تبیان، دستیار زندگی

زندگی پرثمر و حیات طیبه ای که در هر لحظه و لمحه اش، آوردگاهی سترگ و شگرف از برای تکامل در راه علم آوری و بزرگی بود.

براستی مطالعه و دقت در حیات علمی و عملی این مرد بزرگ و فرزانه، انسان را به شگفتی وا می‌دارد و کلاه از سر کودک عقل می اندازد و نقاط روشن و نکات خیره کننده اش، آدمی را به ستایش و تعظیم این همه معنویت و عظمت و اقتدار می کشاند.

از کجا باید آغازید و از چه کرانه ای از این دریای بی انتها باید گفت و شنید و زیر باران این همه نور و سرور و شهد و شهود چگونه باید رفت تا بتوان از این خرمن علم و عمل، ره توشه ای برگرفت و شباهتی بدان جست.

از دوران کودکی و علم آموزی؟ از هجرت به نجف و سلوک بی بدیل در راه تحصیل؟ از کسب فیوضات معنوی در هیئت یک عالم دینی؟ از تلاشهای مومنانه در عرصه کمک به نیازمندان و بنانهادن مجامع پرخیر و برکت علمی و فرهنگی و اجتماعی؟ از کدامیک؟

از هر کدام جرعه ای و لمحه ای؛ رشحه ای از رشحات نورانی و قدحی از جام عرفانی این عالم ربانی؛

دوران تحصیل؛ از کودکی تا جوانی و سالمندی؛ سالهای جهاد علمی

باری؛ ایشان در هفت سالگی وارد مکتب خانه شد و کتاب «جامع المقدمات» را به خوبی آموخت و در میان شاگردان از امتیاز مخصوصی بر خورد دار شد؛ به طوری که ذکاوت و تیزهوشی و متانت وی زبانزد خاص و عام گردید.

پدرش چون پیشرفتش را دید، او را به حوزه علمیه نوربخش بروجرد برد و از معلم خواست تا بقیه علوم مقدماتی را به پسرش بیاموزد. بدین گونه صرف و نحو، معانی بیان، بدیع و منطق، فقه و اصول را در بروجرد آموخت.

از آن جا که حوزه‏ علمیه‏ بروجرد، نیاز علمی او را پاسخ‏گو نبود،به توصیه بزرگان و صلاحدید پدر، در سال هزار و سیصد و ده قمری به اصفهان مهاجرت كرد.

ایشان، پس از ورود به اصفهان، در درس مرحوم حاج سیدمحمدباقر درچه‏ای شركت كرد.

آن استاد گران‏مایه، به حضرت آیت‏ الله‏العظمی بروجردی، بسیار اظهار مهر و علاقه می‏کرد؛ حضرت آیت الله العظمی بروجردی(ره) تا آخرین لحظات حیات، این استاد ارزش‏مند را فراموش نکرد.

ایشان هم چنین در درس‏ جناب میرزا ابوالمعالی کلباسی و جناب سیدمحمدتقی مدرس شركت می كردند. علاوه بر فقه و اصول و رجال، در درس فلسفه‏ دو فحل این فن، یعنی آخوند کاشی و جهانگیرخان قشقایی، حاضر شد.

آیت الله بروجردی پس از هجرت به عراق و ورود به نجف اشرف، به حوزه درس مرحوم آیت الله العظمی آخوند ملا محمد کاظم خراسانی وارد شده و نه سال از محضر پر فیض آن فقیه بزرگ و علمای دیگری چون: آیت الله العظمی آقا سید کاظم یزدی ، و آیت الله شریعت اصفهانی (شیخ الشریعة) در فقه و اصول و رجال كسب فیض كردند

ایشان در ایام تحصیل در نجف اشرف ، بعد از اتمام درس مرحوم آخوند ، بحث همان روز را برای جمع كثیری تقریر می‌فرمودند.

اجازه نامه مرحوم آخوند خراسانی

توصیف آخوند خراسانی (م 1329 ق .) درباره این شاگرد برازنده‌‌اش ، بالاترین گواهی یك استاد درباره شاگرد خود به شمار می‌آید.

جازه نامه آیت‌الله شیخ الشریعه اصفهانی

مرحوم آیت‌الله العظمی ملا فتح ­الله نمازی شیرازی ملقب به شیخ الشریعه اصفهانی ، در اجازه ­نامه خود خطاب به ایشان، مراتب فضل و استعداد آیت‌الله العظمی بروجردی را ستوده است

جازات روائی آیت الله العظمی بروجردی

مرحوم آیت الله بروجردی علاوه بر اجازات اجتهاد، دارای شش فقره اجازه روایتی از علمای طراز اول نیز بوده است.

آیت‌الله العظمی آخوند ملا محمدكاظم خراسانی.

آیت‌الله شیخ فتح ­الله نمازی شیرازی، (معروف به شریعت اصفهانی).

 آیت‌الله شیخ محمدتقی اصفهانی. (معروف به آقا نجفی).

 آیت‌الله سید ابوالقاسم دهكردی اصفهانی.

 مرحوم علامه شیخ آقابزرگ تهرانی.

مرحوم علم‌الهدی ملایری.

اخلاص:

آیت الله العظمی بروجردی خدا را با تمام وجود باور کرده بود، هر وقت سخن از خدمات ایشان به میان می آمد می فرمودند: اخلص العمل فان الناقد بصیر عمل خود را خالص کن زیرا بازرس عمل بسیار بیناست

اشتیاق به دانش و معرفت :

ایشان تا آخر عمر لحظه ای دست از کسب علم و معرفت برنداشت. در سالهای پایانی عمر ، چون دوران جوانی، شبهای بسیاری تا صبح غرق در مطالعه بود . ایشان فرموده بود که : «من از مطالعات علمی خسته نمی شوم ، بلکه هر گاه از کارهای دیگر خسته می­شوم ، با مطالعات علمی خستگی خود را رفع میکنم .»

روح سماحت و بزرگواری :

حضرت علی (علیه السلام) درحدیث شریفی می فرماید : « آلة الریاسة سعة الصدر؛  ابزار ریاست ومدیریت سعهء صدر [ودوری از تنگ نظری] است .

از مطالبی که در زندگی ایشان بسیار قابل توجه است، روح سماحت و بزرگواری آن زعیم بزرگوار است . ایشان در عین قدرت و توانایی، تملک نفس نشان داده، بی مهری های مخالفان خود را با شرح صدر شگفت انگیزی نادیده می گرفت و از لغزشهای آنان صرف نظر می کرد.

عزت نفس:

آیت الله بروجردی خود را وقف عزَت اسلام و مسلمین کرده بود و در این راه از هیچ امری دریغ نکرد. ایشان در تمام عمر عزت نفس خود را حفظ کرد و هیچ گاه دست کمک و یاری به سوی کسی دراز نکرد و تنها پناه گاهش خدا بود.

اهتمام به شوکت اسلام :

در آخرین روزهای عمرشان وقتی خبر دادند پرفسور موریس متخصص قلب ، از پاریس برای معالجه ایشان به قم آمده است . ایشان را به حضور نپذیرفتند و از همراهان خواستند اتاق را مرتب کنند و شانه­ای به ایشان بدهند تا محاسن خود را مرتب کند و وقتی به ایشان عرض کردند ، اشکالی ندارد ، چون حال شما خیلی خوب نیست !! فرمود : « من امروز پیشوای مسلمین هستم ، نباید در مقابل یک بیگانه به این حال باشم.»