تبیان، دستیار زندگی

عده ای معتقدند نخوردن سحری برای گروهی از روزه داران مشکل ساز نیست و می توان بدون خوردن سحری به راحتی روزه نگه داشت، اما مسئله مهم این است که به راستی نخوردن غذای سحری چه تأثیری بر جسم و جان آدمی دارد؟

کارشناسان تغذیه می گویند درحقیقت شاید نخوردن سحری بر گرسنگی فرد تأثیرگذار نباشد، ولی نقش آن بر خلق و خوی افراد انکارناپذیر است. بر همین اساس خوردن سحری از اجزای مهم روزه داری ا ست. به اعتقاد آنها وعده غذای سحری، هم باید بتواند انرژی روزانه روزه دار را تأمین نماید و هم از افت قند خون که تأثیر مستقیم بر ضعف و بی حوصلگی و حتی پرخاشگری و عصبانیت فرد در طول روز دارد، جلوگیری کند. از این رو وعده غذایی «سحر» باید بسیار مفصل تر از افطار باشد.

به اتفاق یکی از دوستان قدیمی برای انجام کاری به یکی از اداره های بیمه می رویم، وارد یکی از اتاق ها می شویم که چند خانم با رنگ و رویی پریده، در صندلی های چرمی مشکی، فرورفته و درحال چرت زدن هستند. چرت یکی از آنها با سلام من که دستش را ستون سر کرده، پاره می شود. نامه ام را روی میزش می گذارم، با بی حوصلگی نگاهی تند به متن نامه می اندازد و زیرلب غرولندکنان چیزی می گوید، حرف هایش را می جود و می گوید: «ماه رمضون کی حال کارکردن داره خانم، بهتره برای کارهای غیرضروری بعد از ماه مبارک بیایین.» این پا و آن پا می کنم و رو به دوستم می گویم: «فکرکنم روزه به قول معروف ایشان را از حال برده «حتماً» بدون سحری روزه گرفته اند که نمی توانند کار مراجعان را راه بیندازند؟»

گرهی در ابروان پرپشتش می اندازد و کاغذ را از دستم می کشد و مهر و امضایی پای ورقه می اندازد و دوباره سرش را روی دفتر بزرگی که جلویش باز است می گذارد و...

به اتاق دیگری برای ادامه کار مراجعه می کنم، و البته سوژه گزارش را هم با چند کارمند دیگر اداره درمیان می گذارم. جوان ترها که همه بدون سحری روزه گرفته اند، ادعا دارند چون از نیروی بدنی بیشتری برخوردارند، تحمل گرسنگی و تشنگی را دارند و فقط کمی احساس ضعف می کنند که آن هم با کمی استراحت پشت میز حل می شود.

اما فیروزه قشقایی که ۴۲سال سن دارد و والیبالیست هم هست و سابقه کاری بیشتری نسبت به بقیه همکارانش دارد، در تأیید حرف های دوستانش چنین می گوید: «ماه رمضان همه چیزش خوب است، فقط بیدار شدن از خواب شیرین آن هم برای خوردن سحری، کار خیلی سختی است. من برای اینکه خوابم را حرام نکنم، ساعت ۱۲ قبل از اینکه به رختخواب بروم کمی غذای شیرین مثل شله زرد، زولبیا و بامیه و یک لیوان شیر می خورم و می خوابم و چند دقیقه مانده به طلوع آفتاب هم برای نماز صبح بیدار می شوم، این طوری هم روزه می گیرم و هم از ساعت خوابم نمی زنم و این روش را به همه دوستانم هم توصیه می کنم.»

راضیه قصاب زاده یکی دیگر از مراجعه کنندگانی است که او هم مثل من با بی مهری مسئولان اداره مذکور روبه رو شده است. وی که شاهد گفت وگوی ما بود، نظری برخلاف کارمندان دارد و می گوید: «ما تازه علاوه بر ا فطار و شام، سحری چلوخورشت هم می خوریم، باز وسط روز از تشنگی وگرسنگی ضعف می کنیم و قادر به راه رفتن نیستیم، چطور عده ای در این روزهای بلند تابستان، می توانند بدون خوردن سحری و فقط به امید نان و پنیری که در افطار می خورند و یا کمی آش و حلوا... دوام بیاورند!!»

نزدیک غروب، هنگام رفتن به منزل در مترو؛ بدون اینکه بخواهی فال گوش بایستی، ناخودآگاه در جریان بحث ها و گفت وشنودهای متفاوت مسافران قرار می گیری. در این میان، گوش من هم از این قافله بی نصیب نمی ماند و حرف های دیگران را به راحتی می شنود. یکی از خانم ها که سرگرم صحبت با دوستش است و از شدت سردرد دائماً شقیقه هایش را با سرانگشتانش می فشارد، چنین می گوید: «من معمولاً هرشب برای بچه ها سحری درست می کنم، اما خودم اشتهایی به خوردن ندارم و فقط با همان نان و پنیری که افطار می خورم، سیر می شوم، به همین خاطر الان دیگر نای ایستادن ندارم و از شدت ناتوانی روی زمین ولو شده ام.» امثال این حرف ها این روزها زیاد در اماکن عمومی مثل مترو، اتوبوس و یا تاکسی شنیده می شود. عده ای خود را چنان در راهروهای واگن های قطار پهن می کنند که آنجا را با خانه خود اشتباه می گیرند و ازفرط بی حالی، سرها را در یقه ها فرو می کنند، اما در این حال بازهم اصرار بر روزه گرفتن بدون سحری دارند.

دکتر مسعود کیمیاگر کارشناس و متخصص تغذیه در گفت وگو با سرویس گزارش روز کیهان، با اشاره به اینکه برخی اعتقاد دارند، اگر بدون خوردن سحری روزه بگیرند، مشکلی برایشان پیش نمی آید، می گوید: «اگر از نظر گوارشی نخوردن سحری برای برخی افراد مشکل ظاهری ایجاد نکند، ولی از نظر علم تغذیه تنها سیری شکم مهم نیست، بلکه سیری سلول است که اهمیت دارد.»

وی در ادامه می گوید: «افرادی که سحری نمی خورند به بدن خود فشار زیادی وارد می کنند که در نهایت علاوه بر سوءتغذیه، احتمال واکنش بدن برای مقابله با گرسنگی بسیار طولانی را به همراه دارد که این خود منجر به احتمال کاهش انرژی موردنیاز می شود.»

دکتر کیمیاگر در ادامه با اشاره به اینکه حذف وعده سحری در طول روز باعث پایین آمدن قندخون در طول روز می شود که خود منجر به کاهش یادگیری، بی حوصلگی و خستگی می شود، خاطرنشان می کند: «بنابراین مصرف سحری در هر شرایطی بسیار ضروری است. در غذاها علاوه بر مواد سازنده بدن و مواد انرژی زا، مقادیری هم عناصر و همچنین ویتامین های مختلف وجود دارند که برای فعالیت مناسب می باشند و جهت حفظ سلامت تک تک اندام های بدن ضروری هستند که یک رژیم مناسب غذایی باید تمام این موارد را در حدکافی به بدن برساند.»

این متخصص تغذیه می گوید: «برای تامین نیازهای هر فرد باید مقداری از گروه های غذایی به طور روزانه دریافت شوند، اگر روزه داری در برخی افراد منجر به کاهش دریافت سبزیجات یا لبنیات شود یا منتهی به اضافه دریافت شیرینی ها مثل زولبیا و بامیه شود، تاثیر نامطلوبی بر وضع تغذیه فرد خواهد داشت. بنابراین صرف سحری مناسب و متعادل برای همه روزه داران بخصوص نوجوانان و جوانان درحال رشد ضروری است و سحری باید شامل یک وعده غذای کامل برای هر فرد باشد، زیرا در طول روز، بدن علاوه بر انرژی به پروتئین، موادمعدنی و ویتامین ها نیازمند است.»

تغذیه صحیح در ماه رمضان به دلیل حذف وعده غذایی ناهار در روز از اهمیت ویژه ای برای مبتلا نشدن به سوء هاضمه، کمبود ویتامین ها و بیماری های دستگاه گوارش برخوردار است.

دکتر سارا حیدری کارشناس تغذیه و کارشناس ارشد بیوشیمی در گفت وگو با گزارشگر کیهان درمورد اهمیت تغذیه در این ماه پرخیر و برکت چنین می گوید: «تغذیه دراین ماه فرصت مناسبی برای عادت دادن معده به کم خوری، استراحت دادن به دستگاه گوارش به همراه استفاده از فیوضات و برکات معنوی آن است که توصیه می شود در این ماه مبارک، انسان حداقل ۲۰ درصد کمتر از ماه های عادی غذا بخورد.»

وی معتقد است: «حذف یک وعده غذایی درطول روز نباید در دو وعده سحری و افطار (شام) جبران و موجب آزار دستگاه گوارشی بدن به دلیل جمع شدن معده در فاصله بین سحر تا افطار شود و یکباره حجم زیادی از غذا را دریافت کند.»

دکتر حیدری با تاکید بر تغذیه اصولی و صحیح دراین ماه عزیز چنین می گوید: «با رعایت موارد تغذیه مناسب در رمضان، بدن به هیچ عنوان دچار کمبود ویتامین و ریزمغذی ها نخواهد شد. مگر اینکه اشتباهی صورت بگیرد و ضمن رعایت نکردن رژیم غذایی، چربی و شیرینی زیادی خورده شود.»

وی توصیه می کند: «روزه داران دراین ماه از مصرف شیرینی و چربی زیاد به دلیل کورکردن اشتها جلوگیری کنند و سعی نمایند بیشتر از سبزیجات و لبنیات مصرف کنند تا بدن به کمبود ویتامین و سوء تغذیه دچارنشود.»

دکتر حیدری در مورد ضرورت خوردن یک وعده سحری صحیح چنین می گوید: «سحر باید مانند یک ناهار یا صبحانه کامل باشد و در آن از خوردن قندهای ساده مانند شیرینی ها، زولبیا و بامیه و نوشابه ها خودداری شود، زیرا مصرف یکباره این مواد برخلاف کربوهیدراتهای پیچیده باعث بالا رفتن قندخون خواهد شد.»

وی می گوید: «کربوهیدراتهای پیچیده مانند غلات، حبوبات و سبزیجات بتدریج قند شان را در خون آزاد می کنند که این امر سبب می شود، انسان دیرتر گرسنه شود و اگر از این مواد در وعده سحر استفاده گردد، خیلی بهتر است.»

این کارشناس در ادامه با اشاره به تغذیه مناسب در افراد روزه دار تصریح می کند: «در وعده سحری بهتر است از چای و قهوه که نوشیدنی های کافئین دار محسوب می شود، به دلیل ادرار آور بودن و تخلیه آب بدن که منجر به تشنگی در طول روز خواهد شد، کمتر و درغیر اینصورت از چای کم رنگ به مقدار کم استفاده شود.»

دکتر حیدری با تاکید بر خوردن مواد پروتئین دار در وعده سحری اضافه می کند: «همچنین بهتر است در این وعده از غذاهای پروتئین دار مانند گوشت با مقادیر کم استفاده شود چون خوردن زیاد وعده گوشت در سحر به دلیل دفع مواد اسیداوریک در بدن، سبب دفع زیاد آب می شود و تشنگی را به دنبال دارد.»

مقابله با تشنگی

امسال که ماه مبارک رمضان با سومین ماه از فصل تابستان و روزهای بلند آن مقارن شده است، یکی از مشکلات اساسی روزه داران بروز تشنگی در طول روز است و متخصصان تغذیه هم برای حل این مشکل توصیه های مفیدی دارند و اظهار امیدواری می کنند روزه داران با رعایت این موارد علاوه بر غلبه با تشنگی جسم، برعطش روح هم فائق آیند.

دکتر سارا حیدری برای رفع تشنگی به روزه د اران توصیه می کند: «در وعده سحری از مواد پروتئین دار درحد کم همراه با غلات سبوسدار، سبزیجات آبدار و میوه های تازه مانند خیار، گوجه فرنگی، کاهو، لوبیای سبز به شکل پخته و کرفس استفاده شود، زیرا آب درون این مواد به صورت تدریجی در بدن آزاد و کمتر باعث تشنگی در طول روز می شود.»

این متخصص تغذیه با اشاره به پرهیزهای غذایی در وعده سحری رمضان خاطرنشان می کند: «روزه داران باید هنگام سحر از خوردن غذاهای خشک نظیر کوکو، کتلت و گوشتهای سرخ شده مثل کباب و جوجه کباب و ماهی خودداری کنند، این غذاها همراه غذاهایی که ادویه زیادی دارند، باعث عطش زیاد و ترش کردن معده می شوند. همچنین تمام روزه داران خصوصا افرادی که دچار بیماری های گوارشی و معده هستند سعی کنند از خوردن این غذاها بپرهیزند و یا از لیموترش، ماست و سبزی خوردن در کنار این غذاها استفاده کنند.»

به گفته وی مصرف سس مایونز، خامه، سوسیس و کالباس نیز درسحری و افطاری مناسب نیست، زیرا این غذاها زمینه بروز ناراحتی های گوارشی را فراهم می کنند. ضمنا خوب است ۶ تا ۸ لیوان آب در فاصله افطار تا سحر نوشیده شود و برای پیشگیری از احساس تشنگی در طول ساعات روز، در پایان سحری، لیموترش مصرف شود.

بسیاری از افراد طی این ماه به لحاظ تغذیه دچار بدخوری و پرخوری شده و در تغذیه افراط می کنند به گونه ای که ممکن است حتی وزن فردی کاهش یافته، اما میزان چربی خونش افزایش یابد، بنابراین علت اصلی این مشکلات افراط در مصرف شیرینی جات است، چون شیرینی جات موادقندی و چربی ها به راحتی سلامت مصرف کنندگان را با خطر مواجه می کند.

مهندس حامدپور آرام، کارشناس ارشد اداره بهبود تغذیه جامعه و معاونت سلامت وزارت بهداشت و درمان درگفت وگو با سرویس گزارش روز کیهان، ضمن بیان مطلب فوق اضافه می کند: «روزه داران باید از مصرف زیاد غذاهای چرب و سرخ کرده خودداری کنند، چون برخلاف آنچه که مردم گمان می کنند که طی ماه رمضان به واسطه روزه گرفتن وزن افراد کم می شود و همچنین افرادی که دچار چربی خون بالا هستند، چربی خون آنها کاهش می یابد، در بسیاری از موارد مشاهده شده که پس از ماه رمضان نه تنها افراد با کاهش وزن مواجه نشده اند، بلکه افزایش وزن هم پیدا کرده اند.»

دکتر پورآرام در ادامه می گوید: «اگر روزه به شیوه مناسب انجام نشود، یعنی رژیم غذایی به گونه ای باشد که کالری بیش از حد ممکن وارد بدن شود به طور حتم به بدن آسیب می رساند بنابراین اگر روزه داری به شیوه صحیح انجام شده باشد، می تواند با کاهش کالری در بدن، نوع خوب کلسترول یا HDL بدن را افزایش داده و موجب کاهش کلسترول بد یا LDL شود، درغیر این صورت کلسترول بد خون افزایش می یابد.»

وی با اشاره به اینکه مصرف زیاد موادغذایی چرب هنگام افطار باعث بی اشتهایی در هنگام سحر می شود، به روزه داران توصیه می کند: «چون هضم چربی ها در بدن نیازمند مدت زمان طولانی تر است، مصرف میوه جات بعداز هر وعده غذایی پیشنهاد می شود. همچنین رژیم غذایی متعادل علاوه بر بهبود فراسنجهای کلسترول خون سبب کاهش اسید معده می شود و از یبوست و دیگر مشکلات گوارشی پیشگیری می کند.»

روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان، علاوه بر آثار روحی و معنوی، اثرات جسمانی بسیار ارزشمندی دارد، اما بدون شک زمانی می توان از تاثیرات مثبت روزه بهره مند شد که تغذیه در هنگام افطار و سحر منطبق با یک رژیم متعادل و متنوع باشد. بنابراین نیازی به خوردن غذای بیش از حد هنگام افطار و سحر نیست، بلکه آنچه مهم است، نحوه رژیم غذایی در این ماه می باشد. در این میان وعده سحری به هیچ وجه نباید حذف و فراموش شود زیرا سحری در ماه رمضان همانند یک صبحانه یا ناهار در روزهای عادی، مهمترین وعده غذایی است و این وعده غذایی مواد مغذی لازم و انرژی مورد نیاز برای تمرکز و فعالیت روزمره را تامین می کند و سوخت وساز پایه بدن را بالا نگه می دارد.

برنامه ریزی برای یک تغذیه صحیح در ایام ماه مبارک رمضان از اهمیت ویژه ای برخوردار است تا هم بتوان با جلوگیری از پرخوری و آشفته خوری، اصل پرهیز را رعایت کرد و هم با تقسیم انرژی و کالری مورد نیاز از زیانهای کمبود غذایی در امان بود.

دستگاه گوارش هر فردی در مدت ۱۱ ماه سال از مواد غذایی مختلف انباشته می شود. این دستگاه هم مانند هر عضو دیگری نیاز به استراحت دارد، همان گونه که شب، زمان استراحت، جهت رفع خستگی و تجدید قوا در بدن می باشد، عدم استراحت مناسب هم باعث فرسودگی و ناتوانی جسم و روان و به دنبال آن بروز بیماری های مختلف خواهد شد.

مطالعات متعددی نقش موثر روزه داری را در بهبود بیماری های مختلف نشان داده است. در اغلب بیماری هایی که عادت های غلط غذایی چاقی و افزایش وزن در بروز آنها دخالت دارند، روزه داری امری مفید است. همچنین مطالعات نشان داده است روزه گرفتن برای مبتلایان به چربی خون بالا مفید است و میزان چربی های نامطلوب موجود در خون را تنظیم می کند و موجب افزایش میزان چربی های مفید می شود.

پیروی از یک برنامه غذایی صحیح در ایام ماه مبارک رمضان از اهمیت ویژه ای برخوردار است، تا هم بتوان عادت های غذایی غلط را اصلاح کرد و هم از برکات معنوی این ماه بهره برد.

مهندس حامدپور آرام معاون سلامت در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در گفت وگو با گزارشگر کیهان با تاکید بر اینکه در ماه رمضان نیز مانند همیشه پیروی از برنامه غذایی متنوع و متعادل شامل چهار گروه اصلی غذایی (نان و غلات، میوه ها و سبزیها، گوشت و حبوبات، تخم مرغ، شیر و لبنیات) ضروری می باشد، خاطرنشان می کند: «با رعایت تعادل در مصرف غذا،نیازهای تغذیه ای شامل آب، املاح،ویتامین ها، پروتئین هاو انرژی مورد نیاز بدن تامین می شود.»

وی در ادامه می گوید: «توصیه می شود افراد روزه دار همانند زمانی که روزه نیستند، سه وعده غذا بخورند که این وعده ها شامل افطار، شام و سحر است. اما در این ماه صرف غذا در دفعات کمتر، مثلا ۲ بار نیز اشکالی ندارد، و به شرایط جسمی و توانایی فرد بستگی دارد و بهتر است غذای مصرفی در وعده سحری خصوصیات و ویژگی وعده ناهار را داشته باشد تا از ایجاد گرسنگی در طول روز پیشگیری شود.»

وی در پاسخ به سوالم در مورد فوائد روزه برای بدن و نقش آن در سلامتی جسم چنین می گوید: «روزه داری می تواند به تغذیه مناسب کمک شایانی نماید. بدن انسان برای حفظ سلامتی خود همواره مقداری از چربی مواد غذایی را در نقاط مختلف ذخیره می کند. به مرور زمان چربی های ذخیره شده تغییر رنگ داده و فشرده می شوند و احتمال اینکه مورد استفاده مجدد قرار بگیرند بسیار کمتر می شود. روزه داری حتی در افراد لاغر و یا با وزن طبیعی به بدن فرصتی می دهد تا این چربی ها را از ذخایر آن آزاد کرده و مصرف نماید و پس از پایان روزه داری به جای آن چربی های تازه و مناسب تری را جایگزین کند.»

وی در ادامه با اشاره به اینکه غذا خوردن سبب می شود خون فراوانی به دستگاه گوارش سرازیر شود که به دنبال آن بی حالی و کاهش توان فعالیتهای دقیق فکری اتفاق می افتد خاطرنشان می کند: «روزه با استراحت دادن به دستگاه گوارش و فرستادن خون کافی به سراسر بدن مخصوصا به سیستم اعصاب می تواند به سلامتی بدن کمک زیادی بنماید.»

این متخصص تغذیه اضافه می کند: «روزه داری از نظر روانی هم بسیار مفید است، چرا که «مبارزه با خود» در زمینه جلوگیری از خوردن سبب افزایش اعتماد به نفس می شود که این موضوع عامل اساسی در پیشگیری از مشکلات روانی است.»

دکتر محمدمهدی اصفهانی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران هم درباره خواص روزه داری برای سلامت بدن در سخنانی چنین می گوید: «اگرچه در طول سال چربی ها در نقاط خاصی از بدن جمع می شوند اما در هنگام روزه داری این چربی ها به صورت یکنواخت می سوزند. البته ممکن است در ساعات اولیه روزه داری مقدار قند خون کاهش پیدا کند اما بدن به سرعت قند ذخیره ای یعنی گلیکوژن کبد و عضلات را آزاد کرده و مانع کاهش شدید قند خون می شود.»

وی در ادامه می گوید: «خوراک اصلی سلول های مغز، گلوکز یا قند خون است، در طول روزه داری بدن سعی می کند برای مصرف مغز گلوکز کافی را نگه داشته و بیشتر از سوخت چربی ها استفاده کند.

دکتر اصفهانی همچنین به جوانان و نوجوانانی که برای بار اول روزه می گیرند، توصیه می کند: «حداقل یک لیوان شیر یا معادل آن ماست را در برنامه افطار و سحر خود قرار دهند و از گوشت، پنیر و تخم مرغ نیز استفاده کنند. نوجوانان همچنین باید ۷ ساعت خواب آرام داشته باشند تا هنگام سحر بتوانند نشاط خود را حفظ کنند.»

فاصله سحری تا افطار در ماه مبارک رمضان امسال ۱۵ساعت است و هرچه زمان جلوتر می رود این فاصله زمانی بیشتر می شود تا جایی که در ماههای تیر و مرداد سالهای آینده به ۱۶تا ۱۷ساعت هم افزایش می یابد. بنابراین عملا روزه گرفتن بدون خوردن سحری به جنگ سلامتی رفتن است. وقتی نظر مهندس پورآرام را در مورد حذف برنامه غذایی در سحرهای ماه رمضان جویا می شوم، با حوصله و وسواس زیاد در پاسخ به سؤالاتم چنین می گوید: «بسیاری از افراد هستند که وعده سحری را به دلایل مختلف از جمله عدم توانایی در بیدار شدن صبحگاهی حذف می کنند، اما باید توجه داشت که در روزهای عادی فاصله زمانی بین دو وعده غذایی شام و صبحانه روز بعد حدود ۱۲ساعت است که تقریبا ۷ ساعت از آن در حالت خواب می گذرد. در ماه مبارک رمضان هم باید سعی شود همین حداکثر فاصله زمانی بین وعده های غذایی رعایت شود.»

وی اضافه می کند: «در صورت عدم مصرف مواد غذایی در سحری و حذف آن، فاصله بین وعده افطار و شام تا وعده افطار بعدی، در این روزهای بلند تابستان، ۱۵ساعت می شود که خالی ماندن دستگاه گوارش و نداشتن منبع انرژی برای این مدت زمان طولانی بسیار مضر است، چرا که کلیه فعل و انفعالات بدنی از جمله روند ترشح اسید و آنزیمهای گوارشی، عدم در دسترس بودن آب برای فعل و انفعالات حیاتی و اتمام انرژی به علت مصرف یک وعده غذا دچار اختلال شده و عوارض مختلفی چون سوزش معده، زخم معده، عدم تمرکز فکری، بی خوابی و عصبانیت دیده می شود.»

این متخصص تغذیه می گوید: «در این حالت در کمترین زمان فعالیت یعنی شب بیشترین غذا خورده می شود و در بیشترین زمان فعالیت یعنی روز که بدن ما نیازمند به سوخت و ساز فعال برای انجام فعالیتهای روزمره دارد، هیچ گونه منبع انرژی در دسترس نیست و این مسئله سبب افت در میزان و کیفیت فعالیتهای مورد نیاز می گردد.»

سحری مهمترین وعده غدایی در ماه مبارک رمضان به شمار می آید چرا که طولانی ترین فاصله غذایی را تا افطار دارد، و افرادی که به دلیل تنبلی یا حتی بدون دلیل این وعده را حذف می کنند، آسیبهای جدی به روح، روان و جسم خود وارد می کنند، عده ای هم در این میان برخلاف دسته اول، تصور می کنند که مصرف مواد پرچرب مانند خامه، کله پاچه و آبگوشت در وعده سحری مانع از گرسنگی در طول روز می شود که به اعتقاد کارشناسان تغذیه این مواد چرب نیازمند آب است و فرد روزه دار را تشنه و کم طاقت می کند.

نظر دکتر سارا حیدری متخصص تغدیه را در مورد راههای غلبه بر تشنگی در روزهای گرم و بلند تابستان می پرسم که در پاسخ، با تاکید بر مصرف مواد حاوی فیبر در وعده سحری برای غلبه بر تشنگی در ایام گرم ماه رمضان امسال می گوید: «فیبر موجود در میوه ها و سبزیجات باعث آزاد شدن تدریجی آب در میوه ها و سبزیجات می شود و در این صورت فرد در طول روز احساس تشنگی نمی کند.»

وی در توضیح فواید مصرف مواد فیبردار در وعده سحری اضافه می کند: فیبرها موادغذایی را احاطه کرده و مانع از تاثیر زودهنگام آنزیمهای دستگاه گوارش به غذا شده و هضم آن را به تعویق می اندازد.»

این متخصص تغذیه در ادامه موادغذایی آب پز و بخارپز، سبزیجات، سالاد و میوه ها را یک وعده غذایی سالم در سحر ماه رمضان ذکر می کند و توصیه می نماید که افراد تا ۲ ساعت بعد از صرف سحری نخوابند چون خوابیدن بعد از صرف غذا، فعالیت جذب و هضم غذا را دچار اختلال می کند.»

دکتر حیدری همچنین اعتقاد دارد، خوابیدن سریع بعد از خوردن سحری باعث ماندگاری طولانی تر موادغذایی در دستگاه گوارش می شود و جذب پروتئین را زیاد می کند که به دنبال آن سایر گروه های غذایی پایین تر می آید و این عدم تعادل می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در فرد شود.»

دکتر یحیی ساطع پزشک و کارشناس تغذیه در گفت وگو با گزارشگر کیهان، برای رفع تشنگی و کمتر کردن عطش شدید در این ماه صیام، نظر جالبی دارد و از مثال ساده ای استفاده می کند و می گوید: «مزرعه ای را در نظر بگیرد که در کنار یک رودخانه پرآب است، برای اینکه این مزرعه به صورت دائم آبیاری شود و ما بتوانیم از حملات احتمالی آب در فصول گوناگون آن را در امان نگه داریم، سدی مقابل آب می زنیم تا بتوانیم آب را مهار کرده و با ایجاد روزنه هایی در سد به صورت دائم و کنترل شده مرزعه مان را آبیاری کنیم.

در ماه مبارک رمضان هم باید سدی در بدنمان بسازیم که بتوانیم آب و موادغذایی را که در سحری مصرف کرده ایم به صورت یکنواخت و دائم در طول روز به قسمتهای مختلف بدنمان برساند.»

وی ادامه می دهد: «این کار را می توانیم با مصرف سبزیجات و میوه ها انجام دهیم. این دسته از موادغذایی با احاطه سایر گروه های غذایی خورده شده اولاً باعث می شود آنزیمهای گوارشی به صورت آرام آرام روی مواد غذایی اثر کند و ثانیاً با کم کردن سرعت جذب موادغذایی، باعث می شود که بدن به آهستگی و در فراخی وقت، اقدام به جذب موادغذایی بکند که هم دچار خستگی کمتری می شود و هم از توفان قندی و انسولین بالای بعد از آن جلوگیری می کند.

دکتر ساطع با تاکید بر مصرف موادغذایی پرفیبر در وعده سحری خاطرنشان می کند: «مواد غذایی پرفیبر آب زیادی را در خود جذب کرده و بدن می تواند آن را به آهستگی جذب کند و احساس تشنگی دیرتر عارض می گردد.»

تحقیقات فراوانی در ۳۰ سال اخیر در باره آثار روزه بر جسم صورت گرفته که ثابت کرده است روزه داری صحیح که با کاهش مصرف غذا همراه است، ثمراتی چون کم شدن چربی های ذخیره، کم شدن میزان چربی خون و کلسترول و فعال شدن سیستم ایمنی بدن را به دنبال دارد. به اعتقاد متخصصان تغذیه متاسفانه اشتباهات زیادی در تغذیه روزه داران دیده می شود که نه تنها فواید روزه داری را زیر سؤال می برد، بلکه باعث وارد آمدن آسیب های زیادی به سلامت فرد می شود که این امر طبیعی نیست. دکتر مسعود کیمیاگر متخصص تغذیه در گفت وگو با سرویس گزارش روز کیهان با اشاره به برنامه غذایی منظم ماه مبارک رمضان می گوید: «باید توجه داشت که در ماه مبارک رمضان در مجموع نسبت به ماههای دیگر باید ۳۰ درصد کمتر غذا بخوریم تا فواید روزه و قصد اصلی آن محقق شود. از این طریق هم احساس گرسنگان به ما دست می دهد و هم وعده غذایی که ازآن پرهیز می کنیم در اختیار نیازمندان قرار می گیرد.»

وی با اشاره به اینکه برنامه غذایی نامناسب در ماه رمضان عوارض زیادی را به دنبال دارد، تصریح می کند: چاقی مهمترین عارضه ناشی از روزه داری است که به دنبال مصرف غذاهای نامناسب ایجاد می شود.

همچنین افزایش چربی های نامطلوب خون مثل کلسترول تام، تری گلیسرید، یبوست، نفخ شکم، بی حوصلگی خستگی و ضعف حافظه، لاغری و ضعف و ناتوانی، کاهش مقاومت بدن در برابر بیماری ها، سردرد و سرگیجه و سنگهای دستگاه ادراری هم از جمله عوارض تغذیه نامناسب در این ماه است.

وی در ادامه با اشاره به اینکه عوارض فوق می تواند به علت کمبودهای تغذیه ای ایجاد شود می گوید: «افت قند خون یکی از عوامل مهم بروز این مشکلات است که معمولاً به دلیل عدم مصرف سحری عارض می شود.

همچنین سوخت و ساز سلولهای عصبی صرفاً از گلوکز (قند) و کربوهیدراتها تامین می شود. از طرفی بدن انسان نمی تواند به مدت طولانی کربوهیدراتها را ذخیره کند پس گرسنگی طولانی مدت و عدم مصرف سحری می تواند باعث کاهش انرژی لازم برای فعالیتهای سلولهای عصبی و در نتیجه ایجاد عوارض ذکر شده گردد.»