۳- رفتارهای گناه آلود و ناروا
اگر نماز از فحشا و منکر باز میدارد، فحشا و منکر نیز میتواند بازدارنده از نماز باشد! وقتی فضای زندگی ما از دروغ، فریب، حرام خواری، غیبت و حرمت شکنی تباه و سیاه شود، بازتاب آن نه تنها در نماز ما که در نماز و کنشهای دینی فرزندانمان محسوس و مشهود است. نه خود گناه کنیم و نه فضایی لغزاننده را برای فرزندانمان فراهم کنیم. رهاورد چنین فضای مهذبی اقبال فرزندان به نماز خواهد بود.
۴- جزر و مدها و زیر و بمهای درونی
روح انسان همواره دستخوش دگرگونیهای دائمی است و عناصر و عوامل گوناگونی در جان انسان آشوب میآفرینند. پس هنگام نشاط بهترین فرصت برای دعوت به عبادت، حتی عبور ازمرز «فرایض» به نوافل است و در هنگام بی نشاطی یا ادبار توقف در قلمرو فرایض. از همین رو، شناخت این جزر و مدها و ایجاد ارتباط سنجیده در آن موقعیت، در رفتارها، موضع گیریها و نگرشهای آینده فرد بسیار مؤثر است.
۵- انتظار و تلقی ناروا از نماز
وقتی جایگاه نماز درست تحلیل و تبیین نشود ممکن است بعد از مدتی نماز کنار گذاشته شود یا منظم برپا نشود که این نیز به حذف نماز میانجامد.
گاه از نوجوان میپرسیم چرا نماز نمی خوانی؟ و پاسخ میشنویم که هر چه ازخدا خواستم که به فلان خواسته و آرزویم برسم، نشد پس دیگر نماز نمی خوانم، بنابراین استفاده ابزاری از نماز و القای خانوادهها که اگر نماز بخوانی، در امتحان قبول میشوی، نماز را در حد مشکل گشای مسائل عادی زندگی حتی گاه خواستههای نامعقول پایین میآورد و این آفت و آسیب بزرگ برای نماز خواندن است.
کودک و نوجوان با اشتیاق به مسجد میرود ممکن است فضای مسجد ذوق و شوق و طبع حساس او را بر نمی انگیزد و خاطره تلخ، چاشنی آمدن میشود. این رویداد که گاه تا همیشه بر روح و نگرش انسان سایه میاندازد، گریزگاه وی میشود و جدایی وی را بر میانگیزد به همین دلیل باید تجربههای نخستین کودکان از مسجد با شیرینی و لطافت همراه باشد و از تحقیر، تمسخر، توهین و هر حرکتی یا حادثه ای که تند و تلخ و شکننده باشد پرهیز شود.