پیامبر اکرم(ص) درمیان جمع، خندان و گشاده رو، و در تنهایی، سیمایی محزون و متفکر داشت.هرگز به چهره دیگران خیره نمی شد و بیشتر اوقات، چشم هایش را به زمین می دوخت.در سلام کردن حتی به بردگان و کودکان پیشدستی می کرد.بیشتر دو زانو می نشست و پای خود را جلوی دیگران دراز نمی کرد.سخن همنشین خود را قطع نمی کرد.آرام و شمرده سخن می گفت و هیچ گاه زبانش را به دشنام و ناسزا آلوده نمی ساخت.از بیماران عیادت می کرد و در تشییع جنازه حضور می یافت آن حضرت حتی در برابر دشمن ادب را رعایت می کرد.خداوند برترین به پیامبرش فرمود:«اصبر علی ما یقولون و اهجرهم هجراً جمیلاً؛با اینان که برخورد می کنی حتی وقتی طردشان هم می کنی، به زیبایی طردکن.صبر کن و تحمل داشته باش و از پامنشین».(سوره مزمل،آیه 10) و فرمود:«ادع إلی سبیل ربّک بالحکمة و الموعظة الحسنة؛مردم را با حکمت و موعظه حسنه به راه خدا بخوان.».(سوره نحل، آیه 125)
پیامبر اعظم(ص) بر اساس آیه کریمه «قل هاتوا برهانکم».(سوره نمل، آیه 64)بشریت را به استدلال منطقی دعوت می کند و حجّیت عقل را ذاتی می داند.به حدّی پیامبر(ص) با منطق است که وسط جنگ با مشرکین یکی از آنان اجازه خواست و گفت:من پرسشی دارم و می خواهم راجع به اسلام پرسش کنم و پاسخی بشنوم.آیه آمد که به او فرصت و امنیت کامل بدهید و با احترام و امنیت او را همراهی کنید.(سوره توبه،آیه 6) و به دقت به پرسش هایش پاسخ بدهیدو بعد هم او را با امنیت و احترام دوباره به جبهه خودش برگردانید تا خودش هر تصمیمی که خواست بگیرد،اگر در جبهه دشمن ماند،با او می جنگیم و اگر به ما پیوست او را می پذیریم.
پیامبر(ص) به پاکیزگی بسیار علاقه داشت و درنظافت بدن و لباس بی نظیر بود.افزون بر آداب وضو بیشتر روزها خود را شستشو می داد و این هر دو را جزو عبادات قرار می داد.موی سرش را با برگ سدر می شست و شانه می کرد و روغن بنفشه می مالید و خود را با مشک وعنبر خوشبو می نمود، به گونه ای که از هر جا می گذشت بوی عطرش تا مدتی به مشام همگان می رسید.حضرت به پیروانش سفارش می نمود که سر و جامه و خانه هایشان را تمییز نگه دارند، به ویژه روزهای جمعه وادارشان می کرد که خود را بشویند و معطّر سازند که بوی بد آنها به مشام نرسد و آن گاه در نماز جمعه حضور یابند.
عایشه می گوید:روزی پیامبر در خانه بود، کسی در زد.حضرت خواست سر و صورتش را مرتب کند، ظرف آبی در خانه بود، درآن نگاه کردند و سر و صورتشان را آراستند و سپس برای گشودن در رفتند.گفتم:آقا دیگر تا دم در رفتن و به خود رسیدن؟!پیامبر اکرم(ص) فرمودند:«خداوند دوست می دارد که بندگان وی چون به نزد برادران خود می روند، آراسته باشند».
