تبیان، دستیار زندگی

هدف تربیت، رشد دادن ابعاد مختلف شخصیت کودک و نوجوان در جهت مطلوب است.

انسان از دوران کودکی نیازهایی را از خود نشان می دهد که این نیازها پایه ی

انگیزش ها و ارتباطات اجتماعی او قرار می گیرند. به عبارت دیگر، از آن جا که چنین

نیازهایی وجود دارند، رفتارهای اجتماعی انسان شکل می گیرند.

نیاز به امنیت اجتماعی:

نیاز به امنیت اجتماعی اینست که انسان در کنار دیگران باشد و به دور از تهدید زندگی کند.

کودک می خواهد دیگران کنار او باشند، بدون اینکه او را تهدید و یا ترک کنند. به این ترتیب

در نیاز به امنیت اجتماعی، سه عنصر حضور دیگران، تهدید نکردن یا امنیت و استمرار

حضور دیگران ضرورت دارد. از این رو نبود هر یک از این سه عنصر، موجب می شود که این

نیاز برآورده نشود. انسان ها می خواهند به این نیاز خود پاسخ دهند، پس چه خوب است

به سالم ترین روش آن را برطرف کنند. یعنی انسان هایی سالم، دل سوز و بصیر پاسخ گوی

نیاز کودک باشند. اگر چنین نشود، کودک برای برطرف کردن این نیاز ممکن است به هر

روشی متوسل شود. چاپلوسی، ریا کاری، دروغ و بسیاری روش های دیگر ممکن است

توسط کودک به کار گرفته شود تا امنیت اجتماعی خود را از دست ندهد.

نیاز به تعلق داشتن:

نیاز به تعلق داشتن عبارت است از نیاز به حضور ما در قلب دیگران. این نیاز وقتی برطرف

شود، حتی زمانی که از کسانی که به آن ها تعلق داریم فرسنگ ها دور باشیم باز خود را

در کنار آنان احساس می کنیم. در این نیاز احساس تعلق به یکدیگر موثر است.

به عنوان مثال کودکان کم سن و سال به صرف حضور رضایت می دهند خواه این حضور

با گرمی عاطفی همراه باشد یا نه. در حالی که کودکان بزرگ تر و به خصوص نوجوانان،

تنها به حضور اعضای خانواده در کنار یکدیگر رضایت نمی دهند، آنان از سردی عاطفی

یا به عبارتی عدم وجود جایگاه در قلب یکدیگر گله مندند.

فرد باید بداند بهترین راه برای جلب دوستی انسان ها، دوست داشتن آن هاست،

نه فقط توقع دوست داشته شدن.

نیاز به توجه:

نیاز به توجه عبارت است از نیاز به دیده شدن توسط دیگران و مورد غفلت قرار نگرفتن.

کودک ویا نوجوانی که به هنگام ورود پدر به خانه، در گوشه ای پنهان می شود تا میزان

توجه او را به خود بسنجد، در حقیقت نیاز به توجه را از خود نشان می دهد. برخی از

کودکان برای جلب توجه بزرگ ترها به روش های گوناگونی متوسل می شوند که برخی

از این روش ها ظاهری تخریبی دارد. ایجاد سر وصدا، آزار و اذیت دیگران، به خصوص

خواهران و برادران و ریخت و پاش در خانه، اغلب به قصد جلب توجه انجام می گیرد.

بیاییم بخشی از وظیفه ی تربیتی خود را بر روی پاسخ گویی به نیازهای روانی

فرزندان مان متمرکز کنیم. توجه داشته باشیم که نیازهای روانی فرزندان ما تنها در آن چه

در قالب مادیات به چشم می خورد، مانند غذا، پوشاک و مسکن خلاصه نمی شود.

به فرزندان خود بیاموزیم که آنان نیز حضور دیگران را ببینند و در مقابل آن واکنش نشان دهند.

نیاز به تحسین:

پس از نیاز به توجه، ما خواهان آنیم که اعمال مثبت و درستمان مورد تحسین دیگران

قرار گیرد. اغلب دانش آموزان از تحسین شاگردان موفق مدرسه ناراحت می شوند. آنان

با این واکنش می خواهند نشان دهند که آن ها نیز دارای صفات، رفتارها و ویژگی های

قابل تحسینی هستند ولی کسی ایشان را از این طریق مورد تحسین قرار نمی دهد.

به این ترتیب است که فرزندان ما عادت نمی کنند صفات قابل تحسین دیگران را ببینند

و مورد تحسین قرار دهند. پس باید بدون افراط و تفریط، ویژگیهای مثبت فرزندانمان را مورد

توجه و تحسین قرار دهیم و به آنان بیاموزیم هر کس را بر اساس ویژگی های مثبتی که دارد

مورد توجه و تحسین قرار دهند.

نیاز به موفقیت:

وقتی نیازهای چهار گانه ی قبل تا حدی مرتفع شود، انسان در اندیشه ی شکوفا

ساختن استعدادها و قابلیت های خود برآمده، تلاش می کند به شکل حقیقی به امتیاز

و برتری خاصی دسترسی پیدا کند. موفقیت آمیزه ای است از شکوفا ساختن قابلیت های

فرد و نیاز به پذیرش اجتماعی. بسیاری از کسانی که خدمات ارزنده ای به جامعه

می کنند، کسانی هستند که از یک سو از توانایی های خود به خوبی استفاده می کنند

و از سوی دیگر مایل اند از طرف اجتماع مورد قدردانی قرار بگیرند. کسانی که نیازهای

قبلی آنها تا حدی برطرف شده است، به این نیاز می اندیشند، ولی کسانی که

نیازهای قبلی آنان بخوبی برطرف نشده است، بیش تر در اندیشه ی برطرف کردن

آن ها هستند. چنین فردی پیوسته خود را در حال تهدید شدن می بیند، حتی

تحصیل را طریقی برای دریافت دانش و کشف مجهولات نمی داند، بلکه آن را وسیله ای

برای کسب قدرت می بیند.

عنوان کتاب:   خانواده و فرزندان در دوره ابتدایی

تالیف:   استادان طرح جامع آموزش خانواده