عاون پژوهشی پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی علیرغم گرم شدن دو دهم درجه ای کره زمین تا 100سال آینده گفت: تغییرات اقلیمی که با گرم شدن زمین ایجاد می شود بیشتر در مناطق استوایی و قطبها ایجاد می شود ولی در ایران شاهد جابجایی فصول هستیم.

محققان بر اساس واکنشهایی که بین سیلیکاتها و گازها در روزهای آغازین زمین وجود داشته و با توجه به ترکیب کانی های موجود آن زمان و مقدار گاز کربنیکی که در سنگ های آهکی به تله افتاده است ترکیب اتمسفر اولیه زمین را همانند مریخ و زهره غنی از گاز کربنیک، نیتروژن، کمی بخار آب و آمونیاک و متان فرض کرده اند که در این صورت دمای هوا 400 تا 500 درجه سانتیگراد بوده است. ولی با افزایش بخار آب ‌به تدریج از انباشتگی این اتمسفر سنگین و پر فشار و مملو از CO2 کاسته شد و دمای زمین طی صدها میلیون سال کاهش یافت و بخشی از CO2 به دلیل ایجاد رسوب سنگ های آهکی در دریاها کاهش یافت. از این رو حالتی متعادل در اتمسفر پدید آمد به نحوی که امکان شکوفایی حیات در 650 میلیون سال قبل در سطح زمین فراهم شد.
از 200 سال قبل با روی آوردن بشر به استفاده از سوخت های فسیلی و صنعتی شدن و رشد جوامع شهری در یکصد سال اخیر و همچنین ‌استخراج نفت و زغال سنگ و مصرف روز افزون آنها، تولید گازهای گلخانه ای سرعت سرسام آوری پیدا کرد. این گازها که ترکیبی از بخار آب، گاز کربنیک،‌ متان، دی اکسید و نیتروژن است با چنان سرعتی در حال افزایش است که حفظ تعادل آن با انحلال سنگ ها و رسوب آهک در دریاها هم امکان پذیر نیست.

از این رو به منظور اندازه گیری دمای هوای کره زمین تحقیقاتی از سال ۱۸۸۰ آغاز شده و تاکنون ادامه دارد. طبق داده های این تحقیقات دانشمندان جهان پیش بینی می کنند تا سال ۲۰۱۴ زمین شاهد رکورد بی‌سابقه گرم شدن خواهد بود. همچنین گفته می شود گرم شدن کره زمین در سال ۲۱۰۰ باعث خشکسالی شدید، گرمای سوزان و طوفان های وحشتناک خواهد شد. تعدادی از فاکتورهای طبیعی چون حرکت های قاره ای، آتشفشان ها، گردش های اقیانوسی، زاویه شیب زمین، ستاره های دنباله دار و سنگهای آسمانی باعث تغییر اقلیم می شوند.  

بحرانی که به تغیرات آب و هوایی و اقلیم کره زمین تعبیر می شود عبارت است از ناپایداری اقلیم های مختلف کره زمین بر اثر تولید و افزایش گازهای CO2، متان و سایر گازهای گلخانه ای که این بحران اکنون نشانه های اولیه آن بروز کرده است. این دانشمندان علت اصلی این امر را رشد جمعیت، پیشرفت فناوری و در نتیجه افزایش تقاضای جامعه برای حامل های انرژی می دانند که در قرن اخیر بیش از 4 درصد رشد داشته است.
گرمایش جهانی و تغییر اقلیم هر دو بر محیط زیست و زندگی بشر اثر می گذارند. پیش بینی می شود که تغییرات اقلیم در آینده باعث گرمایش جهانی، بالا رفتن سطح دریا و افزایش حوادث آب و هوایی شود و به نظر می رسد که اکوسیستم ها به طور ویژه ای از این تغییرات آسیب ببینند.

طبق برآورد محققین با ازدیاد گازهای گلخانه ای افزایش دمای اتمسفر زمین در پایان قرن بیستم 5/0 درجه بوده است اما با این روند افزایش گازهای گلخانه ای، انتظار بر این است که در پایان قرن بیست و یکم شدت افزایش دما بسیار فاجعه بار و مقدار آن تا 5/4 درجه سانتیگراد باشد که این تغییر اقلیم را در نقاط مختلف کره زمین موجب می شود.

افزایش 2 دهم درجه ای دمای جهانی

دکتر فریبرز جمالزاده معاون پژوهشی پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی در گفتگو با خبرنگار مهر با انتقاد از محدود بودن تحقیقات در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی در زمینه گرمایش زمین گفت: در حالی که کشورهای دنیا از 15 سال پیش مطالعات جدی و جهانی در زمینه CO2 (در اکسید کربن) را آغاز کردند و تا امروزه نیز پیگیری می شود در مراکز اقلیم شناسی و تحقیقاتی ما سابقه ای از آن در دست نیست. این امر شروع تحقیقات در این زمینه را با مشکل مواجه می سازد.

وی با اشاره به مشکلات ناشی از نبود این اطلاعات در مراکز پژوهشی اقلیم شناسی یادآور شد: در حال حاضر مطالعاتی در سطح دانشگاهها در زمینه میزان CO2 آغاز شده است که داده های این تحقیقات می تواند نیازهای اولیه تحقیقات گسترده در این زمینه را فراهم کند.

جمالزاده به گرمای اخیر ایران اشاره و خاطرنشان کرد: هفته گذشته به عنوان گرم ترین روزها معرفی شد در حالی که این اولین بار نبود بلکه ایران در سال 1336 تجربه این گرما را داشته است.

معاون پژوهشی پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی با تاکید بر اینکه آنچه که نوسانات و تغییر آب و هوایی را برای ما ملموس تر کرده جابجایی فصلی بوده است به مهر گفت: طبق مطالعات دانشمندان جهانی قرار است در طول 100 سال آینده دو دهم درجه زمین گرمتر شود و این امر به معنی افزوده تر شدن مقدار کربن در اتمسفر و جابجایی اقلیمی است.

تاثیر فلات ایران از تغییرات جهانی اقلیم

جمالزاده به اثرات تغییرات اقلیمی در کشور اشاره کرد و ادامه داد: اقلیم ایران نیز از تغییرات آب و هوایی جهانی بی تاثیر نخواهد بود. تغییر و جابجایی فصول از نشانه های تاثیرپذیری اقلیم ایران از این تغییرات جهانی است.

وی اضافه کرد: زمانی که در یک دوره 50 ساله الگوی تغییر دمایی یکسانی تکرار شود کلیه امور کشاورزی، سفر و فعالیتهای عمرانی بر اساس الگوی آب و هوایی مشابه برنامه ریزی می شود که با تغییر اقلیم، مشکلات عدیده ای را برای برنامه ریزان و مسئولان کشور ایجاد می کند.

معاون پژوهشی پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی به افزایش دمای جهانی تا سال 2015 اشاره کرد و گفت: تغییرات درجه حرارتی بیشتر در بخش های استوایی و قطب های شمال و جنوب مشاهده می شود و ایران به دلیل واقع شدن در نواحی معتدل کره زمین، تغییرات زیادی را تجربه نخواهد کرد.

این محقق یادآور شد: با تغییرات اقلیم جهانی، قطب شمال و جنوب و مناطق استوایی شدیدترین تغییرات را خواهند داشت.

گرمایش زمین پدیده محلی نیست

جمالزاده با تاکید بر اینکه مطالعه در زمینه گرمایش زمین، بحث جهانی است نه منطقه ای به مهر گفت: مطالعات جهانی جامعی در زمینه گاز سمی CFC (گاز فرئون که به نام تجاری کلروفلوروکربن شناخته می شود) کارخانه های یخچال سازی در دستور کار است که در این زمینه سرمایه گذاری های زیادی شد.

معاون پژوهشی پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی تاکید کرد: اگر قرار است همگام با دنیا باشیم لازم است ضمن تکمیل و توسعه داده ها در زمینه تغییرات آب و هوایی، تحقیقات خود در زمینه کنترل منابع، بهینه سازی مصرف سوخت و تغییر الگوی مصرف را قالب گروه های جهانی دنبال کنیم.  

وی همکاری با گروه های تحقیقات جهانی را در راستای جلوگیری از افزایش دو دهم درصدی دمای جهانی دانست.

تلاش برای تدوین نقشه تغییرات دی اکسید کربن در کشور

وی با اشاره به لزوم ساماندهی اطلاعات موجود در حوزه اقلیم شناسی یادآور شد: هشدارهای تغییر آب و هوایی باعث شد تا در سالهای اخیر تلاشهایی در زمینه توسعه ایستگاههای هوا شناسی انجام شود.

جمالزاده از تدوین نقشه CO2 (دی اکسید کربن) در کشور خبر داد و یادآور شد: با توجه به نقش CO2 در ایجاد تغییرات اقلیمی، مطالعاتی در زمینه تغییرات دی اکسیدکربن در استانهای مختلف در حال انجام است تا با استفاده از نتایج آن نقشه تغییرات میزان CO2 در استانهای مختلف تدوین شود.

منبع: مهر