هنر دوستی با شغل
صبح‌ها بیدارشدن و رفتن سر كار برای او مرگ‌آور است. كاش سرماخورده بود یا این كه بیماری داشت كه حداقل سه‌روز مرخصی پزشكی می‌گرفت.
شاید شما هم كارتان را دوست نداشته باشید و هر روز برای حاضرنشدن در محل كارتان دنبال عذر و بهانه باشید. اگر شغل خود را دوست نداشته باشید، انجام این كار برایتان عذاب‌آور خواهد شد. اگر شب گذشته تا دیروقت بیدار نبوده و به مهمانی هم نرفته باشید، ولی هنوز هم با سختی برای رفتن سركار از خواب بیدار می‌شوید. شاید مغز و بدن‌تان پیغامی نادرست را به شما منتقل می‌كنند و بهانه می‌آورند فقط به این علت كه علاقه‌ای ندارید در محل كارتان حاضر شوید. به عبارتی دیگر، شرایط مناسب شغلی، همكاری خوب تیمی و انجام وظایفی كه از آنها لذت می‌برید، بیدارشدن صبح شما را آسان‌تر می‌كنند. احساس مسئولیت‌پذیری كه از طرف كارفرما به شما القا می‌شود، عامل موثرتری برای تشویق شما در رفتن به محل كار محسوب می‌شود، اما چرا از شغلمان راضی نیستیم و این نارضایتی چه پیامدهایی می‌تواند داشته باشد؟
عباس كشانی، پژوهشگری است كه در تحقیقی در سال 1377 میزان ارتباط میان رضایت شغلی و فرسودگی شغلی را در جمعیتی صد نفری از معلمان كودكان عقب‌مانده ذهنی آموزش‌پذیر در تهران بررسی كرده است. او در این پژوهش ثابت می‌كند میان رضایت شغلی و فرسودگی شغلی در معلمان رابطه معناداری وجود دارد.
به عبارت دیگر، در این پژوهش معلمانی كه رضایت شغلی بالاتری داشتند، میزان فرسودگی شغلی كمتری را نشان می‌دادند و برعكس معلمانی كه رضایت شغلی كمتری داشتند، به همان نسبت فرسودگی شغلی بیشتری را نشان می‌دادند.
همچنین این پژوهش نشان داد بین وضعیت تأهل و رضایت شغلی تفاوت معناداری وجود دارد. به این معنا كه معلمان متأهل از میزان رضایت شغلی بالاتری نسبت به معلمان مجرد برخوردار بودند.
بابك رهبری، روان‌شناس بالینی است كه درباره رضایت شغلی پژوهش جامعی انجام داده است. این پژوهشگر می‌گوید: رضایت شغلی باعث می‌شود بهره‌وری فرد افزایش یابد، فرد نسبت به سازمان متعهد شود، سلامت فیزیكی و ذهنی فرد تضمین شود، روحیه فرد افزایش یابد، از زندگی راضی باشد و مهارت‌های جدید شغلی را به سرعت آموزش ببیند. در مقابل، نارضایتی شغلی باعث كاهش روحیه كاركنان و بهره‌وری‌شان می‌شود.
وی در تحقیق خود به این نتیجه رسیده است كه كاركنان ناراضی بیشتر از محل كارشان غیبت می‌كنند و وقتی هم سركار حاضر می‌شوند، بیشتر به تلفن‌های شخصی می‌پردازند و به طور كلی در پی اتلاف وقت هستند.
چگونه شغل خود را انتخاب می‌كنیم؟
حقیقت این است كه بیشتر كسانی كه در كنكور قبول و وارد دانشگاه می‌شوند، در رشته مورد علاقه‌شان تحصیل نمی‌كنند و گاهی برای فرار از سربازی، زندگی در شهرهای بزرگ‌تر و هزاران عامل دیگر ترجیح می‌دهند با بی‌علاقگی تحصیل كنند. به گفته رهبری، این عامل سبب می‌شود تا در آینده هم دنبال شغلی برویم كه هیچ علاقه‌ای نداریم، البته برای برخی در دوران تحصیل این علاقه به وجود می‌آید و مشكل آنها حل می‌شود.
بابک رهبری ادامه می‌دهد: البته این اتفاق می‌تواند برعكس هم باشد؛ یعنی كسانی كه با علاقه رشته خود را انتخاب كرده‌اند، در دوران تحصیل دچار سرخوردگی و بی‌علاقگی شوند.
تحقیقات این روان‌شناس بالینی نشان می‌دهد بعد از دوران مدرسه یا دانشگاه مهم‌ترین عاملی كه در انتخاب شغل تاثیر دارد، درآمد است. یعنی درآمد بالا گاهی سبب می‌شود نارضایتی شغلی نادیده گرفته شود و باز هم برعكس، گاهی درآمد پایین این نارضایتی را به وجود می‌آورد.
این روان‌شناس می‌گوید: در این پژوهش، از میان 1177 نفر پاسخگو، 44 درصد درآمد بالا را مهم‌ترین خصوصیت یك شغل خوب می‌دانند، امنیت شغلی توقع 16 درصد از مخاطبان از یك شغل خوب است، 14درصد از مخاطبان معتقدند شغلی خوب است كه برای جامعه اهمیت داشته باشد، 13 درصد علاقه به كار و 13درصد نیز علاقه‌مندی را از خصوصیات یك شغل خوب دانسته‌اند.
در این پژوهش، از بین 348 نفر پاسخگویی كه تمایل به تغییر شغل خود داشتند، 44 درصد علاقه‌مند به مشاغل كارمندی هستند و 31 درصد كار آزاد را ترجیح می‌دهند؛ مشاغل هنری انتخاب 11 درصد از این گروه است و تنها یك درصد از این پاسخگویان تمایل به مشاغل واسطه‌گری و دلالی داشته‌اند. 13 درصد از پاسخگویان نیز از آنجا كه مدارك تحصیلی‌شان مرتبط با رشته‌های مهندسی و پزشكی است، تمایل دارند در این مشاغل به كار مشغول شوند.
تخصص و مهارت نیز در افزایش رضایتمندی از شغل مهم است. اگر بدون توجه به سطح هوش، علاقه، استعداد یا بدون توجه به مهارت‌های لازم یك حرفه و حتی بی‌اطلاعی از نیاز جامعه هر شغلی را انتخاب كنید منجر به شكست، تغییر شغل، فرسودگی شغل و احیانا بیكاری خواهد شد. برای پیشگیری از این وضع بجاست كه به‌طور منطقی خود را تحلیل كنید، ویژگی‌های خود را غربال كنید و ببینید با توجه به همه شرایط در چه مشاغلی موفق می‌شوید.
آیا انتظارهای شما منطقی است؟
اگر هنوز جزو تازه‌واردها هستید نباید انتظار حقوق و مزایای هیات مدیره شركت را داشته باشید. رها كردن شغل به این دلیل كه مجبور هستید به سختی كار كنید و وقت آزاد چندانی ندارید، یك كار غیرمسئولانه و نوعی بی‌تجربگی به حساب می‌آید. حتی اگر از تحصیلات عالیه برخوردار بوده و به اندازه كافی شور، اشتیاق و انرژی در شما یافت می‌شود برای پیشرفت و ترقی و بالارفتن از پله‌های نردبان زندگی شغلی باید خود را نشان دهید و توانایی‌هایتان را به‌اثبات برسانید.
رفتارها و توانایی‌های خود را به طور واقعی تخمین بزنید و به این دلیل كه تنها از شغل خود احساس رضایت نمی‌كنید از كاركردن دست نكشید. بهتر است از منفی‌بافی دست بكشید و اجازه ندهید افكار منفی اطرافیان به ذهن شما نفوذ كند؛ اگر چنین اتفاقی روی دهد شما وارد یك چرخه منفی‌گرایی می‌شوید.
چگونه رضایت شغلی ایجاد كنیم؟
شغل قسمتی از وجود، هستی، زندگی، آینده و روند تكاملی شخص در مسیر تعالی و شكوفایی فرد محسوب می‌شود. شغل مانند زندگی مسیری جهت رشد، پویایی، تحول و تكامل را پیش رو دارد. بنابراین آنچه از اشتغال به دست می‌آید، دستمزد نیست؛ بلكه رشد و تكامل یعنی یكی از اساسی‌ترین و عمده‌ترین ابعاد انسان با اشتغال حاصل می‌شود.
بابک رهبری در این باره توضیح می‌دهد: می‌توانید ابتدا به انتظاری كه از شغل‌تان دارید توجه كنید، در شغل فعلی‌تان تحولی به وجود آورید یا شاید مهارت‌هایی كسب كنید كه سرانجام شما را به خواسته‌تان برساند. بهتر است كاری را انتخاب كنید كه شخصیت‌‌تان را به عنوان یك انسان مشخص كند، چراكه كاركردن به‌تنهایی نمی‌تواند باعث احساس موفقیت شود.
وی تاكید می‌كند: اگر شغلی نتوانست شما را راضی كند، مجبور نیستید تمام عمر به آن مشغول باشید. هم خود شما و هم دنیای كار به مرور زمان تغییر می‌كنند، خود را با تغییرات هماهنگ كنید، اما ممكن است تغییردادن شغل هم تفاوتی ایجاد نكند. تغییر شغل لزوما نارضایتی را از بین می‌برد، باید بدانید چه عواملی سبب ناخشنودی شما از شغل فعلی‌تان شده است.
منظور این روان‌شناس بالینی این است كه حتی اگر شغل‌تان را دوست ندارید، می‌توانید سازش شغلی ایجاد كنید. عواملی نظیر ارتباط متقابل با سایرین، دید مثبت نسبت به شغل، درآمد كافی و ارزشگذاری به كار باعث می‌شوند كه فرد با شغلش سازگار شود و آن را ادامه دهد.
تاثیر رضایت شغلی بر سلامت
بیشتر مردم می‌دانند نارضایتی شغلی می‌تواند در بسیاری افراد موجب بروز سردرد شود، اما نتایج یك مطالعه جدید نشان داده است این نارضایتی در عین حال می‌تواند عامل ایجاد دردهای جسمانی همچون كمردردهای مزمن باشد.
اصولاً افرادی كه از شغل خویش راضی هستند بهتر و موثرتر كار می‌كنند. راضی بودن فرد از شغل خود از ابعاد مختلفی قابل بررسی است كه با عوامل مختلف روانی و اجتماعی ارتباط دارد، این عوامل می‌تواند نقش عمده‌ای در ایجاد رضایت یا نارضایتی شغلی ایفا كنند. عواملی مانند تغییر روحیه، بی‌حوصلگی كه خود معلول وجود شرایط مختلف در محیط‌های كاری است، تشدیدكننده افت كاركرد در محیط‌های كاری هستند بنابراین بی‌توجهی به بهداشت روان در محیط‌های كاری از توانایی افراد در ارائه كار و خدمتی مناسب به جامعه می‌كاهد.
جالب است بدانید گروهی از متخصصان دانشگاه غرب استرالیا در بررسی‌‌های اخیر خود دریافته‌اند كارمندان یا كارگرانی كه از شغل خود راضی نیستند، بیشتر دچار كمردردهای شدید و مزمن در ناحیه تحتانی كمر می‌شوند در حالی كه احتمال بروز این دردها در كارمندانی كه دید مثبتی نسبت به شغلشان دارند، به مراتب كمتر است. این متخصصان متوجه شدند تقریبا یك‌سوم افرادی كه دچار كمردردهای آزاردهنده و پراكنده هستند به تدریج و با گذشت زمان به كمردردهای روزانه و دائمی مبتلا می‌شوند و این امر تاثیر نامطلوب فوق‌العاده‌‌ای روی زندگی شغلی و اجتماعی آنها بر جای می‌گذارد. منبع : جام جم
