جام جم آنلاین: اسم قدیمی و عامیانه‌اش گدایی است و به كسی كه این‌كار را انجام می‌دهد گدا می‌گویند، مودبانه‌اش تكدیگری و متكدی می‌شود. اتفاقا از قدیم تا امروز این حرفه ـ با این تعریف كه موجب درآمد می‌شود ـ مثل همه چیز تغییرات زیادی داشته، اما اصل موضوع همان است.با وجود همه اشكال تكدیگری، این كار و كاسبی مورد تائید نیست و از قدیم هم نسبت به آن نظرات منفی وجود داشته است.
اصل موضوع این است كه كسی كه توان مالی ندارد به هر دلیلی از جمله فقر و بی‌پولی، نداشتن توان جسمی برای كاركردن، نداشتن سرپرست یا بیماری بخواهد از دیگرانی كه توانی مالی دارند، تقاضای پول و كمك كند. البته این تقاضا به اشكال مختلف صورت می‌گیرد.
متكدی كه در كوچه و بازار دستش را برایتان دراز و طلب پول می‌كند، در واقع از سنتی‌ترین شكل تكدیگری استفاده كرده است چراكه شگردهای جدید این حرفه در حال حاضر كاملا نامحسوس و غیرمستقیم گدایی را ترویج می‌كند. این روزها شگردهای تكدیگری به اندازه تعداد متكدیان متنوع شده است.
با وجود همه اشكال تكدیگری، این كار و كاسبی مورد تائید نیست و از قدیم هم نسبت به آن نظرات منفی وجود داشته است.
در ادبیات ما نیز از تكدیگری به بدی و زشتی یاد می‌كنند تا جایی كه فردوسی، شاعر بزرگ قرن چهارم می‌گوید:
بزرگی به مردی و فرهنگ بود
گدایی در این بوم و بر ننگ بود
با وجود این، از علل اصلی تكدیگری در ایران مهاجرت بی‌رویه، نبود انطباق زندگی مهاجران با فرهنگ شهری، نداشتن مهارت و آشنایی با یك تخصص یا حرفه، نقص عضو و حتی تنبلی و گریز از كار كردن مطرح می‌شود.
هیچ كدام از این دلایل نمی‌تواند توجیه‌پذیر باشد و از این جهت در همه جوامع سعی می‌شود با این پدیده مبارزه شود.
البته كنترل و ساماندهی متكدیان بر عهده سازمان‌ها و مراكز خاص است و اگر این مراكز بتوانند در انجام وظایف خود درست عمل كنند، مسلما متكدی باقی نمی‌ماند تا شهروندان نسبت به كمك كردن به او دچار تردید شوند. ناگفته نماند كه پول دادن نمی‌تواند راه‌حل این مشكل محسوب شود.
تكدیگری در قانون
تكدی از نظر قانونگذار در ایران جرم محسوب می‌شود و متكدی مجرم است و از جرایم عمومی محسوب می‌شود، اما سابقه تصویب قانون و برنامه در این خصوص روند طولانی را پشت‌سر گذاشته است.
سال 1328 شمسی برای اولین بار به شكل قانونی برای ساماندهی متكدیان برنامه‌ریزی شد، به این ترتیب كه قرار شد درآمد حاصل از اخذ عوارض ویژه بنزین و شكر از سوی سازمانی به نام «اردوی كار» صرف جمع‌آوری، نگهداری و حرفه‌آموزی به متكدیان شود.
بر همین اساس در سال 1337 با ایجاد یك شعبه از این سازمان در حسین‌آباد كرج، در زمینی به مساحت 50 هكتار كه دارای بهداری هم بود، جمع‌آوری متكدیان تحت كنترل قرار گرفت.
سال 1346 نیز با تصویب هیات وزیران و ایجاد كانون كارآموزی، سازمان اردوی كار به كانون كارآموزی با هدف آموختن كار و حرفه به متكدیان تغییرنام داد. سال 1355 این كانون به وزارت بهداری واگذار شد.
در نهایت سال 1358 كانون كارآموزی با تمام اعتبارات تحت پوشش از وزارت بهداشت به وزارت كار و امور اجتماعی منتقل شد كه به اعتقاد كارشناسان بتدریج از وظایف خود دور شد و تغییر شكل داد.
با این تفاسیر تا مدت‌ها برخورد با متكدیان به شكل جسته‌و گریخته انجام می‌شد تا این كه در سال 1372، نیروی انتظامی با حكم قوه قضاییه موظف به جمع‌آوری متكدیان شد و سازمان بهزیستی، شهرداری و وزارت بهداشت ملزم به همكاری درخصوص متكدیان شدند.
سال 1378 نیز شورای عالی اداری مصوبه‌ای درخصوص طرح جمع‌آوری و ساماندهی متكدیان به وزارت كشور ابلاغ كرد. در این مصوبه با چهار محور اصلی شامل ایجاد زمینه فرهنگی، ذهنی در جهت مقابله با تكدیگری(فرهنگسازی)، جمع‌آوری متكدیان، نگهداری موقت آنان و قرنطینه متكدیان و تفكیك آنان، درنهایت ساماندهی متكدیان تنظیم شد.
قانون روی كاغذ
با وجود این كه در سال‌های اخیر بحث تكدیگری در كشور به ظاهر ساماندهی شده، اما هنوز هم نه‌تنها از تعداد متكدیان در خیابان‌ها، پشت چراغ قرمز، مكان‌های مذهبی و مراكز خرید كم نشده است بلكه كار و كاسبی این دسته از افراد، دارای زد و بند و ساختار غیرقابل نفوذی نیز شده است.
تا جایی كه گفته می‌شود بیشتر متكدیان در شهرهای بزرگ زیر نظر فرد یا افرادی كار می‌كنند و حتی مكان‌هایی از شهر جزو حیطه كاری آنها تعریف شده و فرد دیگری كه متعلق به این باند و گروه نباشد، اجازه تكدی در آن منطقه را ندارد. اما نكته امروزی شده بحث تكدیگری، تغییر شگردها و روش‌های آن است.
كودكی كه گوشه خیابان با لباس مدرسه مثلا مشغول نوشتن تكلیف مدرسه است، دختران و پسران خردسالی كه با بسته‌های كبریت، چسب زخم یا گل به شهروندان التماس می‌كنند، پیرمرد نحیفی كه ترازویی برای وزن كردن جلویش گذاشته، زنی كه نوزاد چند ماهه‌ای را كنارش خوابانده و نمونه‌های دیگری از این دست، دل هرعابری را به درد می‌آورد.
با وجود این، تكدیگری از نگاه كارشناسان اجتماعی بستری برای ایجاد آسیب‌های اجتماعی متعدد را فراهم می‌كند. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد بین گدایی، اعتیاد، سرقت و ناهنجاری‌هایی از این قبیل رابطه معنی‌داری وجود دارد.
