، چنان‏كه دعاى زكرّیا را اجابت فرمود. دوم:از حضرت رضا علیه السّلام روایت شده: رسول خدا صلى اللّه علیه و آله روز اول محرّم دو ركعت نماز بجا آورد، و چون فارغ مى‏شد، دستها را به آسمان برمى‏داشت و این دعا را سه مرتبه مى‏خواند:اللَّهُمَّ أَنْتَ الْإِلَهُ الْقَدِیمُ وَ هَذِهِ سَنَةٌ جَدِیدَةٌ فَأَسْأَلُكَ فِیهَا الْعِصْمَةَ مِنَ الشَّیْطَانِ وَ الْقُوَّةَ عَلَى هَذِهِ النَّفْسِ الْأَمَّارَةِ بِالسُّوءِ وَ الاشْتِغَالَ بِمَا یُقَرِّبُنِی إِلَیْكَ یَا كَرِیمُ یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِكْرَامِ یَا عِمَادَ مَنْ لا عِمَادَ لَهُ یَا ذَخِیرَةَ مَنْ لا ذَخِیرَةَ لَهُ یَا حِرْزَ مَنْ لا حِرْزَ لَهُ یَا غِیَاثَ مَنْ لا غِیَاثَ لَهُ یَا سَنَدَ مَنْ لا سَنَدَ لَهُ یَا كَنْزَ مَنْ لا كَنْزَ لَهُ یَا حَسَنَ الْبَلاءِ یَا عَظِیمَ الرَّجَاءِ یَا عِزَّ الضُّعَفَاءِ یَا مُنْقِذَ الْغَرْقَى یَا مُنْجِیَ الْهَلْكَى یَا مُنْعِمُ یَا مُجْمِلُ یَا مُفْضِلُ یَا مُحْسِنُ، أَنْتَ الَّذِی سَجَدَ لَكَ سَوَادُ اللَّیْلِ وَ نُورُ النَّهَارِ وَ ضَوْءُ الْقَمَرِ وَ شُعَاعُ الشَّمْسِ وَ دَوِیُّ الْمَاءِ وَ حَفِیفُ الشَّجَرِ یَا اللَّهُ لا شَرِیكَ لَكَ اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا خَیْرا مِمَّا یَظُنُّونَ وَ اغْفِرْ لَنَا مَا لا یَعْلَمُونَ وَ لا تُؤَاخِذْنَا بِمَا یَقُولُونَ حَسْبِیَ اللَّهُ لا إِلَهَ إِلا هُوَ عَلَیْهِ تَوَكَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا وَ مَا یَذَّكَّرُ إِلا أُولُوا الْأَلْبَابِ رَبَّنَا لا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنَا وَ هَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ خدایا تویى معبود ازلى، و این است سال نو، در این سال از تو درخواست مى‏كنم حفظ شدنم را از شیطان، و قدرت و غلبه و بر نفس فرمانده به گناه، و مشغول بودن به آنچه كه مرا به تو نزدیك مى‏كند، اى‏ صاحب بزرگى و بزرگوارى، اى تكیه‏گاه كسى‏كه تكیه‏گاهى ندارد، اى اندوخته كسى‏كه اندوخته كسى‏كه اندوخته‏اى ندارد، اى پناهگاه كسى‏كه پناهگاى‏ ندارد، اى فریادرس كسى‏كه فریادرسى ندارد،اى پشتوانه كسى‏كه پشتوانه‏اى ندارد،اى گنجینه كسى‏كه گنجى ندارد، اى نیكو آزمایش، اى بزرگ امید، اى عزّت ناتوان، اى نجات‏بخش غرق‏شدگان، اى رهاننده هلاك شدگان، اى نعمت‏دهنده، اى‏ زیباكار، اى فزون‏بخش، اى نیكوكار،تویى كه برایت سجده كرد، سیاهى شب، و روشنى روز، و تابش ماه، و شعاع خورشید، و خروش آب و صداى برگ درختان، اى خدا شركى براى تو نیست. خدایا ما را بهتر از آنچه گمان مى‏كنند قرار ده، و از ما آنچه را نمى‏دانند بیامرز، و به آنچه از ما مى‏گویند سرزنشمان مكن، خدا مرا بس است، معبودى جز او نیست، بر او تكیه كردم، و او پروردگار عرش بزرگ است، به او ایمان آوردیم. همه‏چیزها از جانب پروردگار ماست، و یادآور نشوند مگر صاحبان خرد،پروردگارا دلهاى ما را بعد از آنكه هدایتمان فرمودى منحرف مكن،و از نزد خود رحمتى‏ به ما ببخش،همانا تو بخشنده‏اى.

شیخ طوسى فرموده: كه روزه دهه اول محرم مستحب است ولى روز عاشورا تا بعد از عصر از خوراكى و آشامیدنى خوددارى كند،آنگاه كمى تربت بخورد،و سیّد روایت كرده كه روزه تمام این ماه فضیلت‏ دارد، و روزه آن روز روزه‏دار را از هر گناهى حفظ مى‏كند.

  روز سوم: روزى است كه حضرت یوسف علیه السّلام از زندان آزاد شد، هركه آن روز را روزه بگیرد، حق تعالى كارهاى مشكل را بر او آسان كند و اندوه را از او برطرف سازد، و در روایت نبوى آمده:دعایش اجابت شود.