تحقیق حاضر همچنین با اشاره به این كه اضطراب دختران در كنكور بیش از پسران و امیدواری آنها به قبولی در كنكور تا اندازه‌ای كمتر است، در مورد دیدگاه دانش‌آموزان پایه‌های تحصیلی مختلف نسبت به كنكور و آینده تحصیلی تصریح می‌كند كه دانش‌آموزان مقاطع پایین‌تر، نسبت به دانش‌آموزان مقاطع بالاتر، امیدواری و خوش‌بینی بیشتری دارند، به نحوی كه تقریبا در تمام موارد، نمرات دانش‌آموزان سال دوم، بالاترین و نمرات دانش‌آموزان سال چهارم ، پایین‌ترین است.

دانش‌آموزان مقاطع پایین‌تر ( سال دومی‌ها) كمتر اضطراب كنكور را داشته، از محتوای درس‌ها رضایت بیشتری دارند و به تخصص پیدا كردن فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بیشتر امیدوارند. به عدالت تحصیلی بیشتر اعتقاد دارند و آزمون سراسری را معیار مناسبی برای ورود به دانشگاه می‌دانند. 

ارزیابی تحقیق فوق از دانش‌آموزان رشته‌های مختلف نسبت به كنكور و آینده تحصیلی كه از سوی سازمان ملی جوانان انجام شده، حاكیست كه دانش‌آموزان رشته علوم ریاضی كمتر از دیگر رشته‌ها دانشگاه را تضمین‌كننده آینده خود می‌دانند.

این گروه آزمون سراسری را معیار چندان خوبی برای ورود به دانشگاه نمی‌دانند؛ دانشگاه‌های غیردولتی را دارای استاندارد پایین‌تری برای آموزش می‌دانند، از مشاورین مدرسه رضایت كمتری دارند. از محتوای دروس مدرسه و حفظی بودن آنها شكایت بیشتری دارند و بیش از دیگران مدرك‌گرایی را حاكم بر جامعه می‌دانند، بیش از دیگران به درس علاقه‌مندند و از انگیزه قوی‌تری برای رسیدن به مدارج بالای علمی برخوردارند.

همچنین این عده نسبت به كنكور اضطراب كمتر و امید بیشتری به ادامه تحصیلات تا سطح مورد علاقه خویش دارند و كمتر دانشگاه را متاثر از فشار اطرافیان برمی‌گزینند.

دانش‌آموزان مدارس دولتی بیش از دانش‌آموزان مدارس غیردولتی دانشگاه را تضمین‌كننده آینده موفق می‌دانند. از محتوای دروس مدرسه رضایت بیشتری دارند. آزمون سراسری را معیار خوبی برای ورود به دانشگاه می‌دانند. ارزیابی مثبت‌تری نسبت به دانشگاه‌های غیردولتی دارند و كمتر از دانش‌آموزان مدارس غیردولتی نسبت به روند مدرك‌گرایی در جامعه انتقاد داشته‌اند.

در مقابل دانش‌آموزان مدارس غیردولتی بیش از دانش‌آموزان مدارس دولتی از جانب معلمان خود برای ادامه تحصیل تشویق شده‌اند و بیشتر معتقد به توانایی‌های خود در ادامه تحصیل تا سطح مورد نظر (مطلوب) خویش بوده‌اند و امید بیشتری به قبولی در كنكور دارند.

«پشتكار و تلاش فردی» عامل اصلی در قبولی دانشگاه

55 درصد دانش‌آموزان، «دانشگاههای دولتی» ‌و 5 درصد آنان «دانشگاههای غیردولتی» را برای ادامه تحصیل بهتر می‌دانند و مابقی افراد تفاوتی را احساس نمی‌كنند. حدود 60 درصد دانش‌آموزان (اعم از دختر و پسر) معتقدند افراد تحصیل كرده در حد «زیاد یا خیلی زیاد» ‌مورد احترامند. 38 درصد دانش‌آموزان موقعیت افراد تحصیل‌كرده در آینده را «بیشتر» و 18 درصد كمتر ارزیابی می‌كنند. ضمن اینكه ارزیابی پسران از موقعیت افراد تحصیل كرده در آینده مثبت‌تر از دختران است. نزدیك به سه چهارم پاسخگویان «پشتكار و تلاش فردی» را عامل اصلی در قبولی دانشگاه می‌دانند.

در عین حال دانش‌آموزان رشته علوم تجربی (در قیاس با دانش‌آموزان سایر رشته‌ها) و محصلین مدارس غیردولتی ( در قیاس با محصلین مدارس دولتی) داشتن علاقه را در قبولی دانشگاه مؤثرتر می‌دانند. 

نتایج تحقیق فوق نشان می‌دهد كه 60 درصد دانش‌آموزان پاسخ‌دهنده اظهار داشته‌اند كه در صورت عدم راهیابی به دانشگاه خود را برای شركت مجدد در آزمون سراسری آماده خواهند كرد و بعد از آن با تفاوت قابل ملاحظه‌ای «حرفه‌آموزی و كسب مهارت»‌ و «یافتن یك كار دولتی»‌ را به عنوان راههای دیگر پیش رو دانسته‌اند.

پسران بیش از دختران، گله‌مند از وجود پارتی‌بازی

ارزیابی پاسخگویان نسبت به آینده شغلی به تفكیك جنس نشان می‌دهد كه پسران بیش از دختران از وجود پارتی‌بازی گله‌مند بوده‌اند. تحصیلات دانشگاهی را در پیدا كردن شغل مؤثرتر می‌دانند. بیش از دختران معتقد به امكان پیدا كردن كار بوده‌اند. بطور نسبی ابهام كمتری را در آینده شغلی جوانان قائل هستند و ارزش دیپلم را در اعطای مهارت به دانش‌آموختگان بیشتر می‌دانند.

در مقابل، دختران بیش از پسران به تناسب رشته تحصیلی خود با شغلی كه در آینده می‌خواهند انتخاب كنند، قائل بوده‌اند. اگرچه احساس امنیت شغلی كمتر برای دختران، گرایش آنها را به پذیرش هر شغلی كه به آنها پیشنهاد شود، بیشتر كرده است. همچنین دختران بیش از پسران تحصیلات دانشگاهی را ضامن پیداكردن شغل می‌دانند.

خوش‌بینی دانش‌آموزان مقاطع پایین و بدبینی دانش‌آموزان مقاطع بالاتر تحصیلی

دیدگاه دانش‌آموزان پایه‌های تحصیلی مختلف نسبت به‌ آینده شغلی حاكی از امیدواری و خوش‌بینی بالاتر دانش‌آموزان مقاطع پایین‌تر، نسبت به دانش‌آموزان مقاطع بالاتر است. به نحوی كه در اغلب موارد نمرات دانش‌آموزان سال دوم، بالاترین و سال چهارم، پایین‌ترین است.
بر این اساس دانش‌آموزان مقاطع پایین‌تر ( سال دومی‌ها) آینده شغلی بهتری را پیش روی خود می‌بینند، كمتر از پارتی‌بازی شكایت دارند، در انتخاب شغل وسواس بیشتری دارند. از كسب مهارت به واسطه تحصیلات متوسطه اطمینان بیشتری دارند و مطالب كتابهای درسی را برای آینده شغلی مفیدتر می‌دانند.

ارزیابی دانش‌آموزان رشته‌های مختلف نیز نسبت به آینده شغلی متفاوت است به این معنا كه دانش‌آموزان رشته «علوم ریاضی» مطالب كتاب‌های درسی را كمتر از سایرین مناسب با نیازهای شغلی آینده خود می‌دانند و بیشتر از گروه‌های دیگر نگران پیدا كردن شغل ایده‌آل خود هستند.

همچنین این عده بیش از سایرین بین رشته تحصیلی خود و شغلی كه در آینده قصد انتخاب آن را دارند، تناسب قائل هستند؛میگناir در عین حال بدبینی و نگرانی بیشتر در خصوص آینده شغلی عموما مربوط به دانش‌آموزان رشته «علوم انسانی»‌ است.

این عده بیشتر نگران پیدا كردن كار مناسب پس از فراغت از دانشگاه هستند. از تناسب شغل آینده با رشته تحصیلی خود كمتر اطمینان و نسبت به پیدا كردن آن تردید بیشتری دارند. برای شغل آینده خود كمتر برنامه‌ریزی كرده‌اند و به موقعیت در آینده شغلی خود كمتر امید دارند.

براساس این گزارش، دانش‌آموزان مدارس دولتی در قیاس با دانش‌آموزان مدارس غیردولتی نگرش مثبت‌تری نسبت به آینده شغلی داشته‌اند. به گونه‌ای كه این عده مطالب كتاب‌های درسی را برای آینده مناسب‌تر می‌دانند.

به پیدا كردن شغل برای جوانان در آینده امیدوارترند. ارتباط بیشتری را میان رشته تحصیلی خود با شغلی كه در آینده انتخاب می‌كنند، قائل بوده‌اند. بطور نسبی تصویر واضحتری از آینده شغلی خود دارند و بیشتر به كارآیی دوره متوسطه در آموزش مهارتها نظر داشته‌اند. 

بر پایه تحقیق حاضر، مشاغل «فنی و مهندسی» ، «تجاری و بازرگانی» و «اداری» بیش از مشاغل دیگر مورد توجه پاسخگویان بوده‌اند. همچنین دختران بیش از پسران به مشاغل «هنری»، «پزشكی»‌ و «فرهنگی ـ تربیتی» و كمتر از آنان به مشاغل «فنی و مهندسی»‌ و «تجاری و بازرگانی» گرایش داشته‌اند.

بیش از 40 درصد پاسخگویان خواهان شغلی هستند كه درآمد زیاد داشته و مطابق با علاقه‌ آنها باشد. ضمن این كه پسران بیش از دختران خواهان شغل درآمدزا بوده‌اند و كمتر از آنان به تناسب شغل با علاقه‌ خود تاكید داشته‌اند.