در طول تاریخ در میان ملل مختلف، عسل جایگاه خاصی را در میان داروهای سنتی به خود اختصاص داده است؛ در قرآن از آن به عنوان داروی شفابخش و درمان دردها نام‌برده شده و پیامبر عظیم‌الشان اسلام(ص) استفاده از آن را توصیه کرده است.
عسل نواحی مختلف، دارای ارزش غذایی و خواص درمانی متفاوت است؛ اما مطالعات بالینی و آزمایشگاهی بعضی خواص مشترک را برای عسل ثابت کرده است.
عسل دارای خواص ضد عفونی‌کننده قوی است؛ این خاصیت شاید به دلیل اثر اسمتیک و PH پایین و اسیدی عسل باشد؛ از این رو عسل را می‌توان برای ضد عفونی‌کردن زخم‌ها استفاده کرد.
اگر عسل را به صورت موضعی روی زخم‌ها استفاده کنید، باعث تولید پراکسیر هیدروژن می‌شود که اثر ضد عفونی کننده دارد.
این ماده شفابخش در تسریع ترمیم زخم نیز مؤثر بوده و می‌تواند از رد زخم (اسکار) نیز جلوگیری کند؛ امروزه پمادهایی موضعی از عسل تهیه می‌شود که حتی در اعمال جراحی زیبایی برای جلوگیری از رد زخم و بخیه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
PH پایین و خاصیت اسیدی عسل از رشد باکتری‌ها جلوگیری می‌کند؛ برای درمان زخم‌های دیابتی، سوختگی‌ها و سایر زخم‌های عفونی، عسل می‌تواند یک جایگزین خوب باشد؛ در واقع عسل با جذب آب موجود در بافت‌های متورم ترمیم زخم را تسریع می‌کند.
برخی مطالعات مصرف عسل و موم آنرا در درمان آلرژی مؤثر دانسته است؛ همچنین عسل یک داروی مؤثر در درمان زکام، سرماخوردگی، گلودرد و سرفه است؛ این خاصیت شاید به دلیل رقیق‌کننده و خلط‌‌آور بودن این ماده است.
هرچند که مصرف عسل می‌تواند به درمان اسهال عفونی کودکان کمک کند، اما این امر باید با نظر پزشک انجام شود.
خیلی‌ها فکر می‌کنند چون عسل یک ماده غذایی مقوی است باید برای نوزادان هم استفاده شود؛ اما این نکته بسیار مهم است که به علت احتمال وجود «اسپورهای بوتولونیوم» در عسل هرگز نباید به کودکان زیر یک‌سال داده شود؛ این در حالی است که معده کودکان بزرگ‌تر و بالغ می‌تواند آنرا هضم کند.
