پیشگفتار
پیشگفتار
بسم الله الرحمن الرحیم
«فَلَوْ لاَنَفَرَ مِن کُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِیَتَفَقَّهُواْ فِی
اَلدِّیْنِ وژ لِیُنْذِرُواْ قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ
یَحْذَرُونَ». (سوره توبه، آیه 122)
در طول تاریخ، مصلحان و نیک اندیشان همواره در فکر پی ریزی و تشکیل جامعه
ای بوده اند که در آن ارزشها حاکم گردد و زشتیها زدوده شود و برای رسیدن
به این مقصود و تشکیل چنین جامعه ای ـ که از آن گاهی به «مدینه
فاضله» تعبیر کرده اند ـ قوانین و مقرراتی نیز اندیشیده اند تا
افراد جامعه در زندگی فردی و اجتماعی خود و چگونگی استفاده از طبیعت و
ارتباط با همنوعان، راه درست را طی کنند و از کجروی و تجاوز به حقوق
دیگران بپرهیزند.
اسلام به عنوان آخرین مکتب تضمین کننده سعادت
بشر، زیرنای تشکیل چنین جامعه ای را «اعتقاد صحیح» می داند و
برای سالم سازی اندیشه و اعتقاد انسانها، اصول خاصی مقرر کرده که پیروان
آن، باید به آنها باور داشته باشند، اصول که آغاز و پایان هستی را مشخص می
کند و انسانها را از افکار پوچ و خیالهای بیهوده می رهاند و به زندگی
هدفدار راهنمایی می کند.
البته اسلام، تنها اعتقاد صحیح را کارساز
نمی داند، بلکه مردم در مرحله «عمل» و رفتار نیز باید راه
درست را از نادرست بازشناسند و خوبیها را عمل کنند و از بدیها
آموزش فقه بپرهیزند. 1 آنچه عهده دار این بخش از برنامه
های اسلام است «فقه» یا «احکام» نام دارد، که در
حقیقت مجموعه قوانین عملی اسلام است و از وحی الهی سرچشمه گرفته و با بیان
معصومان علیهم السلام تفسیر و تبیین شده اند، قوانینی که تغییر ناپذیر است
و تمام موضوعات و مصادیق خارجی و حوادث واقعه 2 را در بر می گیرد، بی آن که به اصول آن خدشه ای وارد شود. 3
یکی از درسهای زنده و اساسی مدارس علوم دینی، همواره در راستای شناخت این
قوانین بوده است و می توان گفت: یکی از پایه های اصلی تشکیل مجامع علمی
اسلامی، علم فقه است و فقیهان، از ارزشمندترین دانشمندان علوم اسلامی به
شمار می روند و نام آنها همیشه بر تارک تاریخ حوزه های علمی می درخشد و به
گفته امام خمینی قدس سره:
«صدها سال که روحانیت اسلام تکیه
گاه محرومان بوده است، همیشه مستضعفان از کوثر زلال معرفت فقهای بزرگوار
سیراب شده اند». 4
حوزه های علمیه و فقهای
بزرگوار اسلام، در طول تاریخ برای حفظ فقاهت اسلامی و دفاع از شریعت مقدس،
تلخیها و سختیهای بسیار به جان خریده اند. چه بسیار کتابها که در وضعیت
تقیه و یا گوشه زندان نگاشته شده، 5 و چه بسیار کتابخانه ها که حاصل صدها سال رنج و تلاش آنان بوده، به تاراج رفته یا در آتش خشم و کینه دشمنان سوخته است 6
و بالاتر از همه چه بسیار بزرگانی که در راه آرمان و حفظ دین خدا سر و جان
دادند و خون سرخشان، اوراق کتاب فقاهت را رنگین کرد و گاه اجسادشان را
سوزاندند و
ادامه دارد...
