تبیان، دستیار زندگی

تفسیر خطبه غدیر

حمد و ثنای اللهی

حمد و سپاس خدایی را كه در یگانگی خود بلند مرتبه، و در تنهایی و فرد بودنش نزدیك است. در قدرت و سلطه خود با جلالت و در اركان خود عظیم است.

علم او به همه چیز احاطه دارد در حالی كه در جای خود است، و همه مخلوقات با قدرت و برهان خود تحت سیطره دارد. همیشه مورد سپاس بوده و همچنان مورد ستایش خواهد بود. صاحب عظمتی كه از بین رفتنی نیست. ابتدا كننده و بازگرداننده اوست و هر كاری به سوی او باز می گردد.
به وجود آورنده بالا برده شده ها (آسمان ها و افلاك) و پهن كننده گسترده ها (زمین)، یگانه حكمران زمین ها و آسمان ها، پاك و منزّه و تسبیح شده، پروردگار ملائكه و روح، تفضّل كننده بر همه آنچه خلق كرده، و لطف كننده بر هر آنچه به وجود آورده است. هر چشمی زیر نظر اوست ولی چشم ها او را نمی بینند. كَرم كننده و بردبار و تحمّل كننده است. رحمت او همه چیز را فرا گرفته و با نعمت خود بر همه آنها منت گذارده است.
در انتقام گرفتن خود عجله نمی كند و به آنچه از عذابش كه مستحقّ آنند مبادرت نمی ورزد. باطن ها و سریره ها را می فهمد و ضمایر را می داند، و پنهان ها بر او مخفی نمی ماند و مخفی ها بر او مشتبه نمی شود. او راست احاطه بر هر چیزی و غلبه بر همه چیز و قوّت در هر چیزی و قدرت بر هر چیزی، و مانند او شیئی نیست. اوست به وجود آورنده شی (چیز) هنگامی كه چیزی نبود. دائم و زنده است، و به قسط و عدل قائم است.

خداوندی جز او كه با عزت و حكیم است نیست. بالاتر از آن است كه چشمها او را درك كنند ولی او چشمها را درك می كند و او لطف كننده و آگاه است. هیچكس نمی تواند با دیدن به صفت او راه یابد، و كسی به چگونگی او از سر و آشكار دست نمی یابد، مگر به آنچه خود خداوند عزوجل راهنمایی كرده است. گواهی می دهم به او كه اوست خدا، خدایی كه قُدس و پاكی و منزّه بودن او روزگار را پر كرده است.
او كه نورش ابدیّت را فرا گرفته است. او كه دستورش را بدون مشورتِ مشورت كننده ای اجرا می كند و در تقدیرش شریك ندارد و در تدبیرش كمك نمیشود. آنچه ایجاد كرده بدون نمونه و مثالی تصویر نموده و آنچه خلق كرده بدون كمك از كسی و بدون زحمت و بدون احتیاج به فكر و حیله خلق كرده است. آنها را ایجاد كرد پس به وجود آمدند و خلق كرد پس ظاهر شدند. پس اوست خدایی كه جز او خدایی نیست. صنعت او محكم و كار او زیباست.
عادلی كه ظلم نمی كند و كرم كننده ای كه كارها به سوی او باز می گردد. شهادت می دهم اوست خدایی كه همه چیز در مقابل عظمت او تواضع كرده و همه چیز در مقابل عزّت او ذلیل شده و همه چیز در برابر قدرت او سر تسلیم فرود آورده و همه چیز در برابر هیبت او خاضع شده اند.
پادشاه پادشاهان و گرداننده افلاك و مسخّر كننده آفتاب و ماه، كه همه با زمان ِتعیین شده در حركت هستند. شب را بر روی روز و روز را بر روی شب می گرداند، كه به سرعت در پی آن می رود. در هم شكننده هر زور گوی با عناد، و هلاك كننده هر شیطان سر پیچ و متمرّد. برای او ضدّی و همراه او معارضی نبوده است. یكتا و بی نیاز است. زاییده نشده و نمی زاید، و برای او هیچ همتایی نیست. خدای یگانه و پرودگار با عظمت. می خواهد پس به انجام می رساند، و اراده می كند پس مقدّر می نماید، و می داند پس به شماره می آورد.

می میراند و زنده می كند، فقیر می كند و غنی می نماید، می خنداند و می گریاند، نزدیك می كند و دور می نماید، منع می كند و عطا می نماید. پادشاهی از آن ِاو و حمد و سپاس برای اوست. خیر به دست اوست و او بر هر چیزی قادر است. شب را در روز و روز را در شب فرو می برد.
نیست خدایی جز او كه با عزّت و آمرزنده است. اجابت كننده دعا، بسیار عطا كننده دعا، بسیار عطا كننده، شمارنده نَفَس ها و پرودگار جن ّو بشر، كه هیچ امری بر او مشكل نمی شود، و فریاد دادخواهان او را منضجر نمی كند، و اصرارِ اصرار كنندگانش او را خسته نمی نماید.
نگهدارنده صالحین و موفّق كننده رستگاران و صاحب اختیار مومنان و پروردگار عالمیان. خدایی كه از آنچه خلق كرده مستحق است كه او را در هر حالی شكر و سپاس گویند. او را سپاس بسیار می گویم و دائماً شكر می نمایم، چه در آسایش و چه در گرفتاری، چه در حال شدت و چه در حال آرامش.

و به او و ملائكه اش و كتاب ها و پیامبرانش ایمان می آورم. دستور او را گوش می دهم و اطاعت می نمایم و به آنچه او را راضی می كند مبادرت می ورزم و در مقابل مقدرات او تسلیم می شوم به عنوان رغبت در اطاعت او و ترس از عقوبت او، چرا كه اوست خدایی كه نمی تواند از مكر او در امان بود و از ظلم او هم ترس نداریم (یعنی ظلم نمی كند).

فرمان الهی برای مطلبی مهم

برای خداوند بر نفس خود به عنوان بندگی او اقرار می كنم، و شهادت می دهم برای او به پروردگاری، و آنچه به من وحی نموده ادعا می نمایم از ترس آنكه مبادا اگر آنجام ندهم عذابی از او بر من فرود آید كه هیچكس نتواند آن را دفع كند، هر چند كه حیله عظیمی بكار بندد و دوستی او خالص باشد. نیست خدایی جز او.

زیرا خداوند به من اعلام فرموده كه اگر آنچه در حق علی بر من نازل نموده ابلاغ نكنم رسالت او را نرسانده ام، و برای من حفظ از شر مردم را ضمانت نموده و خدا كفایت كننده و كریم است. خداوند به من چنین وحی كرده است: ای پیامبر ابلاغ كن آنچه از طرف پرودگارت بر تو نازل شده – درباره علی، یعنی خلافت علی بن ابی طالب – و اگر انجام ندهی رسالت او را نرسانده ای، و خداوند تو را از مردم حفظ می كند.

ای مردم!من در رساندن آنچه خداوند بر من نازل كرده كوتاهی نكردم، و من سبب نزول این آیه را برای شما بیان می كنم: جبرئیل سه مرتبه بر من نازل شد و از طرف خداوندِ سلام - كه او سلام است - مرا مامور كرد كه در این اجتماع بپا خیزم و بر هر سفید و سیاهی اعلام كنم علی بن ابی طالب برادر من و وصی من و جانشین من بر امتم و امام بعد از من است. نسبت او به من همانند هارون به موسی است جز اینكه پیامبری بعد از من نیست.
و او صاحب اختیار شما بعد از خدا و رسولش است.و خداوند این آیه از كتابش را بر من نازل كرده است: صاحب اختیار شما خدا و رسولش هستند و كسانی كه ایمان آورده و نماز را بپا می دارند و در حال ركوع زكات می دهند. و علی بن ابی طالب است كه نماز را بپا داشته و در حال ركوع زكات داده و در حال خداوند عزوجل را قصد می كند. من از جبرئیل در خواست كردم از خدا بخواهد تا مرا ابلاغ این مهم معاف بدارد، زیرا از كمی متقین و زیادی منافقین و فساد ملامت كنندگان و حیله های مسخره كنندگان ِاسلام اطلاع دارم، كسانی كه خداوند در كتابش آنان را چنین توصیف كرده است كه با زبانشان می گویند آنچه در قلبهایشان نیست، و این كار را سهل می شمارند در حالی كه نزد خداوند عظیم است.
همچنین به خاطر اینكه منافقین بارها مرا اذیت كرده اند تا آنجا كه مرا اُذُن «گوش دهنده بر هر حرفی» نامیدند، و گمان كردند كه من چنین هستم به خاطر ملازمت بسیار علی با من و توجه من به او و تمایل او و قبولش از من، تا آنكه خداوند عزوجل در این باره چنین نازل كرد: از آنان كسانی هستند كه پیامبر را اذیت می کنند و می گویند او اُذُن «گوش دهنده به هر حرفی» است، بگو: گوش است - بر ضد كسانی كه گمان می كنند او اُذُن است- و برای خود خیر است، به خدا ایمان می آورد و در مقابل مومنین اظهار تواضع و احترام می نماید، و برای كسانی از شما كه ایمان آورده اند رحمت است؛ و كسانی كه پیامبر را اذیت می كنند عذاب درد ناكی در انتظارشان است. اگر من بخواهم گویندگان این نسبت اُذُن را نام ببرم می توانم، و اگر بخواهم به شخص آنها اشاره كنم می نمایم، و اگر بخواهم با علائم آنها را معرفی كنم می توانم، ولی به خدا قسم من در كار آنان با بزرگواری رفتار كرده ام.
بعد از همه اینها، خداوند از من راضی نمی شود مگر آنچه در حق علی بر من نازل كرده ابلاغ نمایم. ای پیامبر برسان آنچه - در حق علی- از پروردگارت بر تو نازل شده و اگر انجام ندهی رسالت او را نرسانده ای، و خداوند تو را از مردم حفظ می كند.

اعلان رسمی ولایت و امامت دوازده امام علیهم السلام

ای مردم! این مطلب را درباره او بدانید و بفهمید، و بدانید كه خداوند او را برای شما صاحب اختیار و امامی قرار داده كه اطاعتش را واجب نموده است بر مجاهدین و انصار بر تابعین آنان به نیكی، و بر روستایی و شهری، و بر عجمی و عربی، و بر آزاد و بنده، و بر بزرگ و كوچك، و بر سفید و سیاه، بر هر یكتاپرستی حكم او اجرا شونده و كلام او مورد عمل و امر او نافذ است. هر كس با او مخالفت كند ملعون است، و هر كس تابع او باشد و او را تصدیق نماید مورد رحمت الهی است.
خداوند او را و هر كس را كه از او بشنود و او را اطاعت كند آمرزیده است.

ای مردم! این آخرین باری است كه در چنین اجتماعی بپا می ایستم. پس بشنوید و اطاعت كنید و در مقابل امر پروردگارتان سر تسلیم فرود آورید، چرا كه خداوند عزوجل صاحب اختیار شما و معبود شماست، و بعد از خداوند رسولش و پیامبرش كه شما را مخاطب قرار داده، و بعد از من علی صاحب اختیار شما و امام شما به امر خداوند است، و بعد از او امامت در نسل من از فرزندان اوست تا روزی كه خدا و رسولش را ملاقات خواهید كرد. حلالی نیست مگر آنچه خدا و رسولش و امامان حلال كرده باشند، و حرامی نیست مگر آنچه خدا و رسولش و امامان بر شما حرام كرده باشند. خدای عزوجل حلال و حرام را به من شناسانده است، و آنچه پرودگارم از كتابش و حلال و حرامش به من آموخته به او سپرده ام ای مردم! علی را (بر دیگران) فضیلت دهید. هیچ علمی نیست مگر آنكه خداوند آن را در من جمع كرده است، و هر علمی را كه آموخته ام در امام المتقین جمع نموده ام، و هیچ علمی نیست مگر آنكه آن را به علی آموخته ام. اوست امام مبین كه خداوند در سوره یس ذكر كرده است: و هر چیزی را در امام مبین جمع كردیم.
ای مردم! از علی به سوی دیگری گمراه نشوید، و از او روی بر مگردانید و از ولایت او سر باز نزنید. اوست كه به حق هدایت نموده و از آن نهی می نماید، و در راه خدا سرزنش ملامت كننده ای او را مانع نمی شود. علی اول كسی است كه به خدا و رسولش ایمان آورد و هیچكس در ایمان به من بر او سبقت نگرفت.
اوست كه با جان خود در راه رسول خدا فداكاری كرد. اوست كه با پیامبر خدا بود در حالی كه هیچكس از مردان همراه او خدا را عبادت نمی كرد.
از طرف خداوند به او امر كردم كه درخوابگاه من بخوابد، او هم در حالی كه جانش را فدای من كرده بود در جای من خوابید. ای مردم! او را فضیلت دهید كه خدا او را فضیلت داده است، و او را قبول كنید كه خداوند او را منصوب نموده است. ای مردم! او از طرف خداوند امام است، و هر كس ولایت او را انكار كند خداوند هرگز توبه اش را نمی پذیرد و او را نمی بخشد، حتمی است بر خداوند كه با كسی كه با او مخالفت نماید چنین كند و او را به عذابی شدید تا ابدیت تا آخر روزگار معذب نماید. پس بپرهیزید از اینكه با او مخالفت كنید و گرفتار آتشی شوید كه آتشگیره آن مردم و سنگ ها هستند و برای كافران آماده شده است.

ای مردم! به خدا قسم پیامبران و رسولان پیشین به من بشارت داده اند، و من به خدا قسم خاتم پیامبران و مرسلین و حجت بر همه مخلوقین از اهل آسمان ها و زمین ها هستم. هر كس در این مطالب شك كند مانند كفر جاهلیت اول كفار شده است؛و هر كس در چیزی از این گفتار من شك كند در همه ی آنچه بر من نازل شده شك كرده است، و هر كس در یكی از امامان شك كند در همه آنها شك كرده است، و شك كننده درباره ما در آتش است. ای مردم! خداوند این فضیلت را بر من ارزانی داشته كه منّتی از او بر من و احسانی از جانب او به سوی من است.
خدایی جز او نیست. حمد و سپاس از من بر او تا ابدیت و تا آخر روزگار و در هر حال.
ای مردم! علی را فضیلت دهید كه او افضل مردم بعد از من از مرد و زن است تا مادامی كه خداوند روزی را نازل می كند و خلق باقی هستند. معلون است ملعون است. مورد غضب است مورد غضب است كسی كه این گفتار مرا رد كند و با آن موافق نباشد. بدانید كه جبرئیل از جانب خداوند این خبر را برای من آورده است و می گوید: «هركس با علی دشمنی كند و ولایت او را نپذیرد لعنت و غضب من بر او باد». هر كس ببیند برای فردا چه پیش فرستاده است. از خدا بترسد كه با علی مخالفت كنید و در نتیجه قدمی بعد از ثابت بودن آن بلغزد، خداوند از آنچه انجام می دهید آگاه است.

ای مردم! علی «جنب الله» است كه خداوند در كتاب عزیزش ذكر كرده و درباره كسیكه با او مخالفت كند فرموده است: ای حسرت بر آنچه درباره جنب خداوند تفریط و كوتاهی كردم.
ای مردم! در قرآن تدبر نمایید و آیات آن را بفهمید و در محكمات آن نظر كنید و به دنبال متشابه آن نروید. به خدا قسم، باطن آن را برای شما بیان نمی كند و تفسیرش را برایتان روشن نمی كند مگر این شخصی كه دست او را می گیرم و او را به سوی خود بالا می برم و بازوی او را می گیرم و با دو دستم او را بلند می كنم و به شما می فهمانم كههر كس من صاحب اختیار اویم این علی صاحب اختیار اوست و او علی بن ابی طالب برادر و جانشین من است، و ولایت او از خداوند عزوجل است كه بر من نازل كرده است ای مردم! علی و پاكان از فرزندانم از نسل او ثقل اصغرند و قرآن ثقل اكبر است. هر یك از این دو از دیگری خبر می دهد و با هم موافق هستند. آنها از یكدیگر جدا نمی شوند تا بر سر حوض كوثر بر من وارد شوند.
بدانید كه آنان امین های خداوند بین مردم و حاكمان او در زمین هستند. بدانید كه من ادا نمودم، بدانید كه من ابلاغ كردم، بدانید كه من شنوانیدم، بدانید كه من روشن نمودم، بدانید كه خداوند فرموده است و من از جانب خداوند عزوجل می گویم بدانید كه امیرالمومنینی جز این برادرم نیست. بدانید كه امیرالمومنین بودن بعد از من برای احدی جز او حلال نیست.

بلند كردن دست امیرالمومنین علیه السلام بدست رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم

سپس پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم دستش را بر بازوی علی علیه السلام زدند و آن حضرت را بلند كردند. و این در حالی بود كه امیرالمومنین علیه السلام از زمانی كه پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم بر فراز منبر آمده بودند یك پله پایین تر از مكان حضرت ایستاده بودند و نسبت به صورت حضرت به طرف راست مایل بود كه گویی هر دو در یك مكان ایستاده اند. پس پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم با دستشان ایشان را بلند كردند و هر دو دست را به سوی آسمان باز نمودند و علی علیه السلام را از جا بلند نمودند تا حدی كه پای ایشان موازی زانوی پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم رسید.
سپس فرمودند:
ای مردم! این علی است برادر من و وصی من و جامع علم من، و جانشین من در امتم بر آنان كه به من ایمان آورده اند، و جانشین من در تفسیر كتاب خداوند عزوجل و دعوت به آن و عمل كننده به آنچه او را راضی می كند، و جنگ كننده با دشمنان خدا و دوستی كننده بر اطاعت او و نهی كننده از معصیت او. اوست خلیفه رسول خدا، و اوست امیرالمومنین و امام هدایت كننده از طرف خداوند، و اوست قاتل ناكثین و قاسطین و مارقین به امر خداوند. خداوند می فرماید: سخن در پیشگاه من تغییر نمی پذیرد.
پرودگارا، به امر تو می گویم:خداوندا دوست بدار هر كس علی را دوست بدارد و دشمن بدار هر كس علی را دشمن بدارد، و یاری كن هر كس علی را یاری كند و خوار كن هر كس علی را خوار كند، و لعنت نما هر كس علی را انكار كند و غضب نما بر هر كس كه حق علی را انكار نماید.
پرودگارا، تو هنگام روشن شدن این مطلب و منصوب نمودن علی در این روز، این آیه را درباره او نازل كردی: امروز دین شما را برایتان كامل نمودم و نعمت خود را بر شما تمام كردم و اسلام را به عنوان دین شما راضی شدم. فرمودی: دین نزد خدا اسلام است و فرمودی: هر كس دینی غیر از اسلام انتخاب كند هرگز از او قبول نخواهد شد و او در آخرت از زیانكاران خواهد بود. پرودگارا، تو را شاهد می گیرم كه من ابلاغ نمودم

تاكید بر توجه امت به مسئله امامت

ای مردم! خداوند دین شما را با امامت او كامل نموده، پس هر كس اقتدا نكند به او و به كسانی كه جانشین او از فرزندان من و از نسل او هستند تا روز قیامت و روز رفتن به پیشگاه خداوند عزوجل، چنین كسانی اعمالش در دنیا وآخرت از بین رفته و در آتش دائمی خواهند بود. عذاب از آنان تخفیف نمی یابد و به آنها مهلت داده نمی شود.

ای مردم! این علی است كه یاری كننده ترین شما نسبت به من و سزاوارترین شما به من و نزدیك ترین شما به من؛ خدای عزوجل و من از او راضی هستیم. هیچ آیه رضایتی در قرآن نازل نشده مگر درباره او، هیچگاه خداوند مومنین را مورد خطاب قرار نداده مگر آنكه ابتدا او مخاطب بوده است، و هیچ آیه مدحی در قرآن نیست مگر درباره او، و خداوند در سوره «هَلْ اَتی» شهادت به بهشت نداده مگر برای او، و این سوره جز او را مدح نكرده است.
ای مردم! او را یاری دهنده دین خدا و دفاع كننده از رسول خداست، و اوست با تقوای پاكیزه هدایت كننده هدایت شده. پیامبرتان بهترین پیامبر و وصیتان بهترین وصی و فرزندان او بهترین اوصیاء هستند.
ای مردم! نسل هر پیامبری از صلب خود او هستند ولی نسل من از صلب امیرالمومنین علی است.
ای مردم! شیطان آدم را با حسد از بهشت بیرون كرد. مبادا به علی حسد كنید كه اعمالتان نابود شود و قدم هایتان بلغزد. آدم به خاطره یك گناه به زمین فرستاده شد در حالی كه انتخاب شده خداوند عزوجل بوده، پس شما چگونه خواهید بود در حالی كه شمایید و در بین شما دشمنان خدا هستند. بدانید كه با علی دشمنی نمی كند مگر با تقوی و به او ایمان نمی آورد مگر مومن مخلص. به خدا قسم سوره والعصر درباره علی نازل شده است: قسم به عصر، انسان در زیان است مگر علی كه ایمان آورد وبه حق و صبر راضی شد.
ای مردم! من خدا را شاهد گرفتم و رسالتم را به شما ابلاغ نمودم، و بر عهده رسول جز ابلاغ روشن چیزی نیس ای مردم! از خدا بترسید آن گونه كه باید ترسید و از دنیا نروید مگر آنكه مسلمان باشید.

اشاره به كارشكنی های منافقین

ای مردم! ایمان آورید به خدا و رسولش و به نوری كه همراه او نازل شده است، قبل از آنكه هلاك كنیم وجوهی را و آن صورت ها را به پشت بر گردانیم یا آنان را مانند اصحاب سبت لعنت كنیم.
ای مردم! نور از جانب خداوند عزوجل در من نهاده شده و سپس در علی بن ابی طالب و بعد در نسل او تا مهدی قائم، كه حق خداوند و هر حقی كه برای ما باشد می گیرد، چرا كه خداوند عزوجل ما را بر كوتاهی کنندگان و بر معاندان و مخالفان و خائنان و گناهكاران و ظالمان و غاضبان از همه عالمیان حجت قرار داده است.
ای مردم! شما را می ترسانم و انذار می نمایم كه من رسول خدا هستم، و قبل از من پیامبران بوده اند.آیا اگر من بمیرم یا كشته شوم شما عقب گرد می نمایید؟ هر كس به عقب بر گردد به خدا ضرری نمی رساند، و خداوند به زودی شاكرین و صابرین را پاداش می دهد. بدانید كه علی است توصیف شده به صبر و شكر، و بعد از او فرزندانم از نسل او چنین اند.
ای مردم! با اسلامتان بر من منت مگذارید، بلكه بر خدا منت نگذارید، كه اعمالتان را نابود می نماید و بر شما غضب می كند و شما را به شعله ای از آتش و مس گداخته مبتلا می كند.
پرودگار شما در كمین است ای مردم! بعد از من امامانی خواهند بود كه به آتش دعوت می كنند و روز قیامت كمك نمی شوند. ای مردم! خداوند و من از آنان بیزار هستیم.
ای مردم! آنان و یارانشان و تابعینشان و پیروانشان در پایین ترین درجه آتش اند و چه بد است جای متكبران. بدانید كه آنان اصحاب صحیفه هستند، پس هر یك از شما در صحیفه خود نظر كند.
راوی گوید: وقتی پیامبر (ص) نام «اصحاب صحیفه» را آورد اكثر مردم منظور حضرت را نفهمیدند و برایشان سوال انگیز شد، و فقط عده كمی مقصود حضرت را فهمیدند.
ای مردم! من امر خلافت را به عنوان امامت و وراثت آن در نسل خودم تا روز قیامت به ودیعه می سپارم، و من رسانیدم آنچه مأمور به ابلاغش بودم تا حجت باشد بر حاضر و غایب و بر همه كسانی كه حضور دارند، به دنیا آمده اند یا نیامده اند. پس حاضران به غایبان و پدران به فرزندان تا روز قیامت برسانند. وبه زودی امامت را بعد از من به عنوان پادشاهی و با ظلم و زور می گیرند. خداوند غاصبین و تعدی كنندگان را لعنت كند.و درآن هنگام است- ای جن وانس- كه میریزد برای شما آنكه باید بریزد و می فرستد بر شما شعله ای از آتش و مس گداخته و نمی توانید آن را از خود دفع كنید.
ای مردم! خداوند عزوجل شما را به حال خود رها نخواهد كرد تا آنكه خبیث را از پاكیزه جدا كند، و خداوند شما را بر غیب مطاع نمی كند. ای مردم! هیچ سرزمین آبادی نیست مگر آنكه در اثر تكذیب (اهل آن آیات الهی را) خداوند قبل از روز قیامت آنان را هلاك خواهد كرد و آن را تحت حكومت امام مهدی خواهد آورد، و خداوند وعده خود را عملی می نماید.
ای مردم! قبل از شما اكثر پیشینیان هلاك شدند، و خداوند آنها را هلاك نمود و اوست كه آیندگان را هلاك خواهد كرد. خدای تعالی می فرماید: آیا ما پیشینیان را هلاك نكردیم؟ آیا در پی آنان دیگران را نفرستادیم؟ ما با مجرمان چنین می كنیم. وای بر مكذبین در آن رو ای مردم! خداوند مرا امر و نهی نموده است، و من هم به امر الهی علی را امر و نهی نموده ام، و علم امر و نهی نزد اوست. پس امر او را گوش دهید تا سلامت بمانید، و او را اطاعت كنید تا هدایت شوید و نهی او را قبول كنید تا در راه درست باشید، و به سوی مقصد و مراد او بروید، و راه های بیگانه شما را از راه او منحرف نكند.

پیروان اهل بیت علیهم السلام و دشمنان ایشان

ای مردم! من راه مستقیم خداوند هستم كه شما را به پیروی آن امر نموده، وسپس علی بعد از من، و سپس فرزندانم از نسل او كه امامان هدایت اند، به حق هدایت می كنند و به یاری حق به عدالت رفتار می كنند. سوره حمد درباره من نازل شده، و به خدا قسم درباره ایشان (امامان) نازل شده است. به طور عموم شامل آنان است و به طور خاص درباره آنان است.
ایشان دوستان خدایند كه ترسی بر آنان نیست و محزون نمی شوند، بدانید كه حزب خداوند غالب هستند.
بدانید كه دشمنان ایشان سفهاء گمراه و براداران شیاطین اند كه اباطیل را از روی غور به یكدیگر می رسانند. بدانید كه دوستان اهل بیت كسانی اند كه خداوند در كتابش آنان را یاد كرده و فرموده است: نمی یابی قومی را كه به خدا و روز قیامت ایمان آورده باشند، و در عین حال با كسانی كه با خدا و رسولش ضدّیت دارند روی دوستی داشته باشند، اگر چه پدرانشان یا فرزندانشان یا برادرنشان یا فامیلشان باشند.
آنان اند كه ایمان در قلبشان نوشته شده و خداوند آنان را با وحی از خود تایید فرموده و ایشان را به بهشتی وارد می كند كه از پایین آن نهرها جاری است و در آن راضی است و آنان راضی هستند. آنان حزب خداوند هستند. بدانید كه حزب خدا رستگارند.
بدانید كه دوستان اهل بیت كسانی اند كه خداوند عزوجل آنان را توصیف كرده و فرموده است: كسانی كه ایمان آورده و ایمانشان را با ظلم نپوشانده اند، آنان اند كه برایشان امان است و آنان هدایت یافتگان اند. بدانید كه دوستان ایشان كسانی اند كه ایمان آورده اند و به شك نیفتاده اند.
بدانید كه دوستان ایشان كسانی اند كه با سلامتی و در حال امن وارد بهشت می شوند، و ملائكه با سلام به ملاقات آنان می آیند و می گویند: سلام بر شما، پاكیزه شدید، پس برای همیشه داخل بهشت شوید. بدانید كه دوستان ایشان كسانی هستند كه بهشت برای آنان است و در آن بدون حساب روزی داده می شوند.
بدانید كه دشمنان اهل بیت كسانی اند كه به شعله های آتش وارد می شوند. بدانید كه دشمنان ایشان كسانی اند كه از جنهم در حالی كه می جوشد صدای وحشتناكی می شنود و شعله كشیدن آنرا می بینند. بدانید كه دشمنان ایشان كسانی اند كه خداوند درباره او آنان فرموده است: هر گروهی كه داخل (جنهم) می شوند همتای خود را لعنت می كنند، تا آنكه همه آنان در آنجا به یكدیگر می پیوندند آخرین آنان با اشاره به اولین آنان می گویند:
پروردگارا، اینان ما را گمراه كردند؛ پس عذاب دو چندان از آتش به آنان نازل كن. خدا می فرماید: برای هر دو گروه عذاب مضاف است ولی شما نمی دانید.
بدانید كه دشمنان ایشان كسانی اند كه خداوند عزوجل می فرماید: هرگاه گروهی را در جنهم می اندازد خزانه داران دوزخ از ایشان می پرسند: آیا ترساننده ای برای شما نیامد؟ می گویند: بلی، برای ما نذیر و ترسانده آمد ولی ما او را تكذیب كردیم و گفتیم: خداوند هیچ چیز نازل نكرده است، و شما در گمراهی بزرگ هستید.
و می گویند: اگر می شنیدم یا فكر می كردیم از اصحاب آتش نبودیم. به گناه خود اعتراف كردند.
پس دور باشند اصحاب آتش.
بدانید كه دوستان اهل بیت كسانی هستند كه در پنهانی از پرودگارشان می ترسند و برای آنان مغفرت و اجر بزرگ است.

ای مردم! چقدر فاصله است بین شعله های آتش و بین اجر بزرگ.
ای مردم! دشمن ما كسی است كه خداوند او را نکوهش کرده و او را لعنت کرده و دوست ما کسی است که خداوند او را مدح نموده و دوستش بدارد.
ای مردم! بدانید كه من نذیر و ترساننده ام و علی بشارت دهنده است.
ای مردم! بدانید كه من مُنذر و بر حذر دارنده ام و علی هدایت كننده است.
ای مردم! من پیامبرم و علی جانشین من است.
ای مردم! بدانید كه من پیامبرم و علی امام و وصی بعد از من است، و امامان بعد از او فرزندان او هستند. بدانید كه من پدر آنانم و آنها از صلب او به وجود می آیند.

حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف

بدانید كه آخرین امامان، مهدی قائم از ماست.اوست غالب بر ادیان، اوست انتقام گیرنده از ظالمین. اوست فاتح قلعه ها و منهدم كننده آنها. اوست غالب بر هر قبیله ای از اهل شرك و هدایت كننده آنان. بدانید كه اوست انتقام گیرنده همه خون های اولیاء خدا. اوست یاری دهنده دین خدا. بدانید كه اوست استفاده كننده از دریایی عمیق.
اوست كه هر صاحب فضیلتی را به قدر فضلش و هر صاحب جهالتی را به جهلش نشانه می دهد. اوست وارث هر علمی و احاطه دارنده به هر فهمی.
بدانید كه اوست خبر دهنده از پرودگارش، و بالا برنده آیات الهی. اوست هدایت یافته محكم بنیان. اوست كه كارها به او سپرده شده است.
اوست كه پیشینیان به او بشارت داده اند. اوست كه به عنوان حجت باقی می ماند و بعد از او حجتی نیست. هیچ حقی نیست مگر همراه او، و هیچ نوری نیست مگر نزد او. بدانید او كسی است كه غالبی بر او نیست و كسی بر ضد او كمك نمی شود. اوست ولی خدا در زمین و حكم كننده او بین خلقش و امین او بر نهان وآشكارش.

مطرح كردن بیعت

ای مردم! من برایتان روشن كردم و به شما فهانیدم، و این علی است كه بعد از من به شما می فهاند.بدانید كه من بعد از پایان خطابه ام شما را به دست دادن با من به عنوان بیعت با او و اقرار به او، و بعد از من به دست دادن با خود او فرا می خوانم. بدانید كه من با خدا بیعت كرده ام و علی با من بیعت كرده است، و من از جانب خداوند برای او از شما بیعت می گیرم.خداوند می فرماید: كسانی كه با تو بیعت می كنند، دست خداوند بر روی دست آنان است.
پس هر كس بیعت را بشكند بر ضرر خود اوست، و هر كس به آنچه با خدا عهد بسته وفادار باشد خداوند به او اجر عظیمی عنایت خواهد كرد.